سه‌رۆكی ئۆكرانیا چی به ئه‌وروپییه‌كان گوت؟
هۆڵەندا – کوردستان24:
ڤۆلۆدیمێر زیلینسكی، سەرۆکی ئۆکرانیا داوای یارمەتی لە وڵاتەکانی هاوڕێ یان هاوپەیمانەکانی دەکات، وڵاتانی هاوپەیمانیش لەگەڵ ئەوەی بەدوای رێگەچارەی سەپاندنی سەخترین ئابڵوقەی ئابوورین بەسەر رووسیادا، جارێکیتر گەڕاونەتەوە بۆ هاوکاری حکومەتی ئۆکرانیا بەچەک و تەقەمەنی و لۆجستی.
شەڕەکە سات بەسات سەختر دەبێت و رۆژانی نادیار چاوەڕێی رووداوەکانە، لەگەڵ هەبوونی دەستپێکردنی دیالۆگ و دانیشتنی شاندی هەردوو وڵاتی رووسیا و ئۆکرانیا، دەنگۆی زیاتر پێشڕەوەی هێزە ئۆکرانیەکانی هاوپەیمانی رووسیا و لەشکری رووسیا تا دێت زیاتر دەبێت.
بەڵام ئەو هاوکاریانەی وڵاتانی ئەوروپا و جیهان بۆ حکومەت و خەڵکی ئۆکرانیای دەنێرن یان دەبنە هاوکاری مەعنەوی بۆیان چین؟
لەلایەک ناتۆ بڕیاری بەهێزترکردنی و ئامادەیی بەشی رۆژهەڵاتی ئەوروپای داوە، وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمه‌ریکا لەو ملیار دۆلارەی تەرخانی کردووە، 350 ملیۆن دۆلار بۆ هاوکاری سەربازی و 250 ملیۆن دۆلار بۆ هاوکاری مرۆیی تەرخاندەکات.
هۆڵەندا 3000 کەرەستەی جەنگی و 2000 قەمسەڵەی خۆپاراستن لە چەکی بالیستیکی، 30 ئامێری دۆزینەوەی مێتال و دوو رۆبۆتی دۆزینەوەی مینی سەر زەوەی و دەریایی، 2 سیستمی راداری چاودێریکردنی سەر زەمینی و 5 سیستمی راداری دۆزینەوە و بینینی چەک.
هۆڵەندا پێشتریش بڕیاری ناردنی 200 رۆکێتی ستینگەر (دژی فرۆکە)ی داوە، لەندەن بڕیاری هاوکاری زیاتری ئۆکرانیای داوە و بریتیە لە نامەیەکی هاوبەشی 20 وڵات بۆ بەشداری ئەوانەی بەرگری لە خۆیان دەکەن و پێویستیان بە هێڵێکی لۆجستیکی هەیە.
ئەو کارە پێشتر لە ئەفغانستان کراوە کاتێک ئامادەیی سۆڤیەتیەکان لەو وڵاتە هەبوو، لەڕێی سنووری پاکستانەوە کە هاوکاری لۆجستی بوو بۆ شەڕکەرەکان، ئێستەش ئەو کارە دەکرێت دووبارە بکرێتەوە وەک سەرچاوەکان لە واشنتۆنیشەوە رایانگەیاندووە، لەڕێی پۆڵۆنیاوە ئەو یارمەتییە بگەیه‌ندرێتە ئۆکرانیەکان، کە سنووریان بە ئۆکرانیاوەیە و چەند هەزار سەربازێکی ئەمریکیش لەوێ ئامادەییان هەیە.
بەلجیکا 2 هەزار رەشاش و 3.800 تۆن سوتەمەنی، فەرەنساش کە لەسەرەتای دەستپێکی کێشەکانەوە ئێمانوێل ماکرۆن سەردانی ڤلادمیر پوتنی سەرۆکی رووسیای کرد و خوازیاربوو بەئاشتی و دیالۆگ بگەنە لەیەک تێگەیشتن و هیچ ئەنجامێکی نەبوو، دوای دەستپێکردنی هێرشی رووسیا بۆ سەر ئۆکرانیا، فەرەنسا بزوێنەری سەپاندنی ئابڵوقەی ئابوری سەخت بوو بەسەر رووسیادا، باس لە ناردنی چەکی خۆپارێزی دەدات بۆ ئۆکرانیا، ئەڵمانیا ئەو دوودڵیەی کە هەیبوو شکاندی و پێشتر بڕیاری ناردنی 1000 دژه تانك و 500 مووشەکی دژە فرۆکەی دایە ئۆکرانیاو بڕیاری ناردنی 5000 کەرەستەی جەنگی داوە، لە وڵاتانی بالکانیشەوە ئێستۆنیا بڕیاری ناردنی مووشەکی دژە تانکی داوە جگە لە ناردی نەخۆشخانەی مەیدانی، لیتوانیا پەیمانی ناردنی مووشەکی دژە فرۆکەی داوە.
