پێویستە لەسەر هەموو ئاستەکان بەخۆماندابچینەوە

Kurd24

 هێرشى حەشدی شەعبی و سوپای عێراق و ئەو گەمارۆ سياسى و سەربازى و ئابوورييەی كە خراوەتە سەر باشوورى كوردستان تا ئێستا بەردەوامە، ئەو رەوشە پێویستی بە بەخۆداچوونەوەیەكی تەواو هەیە، ئەو هێرشەی ١٦ی ئۆكتۆبەر لەلایەن حەشدی شەعبی و هێزە عێراقییەكان بۆ سەر كەركوك و ناوچەكانی دیكەی كوردستان لە مەخموور و شنگاڵ و لەهەمانكاتدا لە خانەقین و دوزخورماتوو جارێكی دیکە ئەوەی بەئێمە گوتەوە كە عێراق تائێستا لۆژیكی شەڕ دەسەپێنێتە سەر لۆژیكی دیالۆگ و لەیەكترتێگەیشتن، ئەوە پەیامێكە بۆ سەركردایەتی سیاسیی كوردستان و بۆ هەموو جیهانیش كە دەسەڵاتدارانی عێراق هیچ كاتێك ئامادە نین دان بەمافە رەواكانی گەلی كوردستان دابنێن، بۆیە پێویستە ئێمە سوود لە دیرۆك وەربگرین، بەدرێژایی ماوەی رابردوو حكومەتە یەك لەدوای یەكەكانی عێراق بەردەوام لەكاتی لاوازی پەنایان بۆ كورد هێناوەو داوای دیالۆگیان كردووە، بەڵام كە خۆیان گرتۆتەوە هێرشیان كردۆتە سەر كوردستان، ئەم یارى (مشک و پشیلە)یە بەدرێژایى مێژوو لەنێوان گەلى کوردستان و حکومەتە یەک لەدواى یەکەکانى عێراق دووبارەبۆتەوە، بۆیە دەتوانین بڵێین کێشەى ئێمە لەگەڵ عێراق لەگەڵ کەسایەتییەکان نیە و کێشەمان لەگەڵ جۆرى بیرکردنەوەو عەقلییەتى عێراقییەکانە بۆ چارەسەرى پرسى گەلى کوردستان، لە ماوەى سەد ساڵى رابردوودا عێراقییەکان یەک جۆر بیرکردنەوەیان هەبووە بۆ چۆنییەتى مامەڵەکردن لەگەڵ پرسى گەلى کوردستان و گۆڕانى بەسەردا نەهاتووە، بۆیە دەتوانین بڵێین عەقلییەتى عێراقى؛ عەقلیەتێکى چەقبەستووە و قابیلى گۆڕان نییە.

 ئەو شێوازى بیرکردنەوەو عەقلیەتەى عێراق و ئەو دیرۆک و ئەزموونەى کەوا لەگەڵ عێراق هەمانبووەو هەمانە؛ دەمانگەیەنێتە ئەو ئەنجامەى کەوا هەر چارەسەرییەک لە چوارچێوەى نەخشەى داتاشراوى عێراق بۆ پرسى كورد شتێکى کاتییە و هەموو کات مەترسى هەڵوەشانەوەى لەسەرە، بۆیە پێویستە سەرکردایەتى سیاسیى کوردستان نەخشە رێگایەکى نەتەوەیى و نیشتمانى و دوور لە دەمارگیرى حزبى دابڕێژێت بۆ چۆنیەتى چارەسەرکردنى تەواوى کێشەکان بەشێوەیەکى ریشەیى، ئەمەش بەوە دەکرێت کەوا بەرژەوەندى نەتەوەیى و نیشتمانى بخرێتە سەرووى بەرژەوەندییە حزبییەکان، بە سوود وەرگرتن لە هەلەکانى رابردوو لە شێوازى کارکردن و مامەڵەکردن لەگەڵ لایەنە سیاسییەکانى کوردستان و بەخۆداچوونەوەیەکى تەواو لەسەر هەموو ئاستەکان دەتوانین کارنامەیەکى گونجاو بۆ کارو خەباتى داهاتوومان دابڕێژین، ئەگەر ئەوە نەکەین زیاتر زیانمەند دەبین.

