مەسرور بارزانی: هەر کەسێک سکاڵای لەسەر گەندەڵی هەیە با پێشکەشی دادگای بکات

سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان: نابێ هاووڵاتی دڵڕەش بکرێت لە خۆشەویستی بۆ نیشتمان
مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان - فۆتۆ: ئیسلام هیرۆ
مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان - فۆتۆ: ئیسلام هیرۆ

K24 - هەولێر

مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە كۆبوونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌رانی ده‌زگاكانی راگه‌یاندنی كوردستان و لە وەڵامی پرسیاری رۆژنامەنووسان رایگەیاند: "من وەک هەندێکتان رەشبین نیم لەبارەی دۆخی هەرێمی کوردستان، پێم وانیە هەموو شتێک بەو خراپیە بێت کە هەندێکتان باستان کرد، بەڵام هەموو کەس لە روانگە و بۆچوونی خۆیەوە سەیری بارودۆخەکە دەکات، ئەمە رەنگدانەوەی خۆتانە لەسەر دۆخەکە بە گشتی، بەڵام هەندێک تیبینیشتان لە جێی خۆیە و دەمەوێت وەڵامی هەموو سەرنج و تێبینییەکانتان بدەمەوە".

خۆشه‌ویستی وڵات

سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، گوتی: "کاتێک رەخنە دەگیرێت یان باسی ئەدای حکومەت یان دەسەڵات دەکرێت، ئەرکی رۆژنامەنووس ئەوەیە چۆن بتوانن خۆشەویستی وڵات لەناو دڵی هاووڵاتیان بهێڵێتەوە، هەر هیچ نەبێ ئێوە نابێ دەسەڵات بە خاوەنی ئەو وڵاتە بزانن، بەڵکو دەبێ هاووڵاتی بە خاوەنی وڵات بزانن، کەواتە نابێ هاووڵاتی دڵ رەش بکرێت لە خۆشەویستی بۆ نیشتمان، خۆتان کە رەخنە لە دەسەڵات و کەموکوڕییەکان دەگرن، هیچ نەبێ بەرنامەیەکیشتان هەبێت کە چی بکەن، بۆ ئەوەی پەیوەندی هاووڵاتی لەگەڵ نیشتمان دروستبکەنەوە، یان بەرنامەتان چی بووە، من نەمبینیووە بەرنامەتان هەبێت بۆ ئەوەی ئینتیمای هاووڵاتیان بۆ نیشتمان زیاد بکەن، ئەمە رەخنەیەکە هەقە خۆتان ئەو رەخنەیە لە خۆتان بگرن، من دان بەوەدادەنێم رەنگە ئێمە لە حکومەت کەمتەرخەمی ئەوەمان هەبووبێت کە هەموو زانیارییەکان بە ئێوە و هاووڵاتیان نەگەیشتووە، هەرچەند بە دڵنیاییەوە دەڵێم لەم کابینەی حکومەتدا زیاتر لە هەموو کابینەکانی تر لێدوان دراوە، روونکردنەوە دراوە و دیدار ئەنجامدراوە، هەروەها لەگەڵ پەرلەمانی کوردستان زۆرترین بەشداری لە دانیشتنەکانی پەرلەمان هەبووە، جگە لەوەی وەزیرەکان ئامادەی کۆبوونەوەکانی پەرلەمان بوونە، لە ئاستی بەڕێوەبەرە گشتییەکان بەشداریکردن هەبووە لە کۆبوونەوەی لیژنەکانی پەرلەمان، بەڵام دیارە هێشتا لەو ئاستەدا نییە کە ئێوە رازی بن، هاووڵاتی هەقی خۆیەوەتی لە هەموو ورەکارییەکانی حوکمداری و حوکمڕانی ئاگادار بێت".

مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان
مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان

به‌راوردكاری

سەبارەت بە خۆ بەراوردکردنی هەرێمی کوردستان لەگەڵ وڵاتانی پێشکەوتوو، مەسرور بارزانی، گوتی: "ئەوە تموحێکی زۆر باشە کە ئێمە هەوڵبدەین باشتر هەنگاو بنێین، نەک لە ئاستی ناوچەکەدا بمێنینەوە، بەڵام بیرتان نەچێت لە هەموو کۆمەڵگەیەکی دیموکراسی و پێشکەوتوو تەنها دروشم نییە، بەڵکو بەرپرسیاریەتی هاوبەش هەیە، هاووڵاتیش بەرپرسیاریەتی هەیە بەرامبەر نیشتمانەکەی، تەنیا ئەرک ناکەوێتە سەرشانی دەسەڵات و حکومەت، دەبێ هاووڵاتیش ئەرکی خۆی لەبەرچاوبگرێت، باسی ئەوروپا دەکەن، فەرموون بزانن بەرپرسیاریەتی هاووڵاتی لە ئەوروپا چییە، ئایا ئەو بەرپرسیاریەتییە لەلایەن هاووڵاتییان و میدیاکاران هەڵگیراوە، ئەمە پرسیارێکە خۆتان وەڵامەکەی دەزانن".

لە وەڵامی پرسیارێک سەبارەت بە دەستگیرکردنی رۆژنامەنووسان، سەرۆک حکومەت گوتی: "باسی ئەوە دەکەن رۆژنامەنووس لەسەر کۆمێنت گیراوە، من ناڵێم بەشێوەیەکی قەتعی ئەوە نەبووە، بەڵام بێگومان سیاسەتی حکومەتی هەرێم ئەوە نییە هیچ کەسێک لەسەر بیروبۆچوونی سیاسی بگیرێت بە هیچ شێوەیەک، من هەرگیز لەگەڵ ئەوە نیم ئازادی رادەربڕین سنووردار بکرێت، بەڵام ئازادی و تۆمەت بەخشینەوە دوو شتی جیاوازن، هاووڵاتی لە هەر ئاستێک بێت، رۆژنامەنووس یان پزیشک بێت یان دەسەڵاتداربێت بەرامبەر بە یاسا ئەرکێکی هەیە نابێ پێشێلی مافی خەڵکی تر بکات و نابێ تۆمەت بەخشینەوە بە ئازادی پێناسە بکات".

