کورد و کابینەى زۆرینە
پاش راگەیاندنى ئەنجامى هەلبژاردنەکانى ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق، کە لەمانگى ئۆکتۆبەرى (2021) ئەنجامدرا، و گۆڕانکارى گەورە لە پێگە و قەبارەى لایەنە سیاسیەکانى گۆڕەپانى عێراقى روویدا بەهەموو پێکهاتەکانیانەوە، هەر لەسەرەتاوە نارەزایی لایەنە دۆڕاوەکانى ئەم هەڵبژاردنەى لێکەوتەوە، بەجۆرێك بەهەموو شێوە و ئامرازێك بە پشتگیرى وڵاتانى هەرێمى هەوڵیان دا دەستکارى ئەنجامى هەڵبژاردنەکان بکەن، بەڵام هەوڵەکانیان بێ به‌رهه‌م بوون، دواجار دانییان بەئەنجامەكان دانا، بەم پێیەش گۆڕانکارىی گەورە لە نەخشەى سیاسی عێراقى روویدا، بەشێوەیەك كه لەناو هەرسێ پێکهاتەى (کورد، شیعە و سوننە) هەریەك لە لیستەکانى (پارتى، سەدرییەکان و تەقەدوم) براوەى ئەم هەڵبژاردنە بوون.
ئەوەى دۆڕاوى سەرەکى ئەم هەلبژاردنە بوون، هێزە نزیکەکانى (ئێران) بوون، کە خۆیان لە گروپەکانى (حەشدى شەعبی)"ـدا دەبینییه‌وه، ئەم بارودۆخەش وایکرد هێزە شیعەکان به‌سه‌ر دوو بەرەى سه‌ره‌كیدا دابه‌ش بن، (سەدریەکان) و (چوارچێوەى هەماهەنگى)، کە لە مالیکى، عەبادى، عامرى، خەزعەلى و حکیم دەبینێتەوە و لەلایەن ئێرانەوە پشتگیرییان دەکرێت.
کێشەى سەرەکى ئەم دوو بەرەیە بریتیە لەوه‌ی هەریەکەیان خۆیان بە (کوتلەى گەورە) دەناسێنن، چونکە لە مادەى (76)ى دەستوورى عێراقى، کە دەڵێت: سەرۆك کۆمارى هەلبژێردراو لە ماوەى (15) رۆژ گەورەترین کوتلەى پەرلەمانى کە پاش ئەنجامى هەلبژاردنەکان دروست دەبێت، بۆ پێكهێنانی حكومه‌ت راده‌سپێرێت، ئەوەى تێبینى دەکرێت (سەدرییەکان) نزیکن لە دروستکردنى کابینەى داهاتوو، کە وه‌ك خۆیان باس دەکەن، لە کابینەکانى پێشوو جیاواز دەبن، ئەوەى تێبینى کرا، پاش هەلبژاردنى دەستەى سەرۆکایەتى پەرلەمانى عێراق، ئەمجارە گۆڕانکارى لەشێوازى بەڕێوەبردنى حکومەتى داهاتووى عێراق روودەدات، بۆیە دەبینین کوتلەکانى نزیك لە ئێران بەهەموو شێوەیەکى توند و تیژی و کردەى تیرۆرستییەوە رووبەڕووى خاوەنى بیرۆکەى ئەم سیاسەتانەوە بوونەته‌وە، بەتایبەتى بەم دواییە بارەگاكانى (پارتى) و (تەقەدوم)ى سوننەکان کەوتنە بەر هێرشەکانى میلیشیاى حەشدى شەعبی.
