مۆته‌كه‌ی (لا شرقية ولا غربية)!

Kurd24

پاش راگەیاندنى ئەنجامى هەلبژاردنەکانى ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق، کە لەمانگى ئۆکتۆبەرى (2021) به‌ڕێوه‌چوو و گۆڕانکاری گەورە لە پێگە و قەبارەى لایەنە سیاسیەکانى گۆڕەپانى عێراقیی بەهەموو پێکهاتەکانیینەوە به‌دوای خۆیدا هێنا، بەم پێیەش گۆڕانکارى گەورە لەنەخشەى سیاسی عێراق روویدا، بەشێوەیەك لەنێو هەرسێ پێکهاتەى (کورد و شیعە و سوننە) هەریەك لە لیستەکانى (پارتى و سەدرییەکان و سیاده‌) براوەى ئەم هەلبژاردنە بوون.

ئەوەى دۆڕاوى سەرەکى ئەم هەلبژاردنە بوو، هێزە نزیکەکانى (ئێران) بوون، بە جۆرێك لە 26ی 3 بە هەموو هێز و توانایەكیانەوە و بە قسەی خۆیان كە بوونەتە (سێ یەكی) پەكخەر، واتە نزیكەی (120) ئەندام پەرلەمانیان لەگەڵە و زۆر دڵیان خۆشبوو و كاتێك بەهەر شێوەیەك بووبێت دانیشتنی (سەرۆك كۆمار)ـیان پەكخست، ئەوەشیان بەسەركەوتن لەقەلەم دا، لە بنەرەتیشدا بە گەورەترین شكست دادەنرێت بۆ (ئێرانیەكان) پاش پرۆسەی ئازادی عێراق له‌ (2003)، چونكە لە ڕابردوودا ئێران قسەی یەكلاكەرەوەی هەبوو لە پێكهێنانی حكومەتەكانی عێراق، بەڵام ئەمجارە جیاوازە!

جیاوازییەكەی ئەمجارە ئەوەیە، براوەی نێو ماڵی شیعە (موقتەدا سەدر)ـە، دروشمێكی جیاوازی راگەیاندووە، كە دەڵێت: (لا شرقية ولا غربية... حكومة أغلبية وطنية).

ئەم دروشمە مەبەستی روونە، كە ئێران لەرۆژهەڵات و ئەمەریكا لە رۆژئاوا چیتر دەست لە كاروباری عێراق وەرمەدەن، ئێمە حكومەتێكی زۆرینەی نیشتمانیمان گەرەكە، ئەوەی لەسەر ئەرزی واقع دەبینرێت ئەمەریكیەكان لارییان نیە و بەشێوەیەك لەشێوەكان پشتگیری ئەم سیاسەتەش دەكەن، بەڵام ئەم دروشمە (ئێرانیەكان)ی هێناوتە لەرزین، چونكە هێشتا برینی دۆڕاندنی هەلبژاردنەكانی (ئۆكتۆبەری) سارێژ نەبووە و ئەوەشی هاتۆتە سەر. پرسیارە گەوهەرییەكە لێرە ئەوەیە: بۆچی لا شرقية ولا غربية ... حكومەتی زۆرینەی نیشتمانی بووەتە مۆتەكەی ئێرانیەكان؟

1- دانانی سنوورێك بۆ دەستێوەردانی وڵاتان، بەتایبەتی ئێران، چونكە لەپاش 2003 تا ئێستا ئێران سەدان ملیۆن دۆلاری خه‌رج كردووە، بۆ ئەوەی قسەی یەكەم و كۆتایی لە عێراق لای ئەو بێت و هەموو جومگە سەرەكیەكانی لەژێر هه‌ژموون و ده‌سه‌ڵاتی خۆی بمینێتەوە.