گوتیشی: هەروەها دەبێ هەموو کەس لەبەردەم یاسا یەکسان بێت، لەلایەک ئێوە وادەڵێن و لەلایەکی دیکەش رەخنە لە دادگاکان دەگرن، کاتێک دادگا بڕیار لەسەر کارێکی نادروستی کەسێک دەدات ئێوە جارێکی تر دێن دادگا تاوانبار دەکەن دەڵێن بۆچی ئەو بڕیارەی داوە، رۆژنامەنووس وەک هەر هاووڵاتییەکی دیکە بەرپرسیارە بەرامبەر بە یاسا.

روونیشیكرده‌وه‌، "ئەگەر کەسێک بەناوی پزیشک بێت مومارەسەی پیشەی پزیشکی بکات و پزیشک نەبێت لە ئەنجامی ئەو کارەی دەیکات خوا نەخواستە هاووڵاتییەک لەناو دەستی گیان لەدەستبدات، ئێوە وەک رۆژنامەنووس هەڵا دەنێنەوە و دەڵێن دەبێ ئیجرائات بەرامبەر ئەو کەسە بکرێت، چونکە پێشەکەی ئەو نەبووە سوو ئیستیفادەی کردووە، ئەمە راستە بۆ هەموو پیشەکانی دیکەش، کەسێک رۆژنامەنووس نەبێت نابێ بەناوی رۆژنامەنووس مامەڵەی لەگەڵ بکرێت، رۆژنامەنووسیش وەک هەموو هاووڵاتیانی دیکە تاکێکی ئەم کۆمەڵگەیە دەکرێ هەڵە و شتی نایاسایی بکات، هەموومان بە خۆشمەوە پێویستە بەرامبەر یاسا ملکەچ بین".

مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان
مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان

شه‌ڕی گه‌نده‌ڵی

سەبارەت بە بەشداریکردنی رۆژنامەنووسان لە شەڕی گەندەڵی، مەسرور بارزانی رایگەیاند: "لەوانەیە وابێت، دەبێ ئەم کەمتەرخەمییە لەبەرچاو بگیرێت، لەمەودوا زیاتر سوود لە توانای رۆژنامەنووسان وەربگیرێت، بۆ ئەوەی ئەو بەرنامە چاکسازییە کە حکومەت هەیەتی و ئەو کارانەی دەیکات زیاتر روونبکرێنەوە، منیش دەمەوێت ئێوەی رۆژنامەنووس بەشدار و پشتیوان بن، بۆ ئەوەی بەیەکەوە شەڕی بنبڕکردنی گەندەڵی بکەین".

گوتیشی: "زۆرم پێخۆشە ئێوەش بەشداربن ئەگەر ئێوە ئامادەیی ئەوەتان هەبێت، ئامانجی ئەم کۆبوونەوەیەش ئەوە بووە کە ئەم پچڕانە نەبێت، هیوادارم ئەم کۆبوونەوەیە بە خاڵێکی ئیجابی وەربگرن، کە ئەم دانیشتنە دەکەین دیارە هەست بەوەکراوە کە بۆشاییەک هەیە و دەمانەوێت ئەو بۆشاییە پڕبکەینەوە، دانیشتنەمان لێرە پێکەوە نیشانەی ئەوەیە نیەتی ئەوەمان هەیە دەمانەوێت زیاتر لێک نزیک بینەوە و سوود لە تواناکانی ئێوەش وەربگرین".

لە وەڵامی پرسیارێک سەبارەت بە پارەی سیاسییەکان بۆ راگەیاند، مەسرور بارزانی، ئاماژەی بەوەدا: "بەڕێزێک باسی ئەوەی کرد فڵان و فڵان خاوەن پڕۆژەی میدیایین، راستە من نایبینم هیچ یەکێک لە ئێوە بێ لایەن بن، هەر یەکێکتان لەلایەن کەسێک یان لایەنێکی سیاسی پاڵپشتی دەکرێن، بۆیە داوا لە وەزارەتی رۆشنبیری و خۆشتان دەکەم، ئەوانەی لەلایەن لایەنە سیاسییەکان پاڵپشتی دەکرێن دیارن راگەیاندنی فەرمی حزبەکان سەرچاوەی داراییان دیارە لە کوێوە دێت، بەڵام هەقە ئەوانەی سەرچاوەی داراییان دیار نییە با ئەوانیش ئەو راستیە بۆ خەڵک روونبکەنەوە، پێویستە وەزارەتی رۆشنبیری بۆ خەڵک ئاشکرای بکات کە سەرچاوەی دارایی ئەمانە لە کوێ هاتووە، بۆ ئەوەی خەڵکیش بزانێت".

به‌شێك له‌ به‌شداربووانی كۆبوونه‌وه‌كه‌
به‌شێك له‌ به‌شداربووانی كۆبوونه‌وه‌كه‌

یاسای كاری رۆژنامه‌وانی

سەرۆکی حکومەت، راشیگەیاند: "پێویستە یاسای رۆژنامەگەری کە لە کوردستان هەیە رەچاو بکرێت، بۆ ئەوەی هیچ رۆژنامەنووسێک بەدەر لە یاسا کار نەکات و ئەو ئەرک و بەرپرسیاریەتییەی لەسەر شانیەتی جێبەجێی بکات، ئێوە وەک رۆژنامەنووس ئەرکی ئەوەتان هەیە هاووڵاتییان ئاگادار بکەنەوە، لە هەمانکاتدا ئەرکی ئەوەشتان هەیە خەڵک لە نیشتمان و کوردستان نزیک بکەنەوە. خۆشەویستی وڵات و دەسەڵات تێکەڵ نەکەن، دوو شتی جیاوازن، بەڵام من ئەوەم نەبینیوە، نەمبینیوە ئێوە پڕۆژەیەک پێشکەش بکەن کە هاووڵاتی نیشتمانەکەی خۆی خۆشبوێت، نەمبینیوە کار لەسەر ئەوە بکەن هاووڵاتی شانازی بە مێژووی پڕ سەروەری گەلەکەی بکات کە هەزاران شەهید و قوربانی داوە".

