بۆ رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی قه‌یرانی كه‌مئاوی داوای هاوكاری له هاووڵاتییان ده‌كرێت
K24- هه‌ولێر:
له روونكردنه‌وه‌یه‌كدا، به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاو و ئاوه‌ڕۆی هه‌رێمی كوردستان گرفته‌كانی كه‌مئاوی ده‌خاته‌ڕوو و جه‌ختیش ده‌كاته‌وه، به‌گوێره‌ی ستانداردی جیهانی، پێویسته بۆ هه‌ر هاووڵاتییه‌ك رۆژانه بڕی 200 تا 250 لیتر ئاو دابین بكرێت، به‌ڵام تا ئێستا به‌رده‌وام له‌سه‌رووی 300 لیتر دابینكراوه، ئەم بڕەش زۆر زیاترە لە پێداویستی هەر هاووڵاتییەك.
هه‌روه‌ها جه‌ختیشی كرده‌وه، بۆ چاره‌سه‌كردنی كیشه‌كانی ئاوی خواردنه‌وه، حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان زیاتر لە 1000 مۆلیدەی لە سەرتاسەری كوردستان لەسەر بیرەكانی ئاو داناوە.
وه‌ك له روونكردنه‌وه‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاو و ئاوه‌ڕۆی هه‌رێمی كوردستاندا هاتووه، لەگەڵ ئەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستان بەرپرسیارە لە دابینكردنی ئاوی خواردنەوە، بەڵام ئەو بەرپرسیارێتییە بەشێكی دەكەوێتە ئەستۆی هاووڵاتییانیش، چونكە لایەنی دووەم (هاووڵاتییان) كە خزمەتگوزاریی ئاو وەردەگرن، بەوە بەرپرسیارێتی هاوبەشیان لەگەڵ حكوومەتدا دەبێت، بۆیە پێویستە هاوبەشانی ئاو، لەپێناو رێگریكردن لە گرفتی كەمئاوی و هاوكاریكردنی حكوومەت، پێوەری ئاو و تەوافەی ناو تەنكی ببەستن لەگەڵ رێكخستنەوەی ئەو بڕە ئاوەی دەدرێتە باخچەكان نابێت بە هەدەر بدرێت.
ئاشكراشیكرد، دیاردەی وشكەساڵی، كاریگەری گەورەی لەسەر دابەزینی ئاستی ئاو هەیە و كێشەكانی گەورەتر كردووە بەوەی ئاستی ئاوی ژێر زەوی بە بەردەوامی لە دابەزیندایە، ئەگەر جاران لە دەشتەكان بووە، ئێستا لە ناوچە شاخاوییەكان، كانیاو و كارێزەكان و بیرەكانی ناوچە شاخاوییەكان، هەموویان ئاستی ئاویان دابەزیوە، تەنانەت هەندێك لە كانییەكان وشك بوونە و بەشێكی كارێزەكانیش چاوەكانیان داخراون.
ده‌قی روونكردنه‌وه‌كه‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاو و ئاوه‌ڕۆی هه‌رێمی كوردستان:
حكومەتی هەرێمی كوردستان لە رێگەی وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزارەوە رۆژانە ملیۆنێك و 900 هەزار تا دوو ملیۆن و 100 هەزار مەتر سێجا ئاوی خواردنەوە دابین دەكات، لەكاتێكدا بە گوێرەی ستانداردی جیهانی، پێویستە 200 تا 250 لیتر ئاو دابین بكرێت، بەڵام ئێستا ئێمە لە سەرووی 300 لیترەوە ئاوی خواردنەوە دابین دەكەین، ئەم بڕەش زۆر زیاترە لە پێداویستی هەر هاووڵاتییەك و لەگەڵ ئەوەشدا بەهۆی بەرزبوونەوەی پلەكانی گەرما، خواست لەسەر ئاو زیاد دەكات بە تایبەتی بەهۆی فێنككەرەوە و چالاكییە هەمەجۆرەكانی ناو ماڵ و ئاودانی باخچەكان و شۆردنی پێش دەرگە و كۆڵان و ئۆتۆمبێل و دەیان جۆری دیكەی بەكارهێنان و بەفیڕۆدانی ئاو، هەروەها بەهۆی بەرزبوونەوەی پلەكانی گەرما كاتژمێرەكانی كارەبا كەم دەبنەوە، كە بەشێوەی پچڕپچڕ دەبێت، بۆیە ئەمانە گرفتی كەمئاوی دروست دەكەن.
