عێراق و مۆدێلەکانی دەوڵەتی دینیی
ئەستەمە بەبێ تێگەیشتن لە دۆخی تاران و ئەنکەرە، لە دۆخی عێراق تێبگەیت، وەک دوو مۆدێل و دەوڵەتی دینیی و خورافی، ئاخۆ ئەم دەوڵەتە دینیانە، بە تورکیاشەوە، لەبەردەم سیاسەت و ستراتیژی تیمی جۆبایدن و سەرکێشیەکانیان بە ئایین و شەعیرە ئایینیەکانەوە بەکوێ دەگات؟
عێراق، چیتر رەنگە ئەو عێراقەی سەردەمی عەبادی و عادل عەبدولمەهدی و سیاسەتەکانی حەوزەی ئێران و مەرجەعیەتی باڵا نەبێت بۆ خەونی خۆبەستنەوە بە رێگا ئاوریشمیەکەی دەوڵەتی نادینیی چینەوە، چین بەو ئیمپراتۆریەتە سەرمایەداری و لادینییەی خۆیەوە خەریکی ئیدمانکردنی ئەم دەوڵەتە رووکەشە دینیانەیە، ئەو بۆشاییەش یەکێک بوو لەو کەمتەرخەمیانەی دۆناڵد ترامپ لەهەمبەر چین یان با بڵێین لەو خاڵە لاوازەی چوارساڵی ئه‌مه‌ریكا، بایدن کۆتایی بەو سیاسەتە دەهێنێت و چیتر سازش بە کەینونەی دەوڵەتی دینییەوە ناکات و وەک جاران و بە چەندین شێوە سیاسەت دەکات و عێراقیش نەک دەردەکات لەو رێگه‌یه، ئاوریشمییە بگرە وەک حەوشەی پشتەوەی خۆی بەکاردێنێت دژی مەترسی و هەژموونی ئێرانی و حەشدی شیعیی لە داهاتوودا.
ئینجا دۆخی سیاسی ئێران و تورکیا و پاشهاتەکانی ئەو دوو جەمسەرە ئیقلیمییە چیتر ئاسان ناگوزەرێ، لەپێشدا ئاکەپەو ئەردوگانیزم وەک جاران کاریگەرییان نابێت، ڕەنگە نەتوانێت چیتر تا لیبیاو ناگۆرنۆ کەرەباخ و عەفرین و دەریای رەش بڕوات بەبێ وەستان وەک سەردەمی دۆناڵد ترامپ و زاواکان، ئێرانیش لە ئێستادا بەو نەفەسەکارناکات دژی ئه‌مه‌ریكابوەستێت، قسەی میمبەر جیاوازە لە فاکت، بگرە کاردەکات بۆ مانەوە، ئەوەی بۆ گرنگترە تا پەلهاوێژیی و لەشکرکێشی و موشەکبارانی سەفارەتخانەکانی ئه‌مه‌ریكاو هەڕەشە لە دیبلۆماتکاران و دەرکردنی هێزی هاوپەیمانان و کێشەنانەوە بۆ تەنکەی هورموزو تەلئەبیب، چونکە دەزانێت گۆڕینی مۆدێلی دەوڵەت ئاسان بوە، سوننەکانیش ئاڵتەرناتیڤی جددین، کوردیش کارتێکی گرنگە بۆ ئه‌مه‌ریكا، وەک دەزانرێت لە سەردەمی ترامپ ئه‌مه‌ریكا کەشتیی USS ی فڕۆکەهەڵگرو کەشتییە زەبەللاحە موشەکهاوێژەکانی بە پێنج هەزار جەنگاوەریی دەریاییەوە ناردە کەنداو دژ بە ئێران و بە گەرووی هورموزدا گوزەری پێکردو ئەو کارتەشی سوتاند لەدەستی ئەو وڵاتە بەڵام نەیتوانی نزیکی نینۆکە تیژەکانی ئێران بێتەوە.