گوتیشی: "ئەگەر لە دەسەڵات یان لایەن و کەسایەتیەک ناڕازین، مانای ئەوە نییە حوکم بەسەر مێژوودا بدەن و پەلاماری بدەن، پێموانییە لە هیچ وڵاتێک ئەمە قبووڵ بکرێت، بەتایبەتی لە وڵاتی دەوروبەر، ئەوەی ئێوە دەتوانن لە هەرێمی کوردستان ئەنجامی بدەن تەحەداتان دەکەم ئەگەر بتوانن لە هیچ وڵاتێکی دراوسێ بەو جۆرە قسە بکەن، فەرموون بڕۆن لە وڵاتێکی دراوسێ تۆمەت ببەخشنەوە یان ئیهانەی مەرجەعیەت و موقەدەساتی ئەو وڵاتانە بکەن بزانن لێتان قبووڵ دەکەن، کەس لێتان قبووڵ ناکات، کەواتە رادەی ئازادی دەربڕین لە هەرێم کوردستان بەراورد ناکرێت بە وڵاتانی ناوچەکە، ئازادی رادەربڕین لە هەرێمی کوردستان زۆر لەوە زیاترە کە هەندێک کەس دەیانەوێت پێناسەی بۆ بکەن".

سه‌رۆكی حكومه‌ت قسه‌ بۆ رۆژنامه‌نووسان ده‌كات
سه‌رۆكی حكومه‌ت قسه‌ بۆ رۆژنامه‌نووسان ده‌كات

بازگه‌كان

لەبارەی خراپی رێگا و بازگەکان لەنێوان شارەکانی هەرێمی کوردستان، سەرۆکی حکومەت ئاماژەی بەوەدا: "ئەمە 30 ساڵە حوکمڕانی لە هەرێمی کوردستان هەیە، هەموو ئەو کەموکوڕیانەی دەیبینن هی ئەم کابینەیە نییە، دەبوایە لەماوەی ئەم 30 ساڵە ژێرخانێکی ئابووری بەهێز دروست بکرێت، کە پێویست نەبوایە ئێستا ئێمە باسی ئەو کێشانە بکەین، منیش پێم خۆشبوو لە حکومەتێکدا حوکمڕانی بکەم کە هەموو شت زۆر باش بوایە و ئیشی زیاترم کردبا، بەڵام ناکرێ ئەوەی خراپ کراوە هەمووی رووبەڕووی ئەم کابینەیە بکرێتەوە".

گوتیشی: "لەلایەکی دیکە لەبارەی بازگەکان منیش خۆزگەم دەخواست هیچ بازگەیەک لە هەرێمی کوردستان نەبووایە، بەڵام ئەوە لەبەر ئەوە نییە تەنها لەبەر ئەوەی لەنێوان هەولێر و سلێمانی هەبن، لەنێوان هەولێر و دهۆکیش هەیە لەنێوان هەموو شارەکانی کوردستان بازگە هەن، ئەمەش لەبەر ئەوەی هێشتا مەترسی تیرۆر لەسەر کوردستان ماوە، هێشتا شانە نوستووەکانی داعش و تیرۆرستان لەلایەن هێزە ئەمنییەکان دەستگیر دەکرێن، ماددە هۆشبەرەکان لەم شار بۆ ئەو شار هاوردە دەکرێن، کە ئەمە دەبن بە مەترسی گەورەتر لەسەر کۆمەڵگەی ئێمە".

روونیكرده‌وه‌، "بازگەکان بۆ ئەوە نییە سنوورەکانی ئیداری ئەم پارێزگا لەگەڵ ئەو پارێزگا لە یەکتر جیا بکاتەوە، بەڵکو بۆ ئەوەیە ئەم مەترسیانە بڕەوێننەوە، هیوادرم رۆژێک بێت هیچ مەترسییەک لە هەرێمی کوردستان نەمێنێت و بازگەکان هەڵبگیرێن، سەرەڕای ئەوەش دەبێ پێداچوونەیەکی جددی بکرێت، کە بە هیچ شێوەیە بازگەکان رەنگدانەوەی دوو ئیدارەیان پێوە دیار نەبێت".

مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان
مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان

زیندانی سیاسیی؟!

مەسرور بارزانی، لە وەڵامی پرسیاری رۆژنامەنووسێک لەبارەی زیندانیانی سیاسی گوتی: "خۆم لەگەڵ ئەوە نیم هیچ کەسێک لەسەر بیروباوەڕی سیاسی بگیرێت، بەڵام سوو ئیستیفادە کردن لە پیشەی رۆژنامەنووسی یان سیاسەت یان هەر پیشەیەکی تر نابێ قبووڵ بکرێت، کەسێک بیەوێت خزمەتی وڵاتەکەی بکات و بە ئازادی رادەبڕێت هەقی خۆیەتی، بەڵام سوو ئیستیفادەکرن لە پێشەکەی بۆ مەرام و ئامانجی دیکە، ئەمە کاری یاسا و دادگایە، باوەڕ بکەن خۆم حوکمم بەسەر هیچ کەس نەداوە، لەگەڵ ئەوەش نیم هیچ دەسەڵاتێکی سیاسی مافی ئەوەی هەبێت حوکم بەسەر هیچ کەسێکدا بدات، ئەگەر ئێوە کێشەتان لەگەڵ دادگا هەیە رەخنەکان ئاراستەی دادگا بکەن نەک حکومەت، من متمانەم بە دادگاکانی خۆمان هەیە و رێزیان دەگرم، ئەگەر دادگا بڕیارێک بدات ئەرکی حکومەتە جێبەجێی بکات".

مه‌سرور بارزانی: میدیای سێبه‌رم نییه‌

دەربارەی کاری میدیای سێبەر، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند: "باسی ئەوە کرا کە من میدیای سێبەرم هەیە، من هیچ میدیای سێبەرم نییە، بە هیچ شێوەیەکیش پاڵپشتی میدیایەکی سێبەری واناکەم پەلاماری خەڵک بدات، دووپاتیدەکەمەوە هەقە وەزارەتی رۆشنبیری سەرچاوەی داهاتی هەموو دەزگاکانی راگەیاندن بۆ خەڵک ئاشکرا بکات، بۆئەوەی دیاربێت لە کوێوە پشتیوانی دەکرێن و لە کوێ ئاراستە دەکرێن".

