جەنگ و نەخشەسازییەکانی
لە بنەڕەتدا هیچ جەنگێك لە پێناو مرۆڤ و خۆشگوزەرانی و فەزیلەتەکانیدا نییە، بەڵکو لە پێناو خودی ئەو مۆدێلە سەرمایەداری و بیرۆکە دژە مرۆییانەدایە، کە مرۆڤەکان دەهاڕێت و دەیانکاتە سوتەمەنیی و قەقنەس. دیوەکەی دیكه‌ی جەنگ جیاوازیی و لەیەک نەچوونە، یانی دوو مۆدێل، دوو وڵاتی بەهێزی لەیەک چوو هەرگیز بەشەڕنایەن، کورت و پوخت دوو وڵاتی خاوەن چەک و کڵاوەی ئەتۆمیش بەشەڕنایەن، چونکە یەک ئامانجیان هەیە، رووسیا و ئەمه‌ریکا زۆر وێکچوون، بۆیە کێشەیەک لە ئارادا نییە بۆ جەنگ، باسی ئەو فۆڕمە میدیاییە گشتییە ناکەین، کێشەکە دابەشکاریی و دیزاینکردنەوەی هاوسەنگیی چەک و وزەیە لە دوای جەنگی بایەلۆژیی کۆرۆنا.
ترەمپیزم و پۆتینیزم و رابەریزمی ئێرانی و کیم جۆن ئونی کۆریایی و چینی و ئەوانەی عێراق و سووریی و لوبنانی هەموو وەک یەکن، شەڕێک بوونی نییە، ئەمه‌ریکا دەخوازێت وێنە لەیەکچووەکانی خۆی زیادبکات بۆ سەپاندنی زیاتر و وەرگرتنی قازانجی باشتر، واتە كۆپی خۆی لە ناوچەكە بەرهەم بهێنێت، ئێران و چین و رووسیاش هەر خەریکی ئەوەن، شەڕی کۆپیکردنەوەیە، شەڕی دەوڵەتسازی و پاراستنی شکۆی دەوڵەتی گەورە و ریسواکردنی دەوڵەتی لاواز و بچووکە.
لە ساڵی 2019 ئیسرائیل بۆ ئەوەی موشەكەكانی تاقیبكاتەوە، هەندێك مۆڵگەی سوپای قودسی ئێرانی لە سووریا كردە ئامانج، گوایە لە ئامانجە ستراتیجیەكانی ئێرانی داوە، ئەمە ئەسڵەن ختوكەدان زیاتر هیچیتر نەبوو، ویستی بە تاران بڵێت وریابە با لە من بچیی و شەڕمان نەبێت، ئەگینا هێزی ئەو موشەكە كیشوەربڕانە بۆ قوم و تارانیش دەڕۆیشت، بەڵام ئیسرائیل و ئێران لەیەک دەچن و شەڕ لە قازانجیان نییە.
جەنگی ئۆکرانیا جەنگی ئایدۆلۆژی و ئایینی و ناسیۆنالیزمی کەلتوریی و زمانی نییە، جەنگی گەڕاندنەوەی شکۆیە بۆ خودی دەوڵەت و کۆپییەکانی مرۆڤ سوتەمەنییە، جەنگی جەمسەرەکانە لە رواڵەت و فۆڕمەکانی وەک قاعیدە و داعش و هاوپەیمانیەکانی ناتۆ و ئەوروپا و میلیتانەکانی سوپای پاسداران و قودس و حەشدی شەعبی و مارێنز و هێزەکانی ئاشتی پارێز و بزووتنەوەکانی وەک تاڵیبان و حیزبوڵڵا، تا دەگات بە ئەرگەنەکۆنی سەوزی دینیی تورکی، هەموو بۆ بەرگریکردن لە بنەماکانی وەکیەکیی و لەیەکچوون و دەوڵەتسازیی و کانتۆناتی بچووك دروستکراون.
کارەساتە لەژێر ئەو سیستمانەدا دەوڵەتی لەرزۆک و وەهمی بیت و هیوا هەڵچنیت بە دەوڵەتی دیکەدا، وەک دارشەق و خۆت ئیرادەت تێکشکاو بێت، دەبێت نەتەوەی بێ دەوڵەتی وەک کورد ئیرادەسازیی بکات لە بری چەپڵە و لایەنگیری، یانی دەوڵەتیشی نەبێت دەستبگرێت بە بنەماکانی دەوڵەتسازییەوە، تەنانەت لایەنگرییش جۆرێکە لە گەمژەیی بۆ رووسیا یان ئۆکرانیا، بیرمان نەچێت یەکەم زەبری دڵڕەقی ئەو دیسپۆتیزم و دارشەقەی سەرمایەداریی ئەمه‌ریکا و قەیسەرە بچوکەکە، بۆ دەوڵەتەکانی ناو بەهاری عەرەبی لە 10 ساڵی رابردوو بەر له "محه‌مه‌د مورسی لە میسر و رۆژئاوای کوردستان و باشووری کوردستان و راشد غەننوشیی تونس" کەوت و جیهان و ناتۆ و یەکێتی ئەوروپاش بێدەنگ بوون و لە هەمووشیاندا ئەمه‌ریکا و رووسیا لیدەری سەرەکی ئەو بەدمۆڕاڵییە بوون.