 لەم رووەوە پێویستە لێکوڵینەوەیەکى ورد بکەین و بزانین سەرچاوەى کێشەو گرفتەکانى کوردستان چین و بۆ بەم رەوشەى ئێستا گەیشتووين؟ لەم پێناوەشدا پێویستە راشکاوانە پەنجە بخەینە سەر برینەکان و رەخنە بگرین و دەردەکانمان دەستنیشان بکەین و دەرمانیان بۆ بدۆزینەوە، بە باوەڕى من هۆکارى سەرەکى کێشەو گرفتەکانى کوردستان دەگەڕێتەوە بۆ ناعەدالەتى سیاسى و کۆمەڵایەتى و ئابوورى و نەبوونى سیستمێکى روونى بەڕێوەبردن و دارايى و دەستبەسەرداگرتنى هەموو کایەکانى ژیان لەلایەن حزبە دەسەڵاتدارەکان و پەراوێزخستنى لایەنە سیاسییەکانى دیکە، ئەم واقیعە و ئەم شێوازە کاردنە وایکرد ناوەندى سیاسى کوردستان پەرش و بڵاو بێت و بەم رەوشەى ئێستاى گەیاندین.

  بێگومان ئەو ناعەدالەتییەى لە کوردستاندا هەیە لە دونیادا وێنەى نیە، ناعەدالەتی سیاسیی، ناعەدالەتی كۆمەڵایەتی و ناعەدالەتی ئابووری لە كوردستان وایكردووە دەسەڵات و خەڵكی لێكدابڕیوە، پێویستە سەركردایەتی سیاسیی كوردستان چاو بەو خاڵەدا بگێڕنەوە و عەدالەتی سیاسیی و كۆمەڵایەتی و عەدالەتی ئابووری فەراهەم بكەن و بەیەك چاو سەیری هەموو خەڵكەكە بكەن. ناكرێ لەم وڵاتەدا هەرچی ئیمتیازات هەیە هەرچی دامەزراندن و بوارى کار هەیە تەنها بۆ دوو حیزب بێت!  و هەموو کایەکانى ژیان لەلایەن ئەم دوو حزبەوە دەستى بەسەر دابگیرێت و، تەواوى هاوڵاتانى نا ئەندام لەو دوو حزبە و لایەنە سیاسییەکانى دیکەش پەراوێز بخرێن! بۆنموونە گەورەترین ناعەدالەتى ئەوەیە لە کاتێکدا مووچەى فەرمانبەران کەمدەکرێتەوەو بە ملیۆنان دۆلاریش بۆ هەندێ حزب و دەزگاى راگەیاندن سەرف دەکرێت، دەسەڵات بە ئارەزووى خۆى کام حزبى بوێ بیهێنێتە پێشەوەو کام حزبى نەوێ لە هەموو شتێک دوورى بخاتەوە، ئەم شێوازى مامەڵەکردنە لەگەڵ هاوڵاتیان و لایەنە سیاسییەکانى کوردستان؛ کوردستانى بەم رۆژگارە گەیاند، بۆیە پێویستە ئەم خاڵە بەهەند وەربگیرێت و چارەسەر بکرێت، چارەسەرکردنى ئەم خاڵە دەبێتە فاکتەرێکى گرنگ بۆ چارەسەرکردنى زۆر کێشەى دیکە.

 لە لایەکى دیکەوە؛ نەبوونى سیستمێکى روون بۆ بەڕێوەبردن و دارایى وایکردووە کوردستان بەپێى میزاجى شەخسى بەڕێوەببرێت، ئەمەش کوردستانى نوقمى گەندەڵى بەڕێوەردن و دارایى کردووە، بۆیە پێویستە بەزووترین کات هەوڵى سیستماتیککردنى دەزگا و دامەزراوەکانى کوردستان بدرێت، بۆئەوەى کوردستان لەسەر بنەماى سیستمێکى هاوچەرخ بەڕێوەببرێت.

