قدرت نرم عربستان در عراق باعث خشم ایران شده است

«عربستان نتوانست در جنگ ایران را شکست دهد قصد دارد در اقتصاد این کار را بکند»

K24 - اربیل

مجله اکونومیست در گزارشی تحت عنوان «استفاده عربستان سعودی از قدرت نرم در عراق، ایران را عصبی کرده است» به رقابت بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان در عراق پرداخته است.

اوضاع تقریباً شبیه گذشته شده است، قبل از آنکه صدام حسین در سال ۱۹۹۰ میلادی به کویت حمله کند کشورهای حاشیه خلیج فارس و حاشیه شط ‎‌العرب گرد هم آمدند. بسیاری از عربستانی‎ها صاحب زمین و ویلا در بصره بودند و با زنان عراقی ازدواج ‎کرده بودند. اکنون پس از گذشت سه دهه آنها بازگشته‌اند.

عربستان سعودی آخرین تلاش‌های خود را برای تاسیس یک کنسولگری در بصره به کار گرفته است. جایی که خوانندگان عراقی آهنگ‎های عاشقانه می‎خوانند و عراقی‎ها می‌رقصند. ماه گذشته ده‎ها تن از شعرای سعودی به بصره رفتند تا در یک فستیوال ادبی شرکت کنند. خطوط هوایی میان عربستان و عراق رونق گرفته و به جایی رسیده که هر ماه ۱۴۰ پرواز بین دو کشور انجام می‎شود.

تعداد زیادی بنگاه‌های تجاری دولتی که شامل SABIC غول بزرگ پتروشیمی عربستان هم می‎شود نمایندگی‎های خود را در بغداد افتتاح کرده‌اند.

در کنفرانسی که ماه گذشته در کویت برگزار شد عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان یک وام یک میلیارد دلاری و یک خط اعتباری ۵۰۰ میلیون دلار برای بازسازی عراق پس از جنگ با دولت اسلامی (داعش) به این کشور داد.

کمک‎ و تقویت کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و کوتاه کردن دست جمهوری اسلامی در منطقه به نفع عربستان است؛ مسئله‎ای که آمریکا نیز به دنبال آن است.

عراق تحت حاکمیت صدام، عربستان را تهدید به جنگ کرده بود و به تازگی هم شبه‌نظامیان شیعه مورد حمایت ایران در مرزهای عراق با سعودی مستقر شده‌اند. در مقابل پادشاه عربستان که خود را امیرالمومنین می‎داند متهم است از سنی‎های جهادی در عراق حمایت مالی می‎کند.

محمد بن سلمان ولیعهد عربستان، که اصلاحات حکومتی را آغاز کرده از سال ۲۰۱۵ به دنبال بهبود روابط دیپلماتیک با عراق بوده است و بر همین اساس سال گذشته مرزهای عربستان به روی عراق را باز کرد. او همچنین حمایت مالی از سیاستمداران سنی را به سوی سیاستمداران شیعه که تاثیرگذاری بیشتری دارند تغییر داد.

بن سلمان اخیراً میزبان مقتدی صدر روحانی شیعه و قاسم اعرجی وزیر کشور عراق بود که هر دو رابطه نزدیکی با جمهوری اسلامی دارند.

دیپلمات‌ها به اختلاف بین میزان کمک‎های جمهوری اسلامی و عربستان به عراق نیز اشاره می‎کنند. در کنفرانس کویت با محور بازسازی و توسعه عراق، ایران تقریباً چیزی برای ارائه نداشت. یک مقام برجسته عراقی بعد از کنفرانس کویت گفته بود حالا که عربستان نتوانسته در جنگ ایران را شکست دهد قصد دارد در اقتصاد این کار را بکند.

در کشوری که عرب‎های شیعه بخش بزرگی از جمعیت را تشکیل می‎دهند ایران تلاش می‎کند تاثیر خود را با ایجاد تنش‌های قومی و حمایت شیعیان حفظ کند.

این درحالی است که عربستان هم به دنبال همراه کردن شیعیان با سیاست‌های خود است و روی زنده کردن هویت عربی آنها حساب کرده و عراقی‎ها را علیه فارس بودن ایرانیان می‎شوراند. گرچه پس از سقوط حزب بعث در عراق در سال ۲۰۰۳ احساسات ملی‎گرایانه عرب‎ها فروکش کرد.

بیشترین تمرکز عربستان در بصره به عنوان ثروتمندترین استان عراق است.

پروژه‎هایی که سعودی‎ها برای سرمایه‎گذاری انتخاب می‎کنند شامل طرح‎های پتروشیمی است که در عراق رو به نابودی رفته است و اگر این پروژه‎ها دوباره به راه بیافتند می‎توانند کمک کند که عراق از واردات فرآورده‎های ایرانی بی‌‏نیاز شود.