ناتۆ چییە؟
رێكخراوێكی سه‌ربازیی ستراتیژیی جەنگە و سەربە میراتی سیستمی سەرمایەداریی کلاسیکی جیھانییە، په‌یمانی باكووری ئه‌تڵه‌سی NATO كورتكراوه‌ی چوار وشه‌ی ئینگلیزییه: North Atlantic Treaty Organization.
هاوپه‌یمانێتیه‌كی نێوده‌وڵه‌تی سه‌ربازییە و چه‌ندین ده‌وڵه‌تی رۆژئاوایی و ئه‌وروپی و ئاسیایی و سلۆڤی پێکیدەهێنن، له ساڵی 1949 له ئه‌مه‌ریكا دایانمەزراند، دژیی داگیرکاریی و ھەژمونی بلۆکی سۆسیالیستی یەکێتی سۆڤێت، ئەوەتا گەرمایی ئەو جەنگە تا ئێستا ماوە لای رووسیای دژە ناتۆ، باره‌گای سه‌ره‌كی له بڕۆكسێلی پایته‌ختی به‌لژیكایه، دامه‌زرێنه‌رانی سه‌ره‌كی ئه‌م رێكخراوه، لە سەرەتادا بریتیبوون لە وڵاتانی وەک "بەلژیك، دانیمارك، كه‌نه‌دا، فه‌ره‌نسا، ئایسلاند، ئیتالیا، لۆكسمبۆرگ، هۆڵه‌ندا، نه‌رویج، پورتوگال، به‌ریتانیا، ئه‌مه‌ریكا، توركیا"، دواتر فراوانکرا بۆ زیاتر لە 30 دەوڵەت.
ئامانج له‌م هاوپه‌یمانێتیه پاراستنی ئه‌ندامانی رێكخراوه‌كه بوو له به‌رده‌م هه‌ڕه‌شه‌كانی جەنگ و کاولکاری و موستەعمەر، دواتر یەکێتی سۆڤێت پەیمانێکی ھاوشێوەی بەناوی پەیمانی وارشۆ لە ساڵی 1955 دروست کرد بۆ کێبرکێ و ھەرەشەکانی ئەم رێکخراوە. بەڵام رووسیا و دەیان وڵاتی عەرەبی و ئاسیایی تا ئێستاش زۆر باوەڕیان بەم رێکخراوە نییە، بەتایبەتی دوای ئەوەی زۆرێک لە ئەندامانی ئەم رێکخراوە خۆیان بونەتە مافیا و بازرگانی گەورەی جەنگ بۆ جینۆساید و کاولکاریی وەک تورکیا و ئەمه‌ریکا، لەم روداوانەی چەند ساڵ پێشی رۆژئاوای کوردستان و داگیرکردنەوەی کەرکووک و شەنگال و کۆی پێشێلکاری و تاوانکارییەکان.
بێدەنگی ئەم رێکخراوە بەباشی ھەستی پێکرا، بە کورتی ئەم رێکخراوە توانستی لێپێچینەوەی نەماوە بەرانبەر تاوان و چەتەگەریی و سەرپێچییەکانی بەشێک لە ئەندامەکانی خۆیشی، ھەندێک چاودێر پێیانوایە، ئەرک و رۆڵی رێکخراوەکە بەرەو کۆتایی تونێلەکە رۆیشتووە و تەنیا فۆرمێکە بۆ شەرعیەتدان بە ھەندێک پرس و پرۆژەی سیخورگەریی گلۆبالیزمی نھێنی جیھانی، بۆ یەکجاریش لە شکستی کۆماری مھابادەوە تا رەشەکوژیی نوێی شۆڤێنیزمی تورک و عەرەبی عێراقی لە ئەنفال و کیمیاییبارانی هەڵەبجە 1988، ئەم رێکخراوە شەھامەتێکی نەنواندوە دەرھەق بە پاراستنی کورد و چیرۆکە تراژیدیەکانی! کەواتە دەبێت کورد باشتر لە گۆڕانی ئەو کەش و هەوایە تێبگات و پرسەکە مرۆڤدۆستی نییە ئەوەندەی تراژیدیایەکە بۆ کەمە نەتەوەکان و گەلە بێدەوڵەتەکان و دووبارە دیزاینکردنەوەی ناوچەکان.
موبەلیغ و نووسەر و سیاسیی دەوڵەتی کۆنی رۆمانی مارکۆس شیشرۆن دەڵێت: "چەک هاتە نێوانەوە، ئیتر یاساکان دەبێت بێدەنگ بن"، ڤلادیمێر پۆتن جەنگی هەڵنەگیرساند بەتەنیا دژی ئۆکراین، بەڵکو لە راستیدا دژی ئەو مۆدێلی یاساسازییە وەهمیەیە، دژی دەوڵەتسازیی و کۆپیسازیی رۆژئاوایە لە سنوورەکانیدا، ئەمه‌ریکا خوازیارە دەوڵەتی دیكه هەبێت و خۆی دارشەقەکانی بێت و یاسا ئەوروپیەکانیش پارێزەری بن و رووسیاش ئەوەی ناوێت.