 وەک ئاماژەمان پێدا حزبە دەسەڵاتدارەکان هەموو کایەنى ژیانیان دەستبەسەرداگرتووەو، حیزب هەموو كارێکى ئەو وڵاتەی بەڕێوەبردووە وایكردووە هیچ رۆڵێکى واى بۆ پەرلەمان و حكومەت نەهێشتۆتەوە، دیالۆگ لەگەڵ بەغدا حیزب كردوویەتی، كاری دیبلۆماسیی لەگەڵ وڵاتان حیزب كردوویەتی، بازرگانی حیزب كردوویەتی، ئیدارە حیزب كردوویەتی، پاراستنی ئاسایشى کوردستان حیزب كردوویەتی، شەڕ حزب کردوویەتى، حزب وایکردووە تەواوى کارەکانى پەرلەمان و حکومەت و دامەزراوەکان خۆى بیکات و کردوویەتى، بۆیە بۆ چارەسەرکردنى ئەم گرفتە ئێمە پێویستیمان بە سیستماتیکردنى دەزگا و دامەزراوەکانى کوردستانە، بۆئەمەش پێویستە دەسەڵات بدرێتەوە دەزگاو دامەزراوەكانی كوردستان، حیزب لەدەرەوەی دەزگاو دامەزراوەكان حیزبایەتی خۆی بكات و حكومەتیش حكومەتایەتی خۆی بكات، ناكرێت تۆ دیالۆگ لەگەڵ بەغدا یا لایەنێکى دیکە بکەیت و چەند حزبێک بنێرى و کەسانى شارەزاو ئەهلى کار پەراوێز بخەیت، ئەوەى لە کوردستان کراوەو دەکرێت لەهیچ شوێنێک نموونەى نەبووەو نییە، بۆ نمونە کە لەگەڵ حكومەتى عێراق دیالۆگ دەكرێ پێویسە بەرپرسانى حكومەتى کوردستان بچن، لە دونیای سیاسەتدا وەزیر بەرامبەر وەزیرە، سەرۆكی حكومەت بەرامبەر سەرۆكی حكومەتە، سەرۆكی وڵات بەرامبەر سەرۆكی وڵاتە، ناكرێ كۆمەڵێ حیزبی سیاسیی لە فڕۆكە بكەی و رەوانەی بەغدای بكەی لەوێ لەگەڵ حكومەتی عێراق و لەگەڵ پەرلەمانی عێراق دابنیشێت، ئێمەیش پەرلەمان و حكومەتمان هەیە، لەناو حكومەت كادیری حیزبی دانراون ئەوانە بنێرن با دیالۆگ بكەن، پێویستە ئەهلى كار كارەکە ئەنجامبدات، شێوازى تەندروست بۆ پەیوەندى نێوان حزب و حکومەت ئەمەیە؛ حیزب تێكەڵ بە کارى حکومەت نەبێت و هاوكاری بكات و پرۆژەی بداتێ و رێنوێنی بكات و پشتگیری بكات و، هاوكار بێت بۆئەوەی ئەگەر لە ئیش و كارەكانی لەشوێنێكدا هەڵەیەك هەبوو ئاگاداری بكاتەوە، نەك دەست لە ئیش و كارەكانى وەربدات.

  لە پێشەوە ئاماژەمان بە شێوازى کارى رابردوودا و رەخنەمان کرد، پێویستە بۆ چارەسەرکردنى گرفتەکان و چۆنییەتى کارکردنى داهاتوومان هەڵوەستەیەک بکەین و بزانین چى بکەین؟ بۆ ئەمەش پێویستە بزانین لەسەر ئاستى ناوەخۆ و، عێراق و، لەسەر ئاستی ناوچەیى و، لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی چی بكەین؟ لەسەر ئاستی ناوخۆیی و بۆ رێکخستنەوەى ناوەندى سیاسیى کوردستان و بۆ پاراستنی یەكڕیزی لایەنە سیاسییەكان؛ پێویستە کەوا چەترێكی هاوبەش دروستبكرێت و، تەواوى لایەنە سیاسییەكان لەژێریدا کۆببنەوە، هەروەها پێویستە لە وەرگرتنى بڕیاری سیاسی كوردستاندا لایەنە سیاسییەکان بەشدار بن و پرس و رایان پێ بكرێت و راشیان وەربگیرێت، (نەک پرسە خەسوانەیان پێبكرێت)، نەك را بدەن و گوێشیان لێ نەگیرێت، لەهەمانكاتدا پێویستە دەزگاو دامەزراوەكان کارا و سیستماتیک بكەین و حكومەت و پەرلەمانی كوردستان سەرپشك بكەین بۆ هەر دیالۆگێك، ئینجا لەگەڵ بەغدا یان وڵاتانی ناوچەكە و دەرەوە بێت، هەروەها پێویستە لەرووی دبلۆماسییەوە بوار بە حکومەت بدرێت کارى خۆى بکات، لە رابردوودا و تا ئێستاش دبلۆماسییەتی ئێمە دبلۆماسییەتێكی حیزبی بووەو نەتەوەیی و نیشتمانی نەبووە و، زیاتر بۆ بەرژەوەندى حزبى بووە، بۆیە پێویستە ئێمە ئەو دەسەڵاتە بدەینەوە حكومەتی كوردستان، بۆئەوەى لەرێگەی دەزگا و دامەزراوەكانی خۆی كار لەسەر ئەو بوارە بكات و دەنگی خەڵكی كوردستان بە دەرەوە بگەیەنێت.