بێ ئومێدی خه‌ڵك

لە وەڵامی هەندێک لە رۆژنامەنووسان کە دەڵێن "خەڵک بێ ئومێدە و رۆژانە وڵاتانی دراوسێ بۆردومانی ناوچە سنوورییەکانی هەرێمی کوردستان دەکرێت"، مەسرور بارزانی، ئەوەی خستەڕوو: "ئەوە راستە، بەڵام دەبی بپرسین خەڵک نائومێدە یان نائومێد کراوە، یان هەوڵی نائومێدکردنی خەڵک دەدرێت، ئەمە دوو شتی جیاوازن، بەداخەوە من دەبینم لەجیاتی هەوڵی بەرزکردنەوەی مۆڕاڵی خەڵک بدرێت، بە بەرنامەیەکی رێکخراو هەوڵی دابەزاندنی مۆڕاڵی خەڵک دەدرێت، کێشەی بچووک زۆر گەورە دەکرێن و دەستکەوتەکان بەبێ نرخ پێشان دەدرێن، کە پەلاماری هەرێمی کوردستان دەدرێت خەتای حکومەتی هەرێم نییە".

گوتیشی: "ئەگەر خوێندنەوەیەکی قوڵی سیاسی و ستراتیژی بۆ دۆخی ناوچەکە بکەن، راستە لەناوچەیەکی زۆر قەیراناویی و ناخۆشداین، قەزیەی کورد هێشتا چارەسەر نەبووە، هێشتا لەگەڵ حکومەتی عێراق نەگەیشتووینەتە چارەسەر لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ کێشە هەیە، هەندێک لایەن لەجیاتی هاوکاریکردنی کیانی هەرێمی کوردستان وەک کیانێکی دانپێدانراوی یاسایی بکەن، بەداخەوە هەوڵی تێکدانی دەدەن، دەستی هەندێک لایەنی سیاسیشی تێدایە، وڵاتانی دراوسێ بە تەنیا ناتوانن ئەوە بکەن ئەگەر یارمەتیان نەدرێت، ئەو درۆنانە لە کوێوە دێن؟ لەلایەن تورکیاوە بۆردومانی ناوچەکانی هەرێمی کوردستان دەکرێت بە حیساب پەکەکەی لێیە، ئەگەر پەکەکە خەمی هەرێمی کوردستانیەتی و دەزانێت تورکیا ئەوان وەک بیانوو بەکاردێنێت بۆ پەلاماردانی هەرێمی کوردستان بۆ ئەو بیانووە نابڕن و شوێنەکان چۆڵ ناکەن".

مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان
مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان

راستیی بابه‌ته‌كه‌

هه‌روه‌ها گوتی: "بەڵام بەداخەوە هەندێک لە راگەیاندنەکانی خۆمان کە دێن باسی ئەوە دەکەن لەجیاتی راستی بابەتەکە بۆ خەڵک باس بکەن، لایەنگری دەکەن و ناتوانن خۆتان لەوە دەرباز بکەن، ئەگەر پەکەکە نەبێ تورکیا هیچ بیانووێکی نابێ بۆردومانی هەرێمی کوردستان بکات، هەموو ئەو بۆردومانانەی دەکرێنە سەر هەرێمی کوردستان دروستکراون، بە هێچ شێوەیەک هەرێمی کوردستان نەبووەتە پەناگە بۆ دروستکردنی مەترسی لەسەر شوێنێکی دیکە بەتایبەتی دراوسێکانی، بەڵام کەس ناڵێ لە خۆڕایی بۆردومانت دەکەم، بەڵکو دەبێ بیانوێک بدۆزێتەوە، وەک بینیمان لە بۆردومانکردنی هەولێر چەندین تۆمەت خرانە پاڵ هەرێمی کوردستان، هیچ بەڵگەیەکیش نەخرایەڕوو کە راستی و دروستی ئەو تۆمەتانە پشتڕاست بکاتەوە ئەسڵ و ئەساسی نەبوو".

دووپاتیكرده‌وه‌، "هەرێمی کوردستان نەبووەتە شوێنێک بۆ دروستکردنی مەترسی لەسەر وڵاتانی دراوسێ، هەروەها لە عێراق هەندێک هێزی لە یاسا دەرچوو بە درۆن و مووشەک بۆردومانی هەرێمی کوردستان دەکەن، ئەگەر باوەڕیان بە پێکەوەژیان و بنەماکانی دەستوور هەبێت نایەن بەبێ بڕیاری حکومەتی فیدراڵ ناوە ناوە بۆردومانی هەرێمی کوردستان بکەن، ئێمە بەپێی توانا رووبەڕووی هەڕەشەکان بووینەتەوە، ئێمە نە لەگەڵ شەڕین نە دەمانەوێت شەڕ لە ناوچەکە هەبێت، دەمانەوێت چۆن ئێمە رێزی دەوروبەر دەگرین ئەوانیش رێز لە هەرێمی کوردستان بگرن".

ده‌بێت سیسته‌م رێكبخه‌ین

سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، جەختیکردەوە: "باوەڕناکەم ئەو بێ ئومێدییە هەبێت ئێمەش خەڵک دەبینین، راستە کەموکوڕی هەیە و تموحی ئێمە زۆر لەوە زیاترە و دەمانەوێت خزمەتێکی زیاتر خەڵکی خۆمان بکەین، بەو ئیمکانیەتەی لەبەر دەستە و ئەو هەموو ساڵەی رابردوو نابێ وا سەیر بکرێت کە ئێمە لێی بەرپرسین لەو قەیران و گرفتانەی کە تووشی خەڵک بوونە، سەرەڕای ئەوەش بەرنامەمان هەبووە و کارمان لەسەر کردووە، بەڵام هەنێک لەو هەنگاو و چاکسازییەی گرتوومانەتە بەر رەنگە ماوەیەکی دیکە ئەنجامەکەی دەربکەوێت، دروستکردنی ژێرخانێکی ئابووری دروستکردنی بینایەک نییە ئێوە بە چاو بیبینن، دوای ماوەیەکی دیکە ئێوە دەبینن ئێمە چیمان کردووە لە کەرتی کشتوکاڵ و پیشەسازی و ریفۆرم".

