کێ تاوانبارە؟
بەدریژایی شەست و چوار ساڵی تەمەنم، لەم کوردستانەدا تاوانێکی چاوقایمی لەجۆری تاوانی شەهیدکردنی هەردوو زانای هاوڕێم (د. کاوان و د. ئیدریس)م نەبیستووە و نەدیووە.
گەنجێکی تووڕە و دەست لەخۆ شووشتوو حیسابی بۆ هیچ کەس و یاسا و رێسا و ئایین و خێزان و ئاکارێک نەکرد و نرخی هەموو ئەوانە و چارەنووسی خۆی و خانەوادەکەی و چەندین مرۆڤی دیكه‌ی لە لای بایی ئەو دە دوازدە فیشەکە بوون، کە لەناو دەمانچە بێ مۆڵەتەکەیدابوون و بێ باکانە و بەوپەڕی خوێنساردییەوە بەرەو جەستەی ئەو زاتانە تەقاندنی!!
ئاخۆ (تووڕەییەک) کە مرۆڤکوژو خۆکوژ بێ،لە کام جۆری نەفرەت لەخۆبوون و لەخەڵک و لەژیانە؟ ئەوە کێشە و پرسێکی سایکۆسۆسیۆ - ئەپیستمۆلۆژییە. واتا بەرپرسیارێتیی پسپۆرانی هەرسێ بواری (دەروونناسی ، کۆمەڵناسی و ئەپیستمۆلۆژیا)یە بپشکنن و بگەڕێن بەدوای سەرچاوە و پاڵنەرەکانی ئەم جۆرە تووڕەیی و کەللـەڕەقییە، کە بە خوێنڕشتن و کوشتن نەبێت کەفوکوڵ و ئاگرەکەی دانامرکێتەوە!
من پسپۆری هیچ کام لەو سێ بوارە نیم، بەڵام پسپۆر و شارەزا و خاوەن ئەزموونی 30 ساڵم لە بورای میدیادا (بە پراکتیکی و بە تیۆری)، بۆیە رێگە بەخۆم دەدەم لە گۆشەنیگای میدیا و تیۆرەکانییەوە دوو قسەی دڵم لەم پرسەدا بکەم.
بەگشتی تاکی کورد، خاوەنی دەروونێکی هەڵچووە، تووڕەیە، یاخییە، هەڵبەتە ئەو سیفاتانە لەماوەی سەدان ساڵدا لەبەرئەنجامی ژیانی سەختی خەڵکی کوردستاندا و بۆ بەرەنگاری و بەرگریکردن لەخۆی و خاکەکەی، لە هزر و رەفتاریدا جێگیربوون. تووڕەیی و هەڵچوون و یاخیبوونیش وەک هەر دیاردەیەکی دیكه‌ی ناو سرووشت و ژیان، لایەنی ئەرێنی و نەرێنیشیان هەبووەو هەیە. کەسانی تووڕە و قین ئەستوور، بە درێژایی مێژووی کۆن و نوێمان لەناو ماڵی کورددا زیانی زۆریان پێگەیاندووین و هۆکاری سەرەکیی دووبەرەکی و یەکنەگرتنمان بوون، بەڵام هەر ئەوانەش بوون لەبەرامبەر داگیرکەر و زوڵم و زۆریشدا چۆکیان دانەداوە و یاخی و سەربەرزبوون و سەروەری و شانازیی زۆریان لەمێژووماندا تۆمارکردووە.
کەواتە ئێستا دەبێ بە ژیرانە و بە ناچاری دەست و پەنجەمان لەگەڵ ئەو سیفاتانەی تاکی کورددا نەرم بکەین، تا لێیان تێبگەین و بزانیین چۆن و بە چ میکانزم و پلانێکی زانستی مامەڵەیان لەگەڵدا بکەین، بەجۆرێ کە کەمترین زیان بە ناوماڵی خۆمان بگەێنن و وزەی ئەو گڕوتین و تووڕەییە بگۆڕین بە وزەی داهێنان و بونیادنان نەک وەک سەرچاوەی هێزێکی تێکدەر و وێرانکەر هەر لەناخی تاکی کورددا پەنگ بخواتەوە.
لەماوەی بیست ساڵی رابوردوودا، بە کاریگەریی کرانەوەی دوای راپەڕێن و رووخانی رێژێمی بەعسەوە، رەوتێکی فیکری ساختەکار و دووڕوو سەریهەڵداوە بەناوی ئازادی و لیبرالیزم و تاکگەرایی و مافی تاکەوە، خەریکی بنکۆڵکردنی بناغەی پێکهاتەی کۆمەڵگەی کوردەواریە! رەوتێکی هەڵپەرستی نابەرپرس و دژە نەتەوە و دژە کۆمەڵ، بە رابەرایەتیی هەندێ نووسەری (سایکۆپاث و سۆسیۆپاث – دەروون نەخۆش و دژە کۆمەڵ) بەڕاست و چەپدا بەربوونەتە گیانی ئەم میللەتە و مێژوومان کەڕەتی سفر دەکەن و قوربانییەکانمان بێ ئەرزش دەکەن و کەسایەتیی کۆمەڵگەی کوردی دەشوێنێن، رەشبین و نابینای دەکەن. ناخی پڕ لە رکوکینە دەکەن!