 خاڵێكی دیکە كە لەهەمووی گرینگترە ئێستا هاوسۆزییەكی نەتەوەیی لەسەر ئاستی كوردستانی مەزن هەیە، پێویستە سەركردایەتی سیاسیی كوردستان لێرەوە بتوانێت كار بكات بۆ بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان، كە ئەوەش لە داهاتوودا دەبێتە هۆكارێك بۆ بەرزركردنەوەی مۆرالی نەتەوەیی و دەبێتە فاکتەرى یەكدەنگییەكی نەتەوەیی كە پشتیوانی یەكدی بكەین.

 لەسەر ئاستى عێراق؛ پێویستە سەرکردایەتى سیاسى کوردستان بڕیار بدات لە پرۆسەى سیاسى عێراق بکشێتەوە و خەریکى رێکخستنەوەى ناوماڵى کوردستان بێت، لە دواى ١٦ى ئۆکتۆبەرەوە عێراق کۆمەڵێ بڕیارى سزائامێزى بەرامبەر کوردستان وەرگرت، نوێنەرانى کوردستان نەیانتوانى بەرامبەر بڕیارەکان بوەستنەوەو هەڵیانبوەشێننەوە، لە ئێستادا بوونی كورد لە بەغدا چ كاریگەرییەكی هەیە؟ رۆژانە پەرلەمانی عێراق بەئامادەبوون و بێ ئامادەبوونى نوێنەرانى كوردستان كۆدەبێتەوەو بڕیار دەردەكات و دەیسەپێنێتە سەر كوردستان، ئەنجوومەنی ئاسایشی عێراق كۆدەبێتەوە بێ هەبوونى نوێنەرى كوردستان لەو ئەنجوومەندا بڕیار دەردەكات و دەیسەپێنێتە سەر كوردستان، ئەنجومەنی وەزیران كۆدەبێتەوە بڕیار دەردەكات و دەیسەپێنێتە سەر كوردستان، مەحكەمەی ئیتحادی لە دژى کوردستان بڕیار دەردەكات، باشە بوونى كورد لەو بەغدایە بۆ چییە؟ لەوێ بێت و لەوێ نەبێت چ كاریگەرییەكی هەیە؟ فراكسیۆنە كوردستانییەكان لە بەغدا بێکاریگەرى ماون، و سەرۆك كۆماریش لە بەغدا بێکاریگەرییە؟ فڕۆکەخانەکانى کوردستان لەلایەن عێراقەوە داخراون، سەرۆکى کۆمار کە کوردە ناتوانێ فڕۆکەخانەکان بکاتەوە، سەرۆکى کۆمار ناتوانێ دژى یەک بڕیارى حکوومەتى عێراق بوەستێتەوە کە دژى کوردستان وەرگیراون، ئەى باشە بۆ لە بەغدا ماوەتەوە؟! ئەو واقیعە دەمانگەیەنێتە ئەو باوەڕەى کە بڵێین لەداهاتووشدا کورد ئەو کاریگەرییەى نابێ لە بەغدا بۆیە کشانەوەى باشترە لە مانەوەى.