هەن پێیان وایە کوشتنی فەخریزادە بەرپرسی دۆسیەی ناوکی و ئەتۆمی ئێران بۆ ئەوەیە ئەو نینۆکانە چیتر سەلامەت نەبن و کوشتن و سڕکردنی هەژمونگەریی تارانە، بەشێکی ئەم کردەیەش پەیوەستە بە کردەی پێداچونەوە بە مەلەفی ئەتۆمی ئەو وڵاتە لەلایەن ئه‌مه‌ریكاو تیمی نوێی دیموکراتەکانەوە بۆ دانوستانێکی ملکەچانەی ئێران، چونکە ئێران ملکەچ بێت ئەوە عێراق رامکراوەو ملکەچ بوە، بەشەکەی تر پەیوەستە بە کردەی تێکدانی پەیوەندیەکانی ئێران بە عێراق و کورتکردنەوەی دەستی حەشدی شەعبی و حەشدو لیواو کەتیبە چەکداریەکانی تر تاوەکو چیتر عێراق لەو دەستە عەسکەریەدا نەمێنێتەوە، ئەگەرچی ئێستا حەشدی شەعبیش دوباڵی سەرەکین و ناکۆکیەکانیان دوای قاسمی سولەیمانی تەشەنەی سەندوە بەرەو دوبەرەکی و مەرجەعیەتی نەجەفیش بێلایەن نییەو ئەم هەڵبژاردنەش بە قورسترین پرۆسەی گۆرانکاریی هەژمار دەکرێت.
وەک دەزانین لە عێراق فۆڕمێک لە شێوەی سێبەری بەعسیزم کاری پێدەکرێت بەڵام بە رەنگی ئاین و مەزهەبگەراوەو ئه‌مه‌ریكا نیگەرانی ئەوە نییە، ئه‌مه‌ریكا دەستی پۆڵاینی دەوێ تا قاچی نەرمی دیموکراسیەت و مێشکی کراوە، وەک چۆن لە تورکیاش عەلمانیەت و سیکۆلاریزمی نەویست و بەکاریزماکردنی ئەردوغان و کاڵکردنەوەی ئازادیەکان و دیموکراسی کردە مۆدێل و کاری بۆکرا. ئەوەی میلیشیاکانی حەشدی شەعبی و نوخبەی حوکمڕانی عێراق دەیکەن هەمان ئەو خەونەیە کە ئەردوغان دەیکات بە لەشکرکێشی و لێدان لە سیادەی گەلان، عێراق سیادەو ژێرخان و بڕیاری سیاسی گرنگ و سەربەخۆی نەماوە، لە تورکیاش بنەماکانی عەلمانیەت و دیموکراسی گۆڕاون بۆ کەڵکەڵەی تاکڕەویەکی کوشندە، لە عێراق مەرجەعیەتێکی مەزهەبی پڕکێشە حوکمڕانە لە تورکیاش ئامادەسازیی دەکرێت بۆ دۆخی ئەردوگانیزمی دینی و سواربوون لەسەر شەپۆل و ھەستی سوننەگەرا، ئەمەش بە تەفرەدانی ئاین و بەکارھێنانی مزگەوت و سەمبولەکانی و دیسان ئەوە لە قازانجی ئه‌مه‌ریكایە بۆ بچوککردنەوەی دەوڵەتی دینیی راستەقینە، لای ئه‌مه‌ریكا یەک دەوڵەتی دینی سەرکەوتوو هەیە ئەویش دەوڵەتی ئیسرائیلە.
تورکیاش بۆتە دەوڵەتی بەرھەمھێنانی مۆدێلی توندرەویی ئاینی بەرامبەر گویلەنیەکان و کوردان و کەمینەکان، وەک چۆن دیدی خورافەو زیندوکردنەوەی خەلافەتێکی سوننی لەلایەن ھەندێک تایپی دینی و دەوڵەتی کلاسیکیی ناوچەکەوە بۆ ئەردوغان بۆتە قەڵغان وەک قەتەرو سعودیە، لە عێراقیش دیدی خورافەو شیعەسازیی و مەرجەعیەت و هەژمونگەریی عەسکەریانەی حەشدو ئەو تایپە دینییە بۆتە قەڵغان و هەڵبژاردنیش بەری پێ ناگرێ، ئاخۆ تیمەکەی جۆ بایدن چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەم دۆخە دەکات و کورد دەبێت چی بکات بۆ ئەوەی بە کەمترین زیان رزگاری بێت؟