مەسرور بارزانی، لەبارەی پرۆسەی چاکسازی و رووبەڕووبوونەوەی گەندەڵکاران، ئەوەی خستەڕوو: "چاکسازی تەنها سزادانی گەندەڵکاران نییە، چاکسازی لە سیستەم دەکرێت نەک تەنیا لە خەڵک، ئەگەر سیستمێک هەبێ و هەرکەسێک بێت بتوانێت بەردەوام بێت لە گەندەڵی ئەوە هەرگیز گەندەڵی کۆتایی نایەت، دەبێ سیستمەکە وا رێکبخرێتەوە کە دەرفەتی گەندەڵی تێدا نەمێنێت، ئێمە میکانیزمان هەیە بۆ چاکسازی و ریفۆرم لە سیستمەکە، ئەوەی تر بۆ دادگا دەمێنێتەوە، هەر کەسێک سکاڵای لەسەر گەندەڵی فڵان و فڵان کەس هەیە با پێشکەشی دادگای بکات با دادگا بە ئەرکی خۆی هەڵسێ و ئیجرائات بکات، بەڵام سەبارەت بە حکومەت ئێمە دەمانەوێت چاکسازی لە سیستەم و ژێرخانی ئیدارەدا بکەین، کە چۆن بتوانین رێگری لە گەندەڵی و بەهەدەردانی سامانی گشتی بکەین".

سامانی نه‌وت

سەبارەت بە دۆسیەی نەوت لە هەرێمی کوردستان، مەسرور بارزانی، ئاماژەی بەوەدا: "ئێوە پرسیارتان لە هەموو شت کردووە و ئێمەش وەڵامان داونەتەوە، بەڵام ئەگەر بە کورتیش بێت جارێکی دیکە لێرە باسی دەکەم، جێی سەرنج و پێکەنینە کە دەگوترێت خەڵك بە بڕیاری دادگای فیدراڵی دژی هەرێمی کوردستان دڵخۆشن یان بەهۆی نەوتەوە هەرێم قەرزدار بووە، دەگوترێ پێشتر حکومەتی فیدراڵی بودجەی بۆ هەرێمی کوردستان هاتووە و بەهۆی هەناردەکردنی نەوت بڕاوە، لە نووسینی دەستوور خۆم یەکێک بووم لەو شاندەی لە بەغدا بووین لە نووسینەوەی دەستوور بەشداربووین، یەکێک لە خاڵە گرنگەکان ئەوەیە کە ئەو سامانە سرووشتییەی لە هەرێمی کوردستان هەیە لە خزمەتی خەڵک بەکاربهێنرێت، ئەگەر سەیر بکەن تا ساڵی 2003 هەرچی سەروەت و سامانی سرووشتی هەرێمی کوردستان بووە دزراوە و بردراوە، داهاتەکەی دراوە بە بۆمب وڵاتەکەی ئێمەیان پێ خابوور کردووە، سەروەت و سامانی ئێمە دژی هاووڵاتیانمان بەکارهێنراوە، کراوە بە چەک و کیمیایی و ئەو هەموو تاوانە دەرهەق بە گەلی کورد کراوە.

نه‌وتی كه‌ركووك

"ئەگەر ئێوە نەوتی کەرکووک بە نەوتی کوردستان بزانن، کە من پێموایە کەرکووک بەشێکە لە کوردستانە و ئەو نەوتەی چەندین ساڵ لەوێ بردراوە، دەبوایە بۆ ئاوەدانی کوردستان و هەموو عێراق بەکاربهێنرێت، بەڵام بەشی کوردستان لەو داهات و سەروەت و سامانە چی بووە؟ جگە لە وێرانکاری و ئەنفالکردن و ئەو هەموو تاوانکارییەی دژی هەرێمی کوردستان کراوە، لە نووسینەوەی دەستوور ئێمە ویستمان ئەو مافە بۆ خەڵکی کوردستان بگەڕێتەوە، هەوڵدرا یاسای نەوت و غاز لە حکومەتی فیدراڵی پەسند بکرێت، ساڵی 2007 رەشنووسێک ئامادەکرا بۆ ئەوەی یاسای نەوت و غاز دروست بکرێت، بەڵام حکومەتی عێراقی نەهاتە پێشەوە و ئەو یاسایە نەچووە پەرلەمان، ئەگەر ئەوە هەبوایە ئێمە لە چوارچێوەی ئەو یاسایە رەفتارمان دەکرد، دواتر بەپێی دەستوور یاسای نەوت و غاز لە پەرلەمانی کوردستان پەسند کرا، هەرچی لە هەرێمی کوردستان ئەنجامدراوە بەپێی ئەو یاسایە بووە، ئێمە یاسای نەوت و غازمان هەبووە، بەڵام تائێستاش حکومەتی فیدراڵی ئەو یاسایەی نییە، ئەوکاتە لێکتێگەیشتن لەنێوان حکومەتی فیدراڵی و حکومەتی هەرێم هەبوو تا یاسای نەوت و گاز لە پەرلەمانی عێراق پەسند دەکرێت".

"حکومەتی هەرێم دەتوانێت کاری خۆی بکات، ئێستا دادگای فیدراڵی پەنا دەباتە بەر یاسایەک کە لە ساڵی 1976 بۆ حکومەتێکی مەرکزی نووسراوە، دوای ئەوە عێراق گۆڕانکاری بەسەرداهاتووە لە حکومەتێکی دیکتاتۆری بووەتە حکومەتێکی فیدراڵی، بەڵام ئایا ئەو یاسایەی لە ساڵی 1976 نووسراوە رەنگدانەوەی دەستووری عێراقە؟ بە هیچ شێوەیەک وا نییە، حکومەتی عێراق یاسای نییە، جگە لەوە کە دەگوترێت حکومەتی فیدراڵ بەهۆی هەناردەکردنی نەوتی هەرێم بودجە بۆ هەرێمی کوردستان  نانێرێت راست نییە، ساڵی 2014 یەک بەرمیل نەوت هەناردە نەدەکرا کە بودجەی هەرێمی کوردستان بڕدرا".