لەناو وڵاتانی ئەوروپای ناوەراستیشدا کۆماری چیک کە پێشتر قەناس و رەشاش و دووربینی شەوانە و لە مانگی کانونی دووەمی ئەمساڵیشدا 1200 تۆپی تانکی پێبەخشیبوو، دووبارە رایگەیاندووە 1.5 ملیۆن یۆرۆ هاوکاری بۆ پێداویستی دەنێرێت بۆ ئۆکرانیا، پۆلۆنیا جگە لە داڵدەدانی پەنابەران، بڕیاری هاوکاری چەک و تەقەمەنی داوە، سلۆڤاکیاش بڕیاری ناردنی هاوکاری تەندروستی و بڕی 1,7 ملیۆن یۆرۆی داوە بە ئۆکرانیا.
ئیتاڵیا رۆکێتی دژه تانك و مووشەکی دژە فرۆکە و رەشاش، جگە لە ناردنی هێزیتر بۆ رۆژهەڵاتی رۆمانیا بۆ پاڵپشتی زیاتری هێزەکانی ناتۆ، کە لەوێ جێگیرکراون.
لەلایەکی دیكه‌وه وەزیرانی دەرەوەی یەکێتی ئەوروپا کاردەکەن بۆ کاراکردنی فۆنتی ئاسانکاری ئاشتی ئەوروپا، کە بریتیە لە بودجەیەک بۆ هاوکاری کیێڤ لەڕووی ئاسایشەوە، بەڵام هێشتا دیار نییە کە چەک و تەقەمەنیش لەخۆبگرێت.
پرسیارەکە لەوەدایە ئایا ئەم هاوکاریانە، هاوکار دەبن بۆ پاراستنی خاکی ئۆکرانیا و دووریاندەخاتەوە لە کۆنترۆڵکردنی رووسیا و دانانی حکومەتێکی نزیک لەخۆی کە گوێڕایەڵی داواکاریەکانیان بێت؟
ئەو پرسیارەیە کە هەندەی گفتوگۆ لەسەر شێوازی ئابڵوقە ئابووریەکان دەکرێت، بە هەمان شێوە هەمان پرسیار بۆ ئەو بابەتە و شێوازی گەیاندنی یارمەتییەکان بەشێوەیەکی خێرا دەکرێت.
بابەتێكی دیكه کە دونیای بەخۆیەوە سەرقاڵکردووە، دوای ئۆکرانیا لە جۆرجیاوە تا فینلەندا ئەو وڵاتانە کامانەن کە بەر هێرشی لەشکری رووسی دەکەون؟ هەڕەشەکان دیارن و هەموو وڵاتانی ناوچەی باڵقان و سنوورەکانی رووسیا ئەو ترسەیان هەیەو لەدوا هەرەشەشدا، ماریا زاخارۆڤا، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی رووسیا رایگەیاند، هەمووان دەبێت پابەندبن بەو پرەنسیپەوە کە دەڵێت: "نابێت هیچ وڵاتێك لەسەر حسابی وڵاتێکی دیکە ئاسایشی خۆی بنیاد بنێت."
دووپاتیكرده‌وه"هەموو ئەو وڵاتانەی بەشدارن لە رێکخراوی هەماهەنگی و ئاسایشی ئەوروپا لەسەر ئاستی نیشتمانی لەناویشیاندا فینلەندا و سوید، جەختیان لەو پرەنسیپە کردووەتەوە، کە ناکرێت ئاسایشی هەندێك وڵات لەسەر حسابی وڵاتانی دیکە بنیادبنرێت".
گوته‌بێژی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی رووسیا گوتیشی: "روونە کە ئەندامبوونی فینلەندا و سوید لە ناتۆ، کە هاوپەیمانیەکی تەواو سەربازییە، لێکەوتەی جددی لەبواری سەربازی و سیاسیەوە دەبێت، وڵاتەکەمان ناچار دەکات هەنگاوی پێویست لەدژی بگرێتەبەر".