 

عربستان سعودی همچنین چشم خود را به اطراف مرزهای عراق دوخته؛ جایی که قصد دارد با استفاده از خاک‎های بهینه‌‏سازی شده مصنوعی و سیستم آبیاری نوین زمین‎های آن را به زمین‎های حاصلخیز برای کشاورزی تبدیل کند.

مقام‎های عراقی امیدوارند که عربستان روی خطوط راه‎آهن نیز سرمایه‎گذاری کند و همچنین خط لوله‏‎ نفت عراق را باز کند؛ خطی که از سال ۱۹۹۰ نفت این کشور را از این طریق به دریای سرخ  می‎رساند تا صادر شود.

گرایش شهروندان عراق در جنوب این کشور به سمت ایران بیشتر است تا جایی که یکی از بزرگراه‎های خود را به نام روح‎الله خمینی رهبر انقلاب اسلامی تغییر دادند.

شیعیانی که از سوی حکومت ایران حمایت می‎شوند در این مناطق دست بالای قدرت را دارند با این حال بعضی‎ها در تهران بسیار عصبی و نگرانند چون یادشان می‎آید که چطور عربستان، عرب‎های عراق و حتی شیعیان این کشور را تحریک کرد تا هشت سال علیه جمهوری اسلامی بجنگند.

از سوی دیگر تاجران ایرانی نگران فاز جدید رقابت در بازار عراق هستند جایی که دومین بازار غیرنفتی جمهوری اسلامی بعد از چین است.

رژیم ایران برای اینکه عراق را بیشتر به سمت خود بکشاند یک منطقه آزاد تجاری بین شلمچه و بصره باز کرده است و تاجرانی در این منطقه آزاد فعال هستند که غیررسمی برای عبور و مرور از طریق مرز خوزستان و ورود به ایران نیازی به ویزا ندارند.

ارزش پول ایران به طور عادی در حال سقوط است. از نظر ارزش واردات عراق از ایران بیش از 100 برابر صادرات آن به ایران است.

جریانی که در عراق از سوی جمهوری اسلامی حمایت می‎شود در صدد بهم ریختن روابط دیپلماتیک بغداد و ریاض است.

یک مقام ارشد از شبه‌نظامیان مورد حمایت رژیم ایران در بصره می‎گوید، «سه هزار عربستانی به داعش پیوسته‌اند چطور می‎توانیم به قاتل‎های خود خوش‏آمد بگوییم؟» روحانیون نجف نیز برای افتتاح کنسولگری عربستان در مقدس‎ترین شهر شیعه دچار شک و تردید هستند.

اما به طور کلی جذابیت عربستان سعودی در عراق ثابت شده است. با آنکه مردم بصره روابط شیعه‌گری با ایران دارند و در خط مقدم جنگ وحشیانه عراق با ایران جنگیدند. بسیاری از آنان ایران را به عنوان استعمار را می‌بینند. حتی شبه نظامیان بیشتر به سوی تجارت متمایل هستند.

سرمایه گذاران امیدوار سعودی، به حفاظت و کمک برای مقابله با بوروکراسی پیچیده عراق احتیاج خواهند داشت.

با این حال حیدر العبادی نخست وزیر عراق از رقابت بین ایران و عربستان استقبال می‎کند.

گروه‎های مورد حمایت جمهوری اسلامی در عراق بارها پوسترها و بنرهای افتتاح کنسولگری عربستان در نجف را پایین کشیده و از بین بردند.

نیروهای امنیتی وی به طور مداوم از پایین کشیدن پوستر و بنرهای

افتتاح کنسولگری عربستان در نجف توسط گروه‌های مورد حمایت ایران در بصره گزارش دادند.

اما عربستان به دلگرمی بیشتری احتیاج دارد. تا به امروز چیزی کمی بیشتر از یک فروشگاه برای سرمایه گذازی بالقوه انجام داده است. احتمالا برای امضای قراردادها با تا بعد از انتخابات اردیبهشت عراق منتظر بماند.

بقیه کشورهای حاشیه خلیج فارس عراق را سیاه‌چاله‌ای مسموم می‎دانند و شاید صبر ولیعهد جوان محمد بن سلمان نیز برای پیاده کردن استراتژی خود تمام شود، اما اگر عربستان در پی پیروزی سریع  است باید فوتبال را مدنظر قرار دهد که دیدار دوستانه‏‌ی تیم‎های فوتبال عربستان و عراق در شهر بصره، نخستین دیداری بعد از نزدیک به چهل سال انجام شد، فرصت خوبی برای بهبود روابط آنها است

در این دیدار بازیکنان عربستان با نشان‎هایی از پرچم عراق وارد زمین شدند. اما در نهایت با چهار بر یک باختند.

کیهان لندن