"ئەگەر پێیانوایە هۆکارە نەوتی کوردستانە ئەوکاتە هیچ نەوتێک هەناردە نەدەکرا، دوای بڕینی بودجە هەرێم بۆ چارەسەرکردنی قەیرانی دارایی و ئابووری بڕیاری هەناردەکردنی نەوتی دا، کۆمپانیاکانیان بەپێی ئەو یاسایەی لە پەرلەمانی کوردستان دەرکرا هێنایە کوردستان و دوای ئەوە نەتی هەرێمی کوردستان هەناردەی دەرەوە کرا، دوای ئەوەش رێککەوتنی تر کراوە جار بە جار بودجە بۆ هەرێم هاتووە، بەڵام بڕینی بودجە بە هیچ شێوەیەک پەیوەدتدار نەبووە بەوە، چونکە دوای بڕینی بودجە هەرێم نەوتی هەناردە کردووە، ئینجا خەڵک پێی خۆشە دادگای بەناو فیدراڵی ئەو بڕیارەی دەرکردووە".

"ئێمە دژی بڕیاری دادگای فیدراڵی نین، بەڵام کوا دادگای فیدراڵی لە عێراق، لە دەستوور هاتووە دەبێ دادگای فیدراڵی بەپێی ئەو رێکارانە دروستبکرێ و کارا بکرێت، کام دادگای فیدراڵی لە عێراق بەپێی دەستوور دروستکراوە، ئەم دادگایە لە سەردەمی برێمەر هەبووە و تائێستا بەردەوامە، بەڵام بە هیچ شێوەیەک بەپێی ماددەی دەستووری دروست نەکراوە، تائێستا دادگای فیدراڵی کە بگونجێت لەگەڵ دەستوور لە عێراق بوونی نییە، ئێمە دژی دادگای فیدراڵی نین، بەڵام حکومەتی عێراق دادگای فیدراڵی نییە، بەڵکو دادگایەکە بەناوی فیدراڵی ئیشوکارەکان دەکات، ئەگەر هەشبێت هیچ دادگایەکی فیدراڵی ماددەیەکی دەستووری هەموار بکاتەوە، بەبێ ئەوەی ئەو ماددە دەستوورییە بچێتە ریفراندۆم، دەستوور بە ریفراندۆم هەموار دەکرێتەوە نەک بە بڕیاری دادگا".

"هەڵوێشتی هەرێمی کوردستان دیار بوو، هەر چوار سەرۆکایەتی بڕیارەکەیان رەتکردووەتەوە، چونکە نا یاساییە و سیاسیی بووە و لایەنێکی سیاسیی لە پشت بڕیارەکە بووە، ئەم هەموو ساڵە بۆچی تا ئەمساڵ هەڵبژاردنەکان کران و هاوپەیمانیەتی سیاسی کرا ئەو بڕیارە کارا نەکرا، هۆکارەکە چی بوو، ئەگەر هۆکارێکی سیاسی لە پشت بڕیارەکە بووبێت دەبێ وەکو خۆی باس بکرێت، ئینجا کە خەڵک بڕیارەکەی پێخۆشە چی، هەرێمی کوردستان وەکو عێراقی لێبێت؟ وەکو کام شاری عێراق؟ تکایە پێم بڵێن کام شاری عێراق لە هەولێر و سلێمانی و دهۆک خۆشترە؟ کام خزمەتگوزاری عێراق لە هی هەرێمی کوردستان باشترە؟ %95ی داهاتی عێراق بە دەستی حکومەتی فیدراڵییەوەیە ئەگەر بەو داهاتە نەیانتوانی بێت خزمەتگوزاری بکەن، کە هێشتا ئاوی خواردنەوە و بابەتی تەندروستی و پەروەردە ئەگەر بەراوردی بکەیت بە هەرێمی کوردستان لە قۆناغێکی زۆر پاشکەوتوو دایە و ئێمە زۆر لە پێشترین بە %5ی داهاتی عێراق ئێمە ئەوەمان کردووە".

"بە هەموو کەموکوڕییەکان کوردستان بووەتە پەناگەی ملیۆنان مرۆڤ کە شوێنەکانی دیکەی عێراق بەهۆی قەیرانی ئابووری و ئەمنی هاتوونەتە هەرێمی کوردستان و بە شوێنێکی ئارامیان بینیووە بۆیە هاتوونەتە ئێرە".

"ئەگەر دۆخی عێراق لێرە باشتر بێت خەڵک بۆ لەوێ دێنە هەرێمی کوردستان، سەبارەت تێچووی بەرهەمهێنانی نەوت لە هەرێمی کوردستان کە زۆرجار وەزیرەکانی عێراقیش باسی دەکەن کە زۆر زیاترە لە عێراق، بۆ ئەمە سێ هۆکار هەیە کە راستی بکەمەوە.

نه‌وت و غاز

حکومەتی عێراق 12 ملیار دۆلاری داناوە بۆ لێگەڕان و پێشخستن و دەرهێنانی نەوت کە لەسەر بودجەی نەوت حیساب نییە، بەڵکو لە بودجەی سیادی عێراق تەرخانکراوە، بە هیچ شێوەیەک ناچێتە سەر کولفەی دەرهێنانی نەوت، ئەگەر ئەوە حیساب بکرێت کولفەکە زیاترە.

دووەم کێڵگەکانی نەوت لە شوێنێک بۆ شوێنێکی دیکە جیاوازیان هەیە لە هەندێک شوێن ئاسانترە و لە هەندێک شوێن زەحمەتترە.