شاری هەولێر سێ پرۆژەی ئاوی هەیە كە كارەبای بەردەوامیان بۆ دابین كراوە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا هه‌زار و 190 بیری ئاو هەن، نزیكەی 30%یان دوو كارەبایان هەیە و نزیكەی 100 بیریشیان كارەبای مۆلیدە و نیشتمانییان هەیە و زیاتر لە 600 بیریشیان تەنیا یەك كارەبایان هەیە، كێشەكان زیاتر لەو بیرانەن كە یەك كارەبایان هەیە، چونكە بەشێوەی پچڕپچڕ كارەبایان بۆ دێتەوە و ئەمەش وا دەكات ئاوی پێویست نەگاتە هەموو ماڵەكان، كاتێك تۆڕەكانی ئاو پڕ دەبن بەهۆی پچڕانی كارەباوە، دووبارە بەتاڵ دەبنەوە و ئاو ناگاتە ماڵەكان، بە تایبەتی ئەو ماڵانەی دوور لە سەرچاوەكەن زیاتر گرفتیان بۆ دروست دەبێت، بۆ ئەو مەبەستە زیاتر لە 1000 مۆلیدەمان لە سەرتاسەری كوردستاندا لەسەر بیرەكانی ئاو داناوە تا گرفتی كەم ئاوی روو نەدات.
لەگەڵ ئەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستان بەرپرسیارە لە دابینكردنی ئاوی خواردنەوە، بەڵام ئەو بەرپرسیارێتییە بەشێكی دەكەوێتە ئەستۆی هاووڵاتییانیش، چونكە لایەنی دووەم (هاووڵاتییان) كە خزمەتگوزاریی ئاو وەردەگرن، بەوە بەرپرسیارێتی هاوبەشیان لەگەڵ حكومەتدا دەبێت، بۆیە پێویستە هاوبەشانی ئاو، لەپێناو رێگریكردن لە گرفتی كەمئاوی و هاوكاریكردنی حكوومەت، پێوەری ئاو و تەوافەی ناو تەنكی ببەستن لەگەڵ رێكخستنەوەی ئەو بڕە ئاوەی دەدرێتە باخچەكان نابێت بە هەدەر بدرێت و كە زۆربەی شوێنەكان سۆندەی ئاو لەناو باخچەكان بە كراوەیی جێدەهێڵن ئەمەش دەبێتە هۆی بەفیرۆدانی ئاوێكی زۆر و كاریگەری لەسەر ماڵەكانی دیكە دەبێت، هەروەها پێویستە دایكان و باوكان منداڵەكانیان هۆشیار بكەنەوە كە ئاو بە فیڕۆ نەدەن، پێویستە هاوبەشانی ئاو بە هەموو شێوەیەك دوور بكەونەوە له شۆردنی ئۆتۆمبێل بە ئاوی خاوێن، مەگەر لە حاڵەتی زۆر پێویست نەبێت، نابێت كۆڵان و پێش دەرگەكان بشۆردرێن، كە بەگوێرەی بەدوادچوونەكانمان زۆرترین ئاو لەو بابەتانە بەفیڕۆ دەچێت و ئەمە بووەتە هۆی دابەزینی ئاستی ئاو و دروستكردنی گرفتی كەمئاوی لەو شوێنانە.
دیاردەی وشكەساڵی، كاریگەری گەورەی لەسەر دابەزینی ئاستی ئاو هەیە و كێشەكانی گەورەتر كردووە بەوەی ئاستی ئاوی ژێر زەوی بە بەردەوامی لە دابەزیندایە، ئەگەر جاران لە دەشتەكان بووە، ئێستا لە ناوچە شاخاوییەكان، كانیاو و كارێزەكان و بیرەكانی ناوچە شاخاوییەكان، هەموویان ئاستی ئاویان دابەزیوە، تەنانەت هەندێك لە كانییەكان وشك بوونە و بەشێكی كارێزەكانیش چاوەكانیان داخراون، بۆیە داوا لە هاووڵاتییان دەكەین بە هەموو شێوەیەك دەست بە ئاوەوە بگرن و زێدەڕۆیی لە بەكارهێنانیدا نەكەن، بۆ ئەوەی بتوانین ئاو بۆ هەموو ماڵەكان دابین بكەین.
ئێمە وەك حكومەت بە هەموو شێوەیەك هەوڵ دەدەین ئاستی دابینكردنی ئاو زیاد بكەین و گرفتەكان چارەسەر بكەین، وەك ئاماژەمان پێی كرد، زیاد لە پێویستی هاووڵاتییان ئاو بەرهەم هاتووە، بەڵام دیارە رێژەیەكی زۆری ئەو ئاوە لەلایەن هاووڵاتییانەوە بەفیرۆ دەدرێت، بۆیە بەشێكی ئەو ئەرك و بەرپرسیارێتییە راستەوخۆ دەكەوێتە سەر شانی هاووڵاتییانیش، بەوەی پێویستە ئاو بەفیڕۆ نەدەن و رێز لەو سامانە نیشتمانییە بگرن، چونكە حكومەت زیاد لە پێویستی هەر هاووڵاتییەك ئاوی خواردنەوەی دابینكردووە، بەڵام هاووڵاتییان زێدەڕۆیی لە بەكارهێنانیدا دەكەن.
بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی ئاو و ئاوەڕۆ
4ی تەمووزی 2021