نەشتەرگەریی بە کێ دەکرێ
جونەیدی بەغدادی وەک پیاوێکی عاریف و زانا دەیگێڕێتەوە، دەڵێت: جارێکیان سێ کەسی لوتبەرز سوار ملی حوشترەکانیان دەبن و بە خۆیان و شەربە ئاوەکانیان ملی ڕێگای وشک و گەرمی بیابان دەگرن و دەگەن بە پیاوچاکێک و پێی دەڵێن دەچین ئاگری دۆزەخ بەم شەربانە دەکوژێنینەوە، نابێت خوایەک بەو گەورەیی و میھرو سۆزو فراوانی ڕەحمەتەوە ئاگری ھەبێت بۆ سووتاندنی عەبدەکانی، کە دەڕۆن لە ڕێگادا توشی ئەعرابیەکی رەشپێستی قیرسچمە دەبن و بەشەق ئاوی شەربەکانیشیان دەرژێنێت و دەیانگەرێنێتەوەو پێیان دەڵێت، دەبەنگییە ئاگرێک ئاگری خوابێت بە ئێوە و بەم شەربانە خامۆش بکرێت، ئینجا تێدەگەن چ ھەڵە و مەعسیەتێکیان کردوەو دێنەوەو لەبەردەم خەڵکدا کرنوشی پەشیمانی دەردەبرن!
ئەوەی ئێستا روو دەدات بە فیعلی دەبەنگی و ھەنگاونانێکی ھەڵەی بیابانە، ڕێک مومارەسەكردنی كەڵكەڵەی خێڵە لەدەرەوەی دەزگای تەشریعیدا، ھەڵزنانە بە شەختەیەکی بەردیندا بەبێ بیرکردنەوەی دروست و کەرەستەی سەرکەوتن، بەرھەمھێنانەوەی میتۆدی بەحیزبیکردنی کایەکانی ژیان و جومگەکانی گەلە بەناوی ئۆپۆزسیۆن بوون و چاکسازی ساختەوە، ھێمایەکە بۆ سەرھەڵدانەوەی لۆژیکی بنەماڵە و ئاغا و سیستمی کۆچەریی رابردوو، جوڵەی بکەرەکان و چالاکی ئەو سەرکردە و سیاسیانەی چوونە بەغدا بەناوی گەلەوە، ئەوەمان پێ دەڵێن کورد بەم بیماریی و شکستەوە ھیچی پێناکرێت، پەلھاوێژی و تەماعی سیاسی بێمانا و دەستبردن بۆ ئاغا گەورەکان لەم فەزا ناسازە بەناوی گێڕانەوەی شکۆ بۆ نەتەوە ئەزموونێکی شکستخواردووی نوێیە بەرەو گەمەی ھەڵبژاردن، ئاخر ھەردوێنێ بوو ئەم تایپە ھاوارھاواریان بوو بۆ بە دامەزراوەییکردنی پرۆسێسی دیپلۆماسیەت و دانوستان و بە زانستیکردنی گوتاری کوردیی و قوتارکردنی لەدەستی حیزب و میزاجی ئایدۆلۆژی، چییە وا خێرا ئەم زیھنیەتە شێواو گۆڕا بۆ ھەڵپەی سیاسی و میراسی نەوت و ئیمتیازی ژوورە تاریکەکان!؟
ھەموو ئەمانە بۆ موجامەلەی شەخسی و دەستكەوتی ئایدۆلۆژیی حیزبی و بەدەستهێنانی هەندێك ئیمتیازاتە لە غیابی حوكمرانیەكی باشدا کە ئەم سەرکردانە لەکیسیان چووەو دەیانەوێت لە ململانێ ناوخۆییە حیزبیەکاندا بەکاری بێننەوە دژی نەیارەکانیان و ھەمانکات وەک پاکێجی نیشتیمانی بیفرۆشنەوە بەخەڵک، ئەگینا ھیچ سوودو تەوفیرێکی نییە بۆ گەل و بژێویی و برسێتی و موچە، بە ئیزافەی پەرتەوازەیی زیاتری شەقام و گوتاری کوردیی، ئێمە حوكمرانیەكی باشمان نەبووە لە رابردوو بۆیە ئەم تایپانە لەدایك دەبن و گەشەدەكەن و وەك مێروو بەردەبنە برینی جەستەی هیلاك و شەمزای كوردەوە ئەوە راستە، چونکە فەزایەكی شێداری ناتەندروستمان هەیە بۆ هەڵهێنانی ئەم تایپە دینییە پراگماتی و عەلمانییە بێ شوناسانەی بەناوی دادپەروەری و یاساو شکۆوە خەریکی شکاندنی زیاتری قاچی ئەم خەڵکەن، بۆیە عەمەلیەی جەڕاحی و ڕاستکردنەوەی ئێسکی شکاو بەم تایپەش ناکرێ و پێویستی بە حیکمەت و دانایی و نیەتباشی حەکیم خۆی ھەیە، نەک موزایەداو خۆدەرخستن و خۆپاککردنەوە لە ئاوی لێڵدا.
ڕێگا دروستەکە بەبێ نیگەرانی و حەماسەتی ئایدۆلۆژیی دەبوو ئەو سێ پارتە زۆرینەی دەنگی پارلەمانی بوونایە لە هەرێم و بەدەنگ و سەنگ و ئەجێنداو ئەتەکێت و روئیایەکی رۆشنی نەتەوەیی و نیشتیمانی و ئیجماعی پەڕلەمانیی و دەنگی خەڵکەوە داخڵی گفتوگۆ بوونایە نەک پەرچەکردارو بێ بەرنامە، ئێ خۆ قەوارەیەكیان هێشتا نەچۆتە كێبركێی هەڵبژاردن و مەحەكی دەنگدان، چۆن شەرعیەتی وەرگرت و بە چ پێوەرێك خۆی دەخزێنێتە ناو پرۆسەیەكی قورسی وەك دانوستانەوە ئەگەر بەدبەختی کورد نەبێت، كەواتە ئەمە دەرگای فەوزایەكی مەترسیدار دەكاتەوە كە هەر قەوارەیەكی تر بۆ لەمەودوا كە خۆی راگەیاند ئیتر شەرعیەتی ئەوەی هەیە بەبێ گەڕانەوە بۆ دەنگی خەڵك بچێتە بەغدادو بەناوی گەلەوە بڕیار بدات، گرفتەکە ئەوەیە تا ئێستا كورد لەسەر پایە حیزبی و ئایدۆلۆژیەكان دانوستانی كردووە، دانوستان بە مەبەستی قەڵەوكردنی حیزب لەسەر حسابی لاوازكردنی ئێسكەكانی نەتەوەو نیشتیمان، لەكاتێكدا ئەم هەرێمە چوارچێوەیەكی دەستوری نیە بۆ كاركردن وەك پێوەرو میكانیزمی دەوڵەتی، ئەوەی هەیە چالاكی پارتەكانە و تا ئێستا درێژبۆتەوە وەك میراتێكی ناشیرین و گرنگە بە ھەموولایەک بیگۆرین بە ئاراستەیەکی مۆدێرن و دیموکراسی کە دواجار خەڵک سوودمەندی یەکەم بێت نەک حیزب.