سێیەم کۆمپانیای سۆمۆ کە بە حیساب کۆمپانیای بەرپرسە لە دەرهێنان و فرۆشتنی نەوتی عێراقی کۆمپانیایەکە لە سەردەمی رژێمی بەعس دروستکراوە و تاکو ئێستا گۆڕانکاری بەسەردا نەهاتووە بە هیچ شێوەیەک رەنگدانەوەی حکومەتێکی فیدراڵی پێوە دیار نییە.

ئەگەر سۆمۆ گۆڕانکاری بە ستراکچەرەکەی دا بکرێت و بۆ کۆمپانیایەکی فیدراڵی و جێگری سەرۆکی سۆمۆ ببێت بە کەسێکی خەڵکی کوردستان و مافی ڤیتۆی هەبێت لەسەر بڕیارەکان بۆ ئەو نەوتەی لە هەرێمی کوردستان دەفرۆشرێت، وەکو هی عێراقی لێبێت کە چۆن و بە چەند دەیفرۆشن.

هەروەها لە یاسای نەوت و غازی هەرێمی باسی ئەوە کراوە هەرێم دوو کۆمپانیا دروست بکات کۆمپانیانی نیشتمانی، کۆمپانیانی فرۆشتنی نەوت، کە کۆمۆ ناونراوە و هاوشێوەی سۆمۆ بێت و لەگەڵ سۆمۆ ئیش بکات بۆ هەناردەکردنی نەوت، سۆمۆ هاتووە هەر کەسێک نەوتی کوردستان بکڕێت هەڕەشەیان لێکردووە و پێیان گوتون ئێوە هەقی کڕینی نەوتی کوردستانتان نییە بە نا یاسایی لە قەڵەمی داوە.

کۆمپانیایەک ئەو حەقە بە خۆی دەدات کە بڕیار لەسەر نەوتی هەرێمی کوردستان بدات، ئەمە وایکرد کڕیارەکان بێن بە وەزارەتی سامانە سرووشتییەکانی هەرێم بڵێن نەوتی ئێوە مەترسی لەسەرە، لەبەر ئەوە دەبێ بە نرخێکی هەرزانتر پێمان بفرۆشن ئەگەرنا ئێمە ناتوانین بیکڕین، کەواتە هۆکارێک بۆ هەرزانتر فرۆشتنی نەوتی کوردستان خودی کۆمپانیای سۆمۆیە، دواتریش هاتووە رەخنەی لە هەرێمی کوردستان گرتووە و دەڵێ نەوتی ئێوە هەرزانتر فرۆشراوە.

لەم کابینەیە ئێمە هاتین بانگی هەموو کڕیارەکانی نەوتمان کرد، پێمان گوتن بەو داشکاندنەی کە بە ئێوە دراوە، ئێمە چیتر ئەوە قبووڵ ناکەین، دەبێ ئەو نرخە کەم بکرێتەوە، لە هەر بەرمیل نەوتێک 3 تا 4 دۆلارمان بۆ خەزێنەی حکومەت گێڕاوەتەوە، ئەگەر ئەو هەڕەشانەی سۆمۆ نەبێت ئەو جیاوازییە لە نرخی هەرێم لەگەڵ عێراق نابێت، کە بەردەوام ئەو هەڕەشانە لەسەر کۆمپانیاکانی کڕیاری نەوتی هەرێمی کوردستانن، با بە ژمارە پێتان بڵێم پێشتر %25 داهاتی بۆ مووچە دەگەڕایەوە، من ناڵێم داهاتی کوردستان لەبەر ئەوەی هەندێکی بۆ کولفەی کۆمپانیاکان دەگەڕێتەوە هەندێک بۆ قەرزەکان دەچێت، هەندێکی بۆ گواستنەوەی نەوت ئەمە هەمووی داهاتە بەڵام کولفەیە حکومەتی هەرێم ناچارە ئەو پارەیە بداتەوە، لەگەڵ ئەوەش ئێمە هاتین ئەو رێژەیەمان لە %25 بۆ %42 بەرز کردەوە، کە وایە داهاتی زیاتر بۆ گەنجینەی حکومەت دەگەڕێتەوە تەنها بۆ مووچە".

بۆچی ئه‌وه‌نده‌ مووچه‌خۆرمان هه‌یه‌؟

سەبارەت بە زۆری ژمارەی مووچەخۆران لە هەرێمی کوردستان مەسرور بارازانی، گوتی: "پرسیار ئەوەیە بۆچی ئەوەندە مووچەخۆرمان هەیە؟ من حەز دەکەم ئەو پرسیارە لە 30 ساڵی رابردوو بکەن، لە جیاتی ئەوەی هەلی کار بۆ خەڵک دروست بکرێت کە ئەو هەموو فشارە نەخرێتە سەر حکومەتی هەرێم بۆ دامەزراندن، تەنیا ئەوە کراوە کە خەڵک لە حکومەت دابمەزرێت هەر نەوەیەک  هاتووە ئەو قوتابیانەی لە زانکۆ دەرچوونە چاویان لەوە بووە کە حکومەتی هەرێم دایان بمەزرێنێت رێژەی مووچەخۆر زیاد بوو".

گوتیشی: "مووچەخۆر و فەرمانبەر دوو شتی جیاوازن کە بەداخەوە من نەمبینی لە راگەیاندنەکان ئاماژەی پێبکرێت لە جیاوازی نێوان حکومەتی هەرێم و حکومەتی فیدراڵ، حکومەتی عێراقیش رێژەی مووچەخۆری زۆرە، بەڵام ئەوان چیان کردووە هاتوون جیایان کردووەتەوە شەهیدانە، پەککەوتووان، زیندانی سیاسیی لە میزانیەی سیاسی پێیان دەدەن، تەنها مووچەی فەرمانبەران بەناوی مووچە دەدرێت، لە کوردستان هەموویان مووچەخۆرن بە فەرمانبەر و زیندانی سیاسی و شەهیدانە و پەککەوتووان، بۆیە لە هەرێمی کوردستان ژمارەکە زۆرە، بەڵام دیسان ئێمە بەردەوام بین لەسەر ئەوەی ژمارەی مووچەخۆر زیاتر بکەین یان هەلی کار بۆ خەڵک دروستبکەین، بۆ ئەوەی حکومەت لە دوای توانای خەڵک بگەڕێت، کێ بە توانایە بێتە ناو حکومەت، نەک خەڵک هیچ توانای نەبێت بکرێت بە مووچەخۆر، ئەمە لە روانگەی ئابوورییەوە کارێکی هەڵەیە کە حکومەت تەنها شوێنی دامەزراندن بێت".