 لەسەر ئاستى ناوچەیى؛ پێویستە ئێمەش کارتى خۆمان هەبێت کەوا کار لە بەرژەوەندى وڵاتتانى ناوچەکە بکات، ئەمەش بە پشتیوانیمان دەبێت بۆ بزاڤى رزگاریخوازى نیشتمانى بەشەکانى دیکەى کوردستان، پێویستە ئەوەش بزانین، ئەو گەلەكۆمەكییەی عێراق و ئێران و توركیا كە ئێستا لەسەر ئێمەیە تەنها دژى باشوورى کوردستان نییە، بەڵکو بۆ لێدانی تەواوی بزاڤی رزگاریخوازی نیشتمانی كوردستانە، بۆیە پێویستە سەركردایەتی سیاسیی كوردستان لەسەر ئاستى کوردستانى مەزن هەوڵبدات هێزی پاراستنی نەتەوەیی لە پێشمەرگە و گەریلا و شەڕڤانانى ( YPG و YPJ ) یەپەگەو یەپەژە پێكبهێنێت، لەبەرئەوەی ئامانجى سوپای عێراق لە گەیشتن بە خاڵە سنوورییەکان لێكدابڕینی باشوورى کوردستانە لەگەڵ بەشەکانى دیكەی كوردستان! بۆ؟ لەبەرئەوەى ئەگەر عێراق گەیشتە دەروازەى (فیشخابوور) ئەوا باشوورى کوردستان لەگەڵ رۆژئاواى کوردستان لێكدادەبرێت و هێڵی هاوکارى رۆژئاوا لەگەڵ باشوور ناهێڵێت، لەهەمان كاتدا ئەگەر گەیشتە دەروازەى (ئیبراهیم خەلیل) باكوور لە باشوور دادەبڕێت، بەهەمان شێوە گەیشتنى عێراق بە دەروازەى (حاجى ئۆمەران) باشوورو رۆژهەڵاتى کوردستان لێکدادەبڕێت، ئەم پیلانەى عێراق وا دەکات باشوورى کوردستان لە هەموو رووێکەوە ئابلووقە بدات و، لە بەشەکانى دیکەى کوردستان دایببڕێت، بەشێوەیەکى گشتى ئەم پیلانە بۆ لێکدابڕینى تەواوى بەشەکانى کوردستانە، ئەوەى لە ١٦ ى ئۆکتۆبەرى ٢٠١٧ لە کەرکورک و مەخموورو دوزخورماتوو و شنگاڵ روویدا و، ئەوەى ئێستا لە عفرین و رۆژئاواى کوردستان روودەدات جێبەجێکردنى بەشێکى ئەو پیلانە گڵاوەیە لە دژى گەلى کوردستان، ئەم رەوشە لە هەموو لایەکمان دەخوازێت کەوا بە یەکێتى و یەکڕیزیمان دژى ئەو پیلانە نەگریسانە بوەستینەوە.   

 لەسەر ئاستى نێودەوڵەتى؛ پێویستە بزاڤێکى خورتى دبلۆماسى بکەین و، کەسانى شارەزاو کاریگەر بخەینە ستافە دبلۆماسییەکان و نوێنەرایەتییەکانى حکومەتى کوردستان لە دەرەوەى وڵات، لەلایەکى دیکەوە ئێمە ریفراندۆممان ئەنجامداوە، ریفراندۆم ئەنجامی بەدەستهێناوە، بە رێژەى %92.73 خەڵكی كوردستان بە (بەڵێ) دەنگى بۆ سەربەخۆیى کوردستان داوە، بۆیە پێویستە ئێمە (بۆردی سەربەخۆیی كوردستان) دابمەزرێنین، بۆئەوەى ئەم بۆردە بۆ چۆنییەتى وەدەستهێنانى سەربەخۆیى کوردستان کار بکات، پێویستە ئەندامانى ئەو بۆردەش لە كۆمەڵێ كەسایەتی كورد و كەسایەتی کاریگەرى نێودەوڵەتی پێکبهێرێت، کەوا شارەزاى یاسا و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان بن، بۆئەوەى بە سوود وەرگرتن لە ئەزموونى گەلانى دیکەى جیهان ئێمەش بە سەربەخۆیى کوردستان بگەین.

 لە کۆتاییدا؛ ئایا دەتوانین ئەم کارانە بکەین و ئەم قۆناخە سەختە دەربازبکەین؟ بێگومان بەڵێ؛ بەڵام بەمەرجێک بەرژەوەندى نەتەوەیى و نیشتمانى بخەینە سەرووى بەرژەوەندییە حزبى و کەسییەکان و، جلى تەنگى حزبایەتى فڕێبدەین و جلى کوردایەتى بپۆشین، ئەگەر ئەوەمان کرد داهاتوویەکى گەش چاوەڕوانمانە، ئەگەر ئەوەشمان نەکرد ئەوا داتوویەکى نادیار چاوەڕوانمانە! بۆیە پێویستە بە ئاراستەى یەکڕیزى و یەکدەنگى هەنگاو بنێین بۆئەوەى داهاتوویەکى گەش بۆ گەلى کوردستان دەستەبەربکەین و بگەین بە کەنارێکى ئارام و خەونى نەتەوەییمان کەوا سەربەخۆیى کوردستانە، بێگومان یەکڕیزى و یەکدەنگیمان زامنى وەدیهێنانى ئەم خەونەمانە، بۆیە لەسەر هەموو لایەکمانە کار بۆ یەکڕیزى و یەکدەنگى بکەین.

 

٢٤ / ١ / ٢٠١٨

*سکرتێرى گشتیى یەکێتى نەتەوەیى دیموکراتى کوردستان YNDK