میدیایەکی هەڵوەر و سادەگۆ و بێ ناوەڕۆک و پۆپۆلیستیش بە هەموو توانایەوە خۆی خستووه‌تە خزمەتی ئەو درووشمە بە باق و بریقانەوە و هەرچی خوا پێی ناخۆشە و هزر و ویژدانی مرۆڤی سادە و ئاسایی قبووڵی ناکات، کردوویانەتە شتی زۆر ئاسایی و ڕۆژانە! بە هەرچیی پۆخڵەواتی لادانی ئەخلاقی و کۆمەڵایەتیی نا بەجێیە، بەرچاو و دییە و گوێی خەڵکیان تەنیوە.. هزر و خەیاڵ و لێکدانەوە و سۆزی خەڵکیان شێواندووە. کار بەوەشەوە نەوەستاوە، چەند ساڵێکە سۆشیال میدیاش بە هەموو رێگە و کەرەسە و ئامڕازەکانییەوە هاتووه‌تە مەیدان و زۆر بەپەلە چووەتە خزمەتی هەمان ئەو رەوتە دژە کوردە، دژە مرۆڤایەتییەوە.
میدیایەک شەو و رۆژ سەرقاڵی دروستکردنی قارەمانی ساختەیە، لەماوەی ئەم دە پازدە ساڵەی رابوردووماندا بە سەدان قارەمانی درۆینەیان بۆ دروستکردین و چەند هەفتە و چەند مانگێک بە ژاوەژاو و هاتوهاواریان هەموومانیان تووشی ژانەسەر کرد. ئێستا کام لە ئێمە ناو و روخساری دەیان فس فس پاڵەوانی سەر شاشەکانی کوردی و ناو سۆشیال میدیای چوار ساڵ لەمەوبەری لەیادماوە؟ کەس! مەگەر بەدەگمەن! چونکە ئیدی ئەوانە ئیکسپایەر بوون و قارەمانی ساختەی نوێ جێیان گرتوونەتەوە و شەو و رۆژ خەریکی خۆ نمایشکردن و ژەهر هەڵڕشتنن!
راستە هەموو ئەو فس فس پاڵەوانانە ئیکسپایەر بوون و دەبن و دەنگ و رەنگ و هاتوهاواریان نەماو نامێنێ.. بەڵام هەتا دێت کارگەرییەکانی ئەو ژەهرەی لە سەردەمی هەڵکەوتن و دەرکەوتنیاندا هەڵیدەڕێژن، لەناو دەروونی شێواو و سۆزی شڵەژاو و هزری پووچگەرا و رەفتاری لادەرانەی هەزاران گەنجی قوربانیی ئەو جۆرە میدیا و سۆشیال میدایەدا، زیاتر و زیاتر رەنگدەداتەوە و تاک و خانەوادە و کۆمەڵگە بەگشتی باجێکی قورسی دەدەن!
ئەوانەی ئێمەیان پێگەیاند، بەجۆرێ پەروەردەیان کردین، کە ئەگەر لە دووریی سەد مەترەوە مامۆستامان بینی؛ خۆمان لەسەر ڕێگەکەی لادەین، لە ژاپۆن منداڵەکانیان لەسەر ئەو حیکمەتە پەروەردە دەکەن، کە ئەگەر لە بەرامبەر مامۆستا راوەستایت؛ دوو مەتر دوور راوەستە نەبادا پێت بکەوێتە سەر سێبەرەکەی.. ساڵانیکە کەسانێک جڵەوی بەشێک لە میدیایەیان گرتووه‌تە دەست کە خۆیان نووقمی گەندەڵیی ژێربەژێر و شاراوەن و ئازادیى رادەربڕین و رەخنەیان کردووه‌تە پاساو بۆ ئەوەى فاشیلێکى بەر لە قۆناغی ناوەندى، بێتە سەر تەلەڤیزیۆن و سنگ دەرپەڕێنێ، داواى بەشەق دەرکردنى مامۆستایانى زانکۆ بکات و پێیان بڵێ "بۆ ماڵەوە! ئەمە جێگەى ئێوە نییە"!.
تاوانی سەهەڵدان و بازاڕسازیی بۆ کەلتووری بێ ئەرزشکردنی هەموو شت و هەموو کایە و دامەزراوە و پلەوپایە و بڕوانامە و زانست و هونەرێك، لەئەستۆی ئەو رەوتە فیکرییە پوچگەرا و میدیا پۆپۆلیستییەدایە، کە ئامانجی هەرە سەرەکییان بنکۆڵکردنی بنەماکانی پرۆژەی نەتەوەسازی و نیشتمانسازیی کوردە!
هەر ئەو رەوتە پووچگەرا و میدیا پۆپۆلیستەیە، کە لەڕێی ختووکەدانی سۆزەوە، تاکی کوردی بە خۆرسک تووڕە و هەڵچوو، سەد ئەوەندەی دیكه تووڕە و توندوتیژ دەکەن و دەیهێننە سەر ئەو بڕوایەی کە ئیدی هیچ چارەیەکی نەماوە، هەرچی زووە دەبێ دەست بداتە دەمانچە و کڵاشنکۆف و چەقۆ و خەنجەرەکەی و بە دەستی خۆی چارەنووسی خۆی بگۆڕێت! بەردەوام تاکی داماوی سەرگەردان هان دەدەن بەرەو گۆڕان، گۆڕانێکی توندوتیژ.. تا لە گۆڕێ دەنێنن!