2- ئەم هەنگاوە كە بە حکومەتى نیشتمانى دوور لە (تائیفى) دەناسرێت و لە ئێستادا خاوەن گەورەترین کوتلەى پەرلەمانین، لەژێر ناوی (رزگاری نیشتمان)، بە جۆرێك هەریەك لەلایەن ئەندام پەرلەمانە (سەربەخۆکان)یشەوە پشتگیرییان لى دەکرێت، ئەوەش بە گەورەترین پاشەكشێی سیاسی ئێران دادەنرێت لە دوای ساڵی (2003)، كە لەحكومەتەوە دەبێت ببنە ئۆپۆزسیۆن، ئەم هەنگاوەشیان پێ هەزم ناكرێت، چونكە خۆری سیاسیان ئاوا دەبێت.

3- لەسەر ئاستی ئابووری عێراق بووەتە سەرچاوەیەكی گرنگ و بەهێزی دارایی ئێران، وه‌ك: پرۆژە وەبەرهێنانەكانیان، ساغكردنەوەی كاڵاكان، كرینی كارەبا و گازی سروشتی و دەیان پرۆژەی دیكه‌، هەموو ئەمانە فاكتەری مانەوەی ئێران بوون وەك وڵاتێك لەكاتی گەمارۆكانی ئەمەریكا بۆ سەر تاران، بۆیە ترسی ئه‌وه‌ی لێ نیشتووە، حكومەتی داهاتووی عێراق چیتر لەڕووی بازرگانیەوە پشت بە ئێران نەبەستێت.

4- لەسەر ئاستی سەربازی، چیتر ناتوانێت بە ویستی خۆی دەست لە كاروباری سەربازی وەربدات و بۆ ئەجێندای تایبەتی خۆی بەكاریبهێنی، بەم پێیەش بێت، سنوورێك بۆ كارە تێكدەر و هەڕەشەكانیان بۆ سەر لایەن و پێكهاتەكان دادەنرێت.

5- لەسەر ئاستی دامەزراوە یاساییەكان، وەك دادگای فیدرالی، كە بووەتە دامەزراوەیەك بۆ خزمەتی ئەجیندای ئێران و هاوپەیمانەكانی دەكات لە عێراق، ئەو دامەزراوەیه‌ش وەك كارتی فشار بەكاردەهێنیت، بۆیە لە كاتی سەركەوتنی حكومەتی زۆرینەی نیشتمانی چاكسازی ئەو دامەزراوەیه‌ش دەگرێتەوە، بەشێوەیەك لە بەرژەوەندی ئێران نابێت.

6- ئەگەر دەستی دەرەكی بەتایبەتی ئێران لاواز بكرێت لە هەمبەر كێشەكانی (هەولێر و بەغدا)، ئەوا بە دڵنیاییەوە كێشە هەلپەسێردراوەكانی دەستووری عێراق وەك (ماددەی 140، نەوت و گاز و پێشمەرگە) جێبەجێ دەكرێن.

7- لەسەر ئاستی نێو دەوڵەتی، چیتر ئەو رۆلەی نامینێت دۆسیه‌ی عێراق وەك كارتێك بەرامبەر ئەمەریكا و وڵاتانی دیكه‌ بۆ بەرژەوەندیەكانی خۆی بەكاربهێنیت.

كەواتە لەكۆتاییدا، حكومەتی زۆرینەی نیشتمانی دوور لەدەستێوەردانی دەرەكی داوایەكی سەرەكی خۆپیشاندەرانی تشرینیەكان و ئەو هێزانە بوو، كه‌ هەڵگری ئەم دروشمەن و خاوەن پێگه‌یه‌كی جەماوەرین لەنێو هەرسێ پێكهاتەی (كورد، شیعە، سوننە)، چونكە لەعێراق هەموو رێگاكان تاقیكراونەتەوە، تەنها ئەم شێوازەی حكومرانی ماوە تاقی بكرێتەوە، بۆیە (لا شرقية ولا غربية) ... حكومەتی زۆرینەی نیشتمانی بووەتە مۆتەكەی ئێرانیەكان.