"دەبێ هەلی کار دروستبکرێت و کەرتی تایبەت پەرەی پێبدرێت، شتی وا دروستبکرێت کە حکومەت مەمنون بێت خەڵک ئیشی بۆ بکات، هێندە هەلی کار زیاد بکرێت مووچەی لە کەرتی تایبەت زیاتر بێت هەوڵبدات لە کەرتی تایبەت ئیش بکات نەک لە حکومەت، بەڵام ئەمە خەتای ئەو کابینەیە نییە ئێستا خەریکی ئەوەی بیگۆڕین گرنگی زیاتر بە کەرتی تایبەت بدەین و هەلی کاری زیاتر بڕەخسێنین، ئەوکاتە خەڵک لە جیاتی بێت لە حکومەت بە ملیۆنێک یان دوو ملیۆن ئیش بکات با بچێت لە کەرتی تایبەت بە 5 ملیۆن ئیش بکات، بەو شێوە داهاتی حکومەتیش زیاتر دەبێت و فشار لەسەر حکومەت کەمتر دەبێت هەروەها لە کەرتی تایبەت باجی زیاتر بە حکومەت دەدرێت کەواتا داهاتی حکومەت زیاتر دەبێت، ئەم پرۆسەیە بە رۆژێک و دوو رۆژ ناکرێت، بەڵام پرۆسەیە و کاری لەسەر دەکەین".

جیاوازی شاره‌كان؟!

لە وەڵامی ئەوەی کە دەگوترێت سەرۆکی حکومەت جیاوازی لەنێوان شارەکان کردووە، مەسرور بارزانی رایگەیاند: "بە هیچ شێوەیەک ئەوە وانییە، من لەو رۆژەی کە سوێندم خواردووە گوتوومە دەبێ سەرۆکی حکومەتێک بم لە زاخۆ تاوەکو کەلار و خانەقین حوکمڕانی بکات، هەروەها جێگری سەرۆکی حکومەتیش، جێگری سەرۆکی حکومەت  بێت لە زاخۆ تا خانەقین، بە هیچ شێوەیەک جیاوازی نەبێت و رەنگدانەوەی دوو ئیدارەی نەبێت، ئەوە شتە ناخۆشەکانی پێشترە تائێستا ماوە، هەرچەند هەوڵیش دەدرێت، بەڵام رێگری هەیە بۆ ئەوەی ئەو سنوورە خاوبێتەوە، ئەگینا من حەز دەکەم لە هەموو کوردستان وەکو یەک حوکمڕانی تێدا بکرێت، بەڵام تەداخولاتی سیاسی لە حوکمڕانیدا تائێستا ئەو کێشەی ‌هێشتووەتەوە، بەڵام مانای ئەوە نییە ئیشی لەسەر ناکرێت، ئیشی لەسەر دەکرێت و ئومێد دەکەم رۆژێک دابێت ئەو هەڵە تێگەیشتنە بڕەوێنینەوە".

ده‌وترێت بۆچی مووچه‌ی سلێمانی نادرێت؟

ئه‌م قسه‌یه‌ زۆر كرا، راست نییه‌، سلێمانی به‌ موڵكی هیچ لایه‌نێك نازانم، تا گه‌مارۆی ئابووری بخرێته‌سه‌ر، هه‌ولێر و دهۆك به‌ موڵكی هیچ لایه‌نێك نازانم، تا بڵێم له‌به‌ر ئه‌و لایه‌نه‌ یارمه‌تی ده‌ده‌م. كوردستان هی هه‌موومانه‌. هه‌موومان خاوه‌نی ئه‌م كوردستانه‌ین. ده‌بێت به‌م جۆره‌ش كار بكه‌ین. به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك فشار نه‌خراوه‌ته‌ سه‌ر سلێمانی.

سه‌رچاوه‌ی داهات

سه‌رچاوه‌ی داهاتی هه‌رێمی كوردستان سێ شته‌، له‌ عێراقه‌وه‌ دێت، یاخود له‌ نه‌وت و سه‌رچاوه‌ نا نه‌وتییه‌كانه‌وه‌ دێت. داهاتی ناوخۆی هه‌ر پارێزگایه‌ك جیاوازه‌، هه‌ندێك پارێزگا زیادی كردووه‌ و هه‌یه‌ زیادی نه‌كردووه‌. له‌ سلێمانی داهاتی نانه‌وتی وه‌ك پێویست كۆنه‌كراوه‌ته‌وه‌ و نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ حكومه‌ت. كه‌ ده‌بوایه‌ ئه‌و كورتهێنانه‌ پڕ بكرێته‌وه‌.

نرخی نه‌وت

نرخی نه‌وت راسته‌ هه‌ڵكشاوه‌، به‌ڵام پێشتر به‌شی مووچه‌ و بودجه‌ی نه‌كردووه‌، حكومه‌تی عێراق له‌ 29 مانگی رابردوو ته‌نیا 13 مانگ پاره‌ی ناردووه‌. هه‌رێمی كوردستان ته‌نیا حكومه‌ت نییه‌، هاووڵاتیانی كوردستانیشه‌، ئێوه‌ به‌رگریتان له‌ مافی هاووڵاتیان كردووه‌ به‌رامبه‌ر به‌ حكومه‌تی فیدراڵی، حكومه‌ت بێ هاووڵاتی نرخی چییه‌، ئه‌گه‌ر ئێوه‌ پشتیوانی حكومه‌ت و هاووڵاتی نه‌بن، كێ پشتیوانییه‌تی. ده‌بێت ئێوه‌ پشتیوانی هاووڵاتیان و حكومه‌تی هه‌رێم بن بۆ ئه‌وه‌ی داكۆكی له‌ مافه‌ پێشێلكراوه‌كانمان بكه