کەواتە ئەمانە چیمان پێ دەلێن: کە عێراق لەبەردەم سێ سیناریۆ دایە لە پێکهێنانى حکومەتى داهاتوو! و ئایا کورد چی بکات بۆ ئەم سیناریۆیانە!:
سیناریۆى یەکەم: حکومەتى تەوافقی: ئەگەر بێتوو هەردوو لایەنى شیعە لەلایەك و هەردوو وڵاتى ئەمەریکا و ئێران نەیانتوانى ببنە هێزى یەکەم لە دروستکردنى حکومەت، ئەوا پەنا دەبەنە بەر رێککەوتن، هەروەك لە کابینەکانى پێشووترى وەك (عەبادى و عبدالمهدى و کازمى) روویدا، ئەو ئەزموونە لەرابردوودا تاقیکراوەتەوە، جگە لە نەهامەتى بۆ گەلانى عێراق هیچى ترى پێ نەبووە بۆ هاوولاتیان، چونکە ئەم جۆرە حکومەتانە لایەنە براوە و دۆڕاوەکانى هەڵبژاردن هەمووى بەشدارى کابینەکە دەکەن، ئەم شێوازەش وایکرد، خۆپیشاندانى تشرین دروست بێت و دواتر هەلبژاردنى پێشوەختە ئەنجامدرا، کێشەکانى هەرێمى کوردستانیش لەگه‌ڵ عێراق زیاتر بوون، بەشێوەیەك مەبدەئى (شەراکەت و تەوافق و هاوسەنگى) پەیڕەو نەکرا.
سیناریۆى دووەم: "حکومەتى میلیشاکانى ئێران"، ئەم سیناریۆیە لەلایەن ئێرانیەکانەوە بە توندى پشتگیریی لى دەکرێت، کە هێزەکانى نزیك لەخۆیان بەسەرۆکایەتى (نورى مالیکى) لەچوارچێوەى هاوپەمانى هەماهەنگى دەگرێته‌وه، ئەو سیناریۆیە لەلایەن زۆربەى وڵاتانى هەرێمى و ئەمەریکا رەتدەکرێتەوە، چونکە ئەو هێزانە لە رابردوودا تاقیکراونەتەوە، زۆربەى سەرکردەکانیان بۆ ماوەى زیاتر لە (12) ساڵ سەرکردایەتى کابینەکانى عێراقیان کردووە، وەك (مالیکى و عەبادى) جگە لە شەڕ و گەندەڵى و تێکدانى شارەکان و سەرهەڵدانى داعش و گرووپە توندڕەوەکان و میلیشیاکان، هیچى تریان بۆ ئەم وڵاتە نەکردووە، لەم شێوازەى حکومرانیش هەرێمى کوردستان گەورەترین زەرەرمەند بووە، جگه لە بڕینى بودجە و قوتى هاوڵاتیان و شەڕ و گەمارۆى ئابوورى بۆ سەر هەرێم، هیچ سوودێكى دیكه‌یان نەبووە و کێشەکانیان ئاڵۆزتر کردووە.
سیناریۆى سێیەم: حکومەتى زۆرینە: ئەو شێوازەى حکومڕانی لەلایەن (موقتەدا سەدر)ة رێبه‌ری ره‌وتی سه‌دره‌وه پشتگیرى لێ دەکرێت، بە حکومەتى نیشتمانى دوور لە (تائیفى) دەناسرێت و لە ئێستادا خاوەن گەورەترین کوتلەى پەرلەمانین، بە جۆرێك هەریەك لە (پارتى، سوننەکان و سەربەخۆکان) پشتگیرییان لێ دەکه‌ن و لەسەر ئاستى نێودەوڵەتیش پێشوازیی لێکراوە، هەموو پێشبینیەکانی کابینەى ئەمجارە بەرەو ئەو ئاراستەیەن، كه پێویستە لایەنە کوردییەکان بە یەکگرتوویی پشتگیرى ئەم کابینەیە بکەن، كه له‌لایه‌ن كه‌سانێكه‌وه به‌ڕێوه ببرێت، كه تائێستا لە گۆرەپانى سیاسی عێراقى تاقینەکراونەتەوە.
داواکانى سەرکردایەتى سیاسی کورد لەم کابینەیە تەنها جێبەجێکردنى ماددەى (140) بێت و کێشەى خاك ببێتە بژاردەى یەکەم و خاڵى گەوهەرى گفتوگۆى (هەولێر و بەغدا)، چونکە بە جێبەجێکردنى ئەم خاڵە کێشەى (بودجە، پێشمەرگە و نەوت) چارەسەر دەبی.
لە ئەگەرى سەرکەوتنى ئەم سیناریۆیە عێراق دەکەوێتە قۆناغێکى ململانێی توندى نێوان (ئێران و ئەمەریکا)، روونتر ململانێی نێو شیعەکان دەچێتە قۆناغێکى مەترسیدار، تا دەگاتە پێکدادانى سەربازى و شەڕى ناوخۆیی (شیعى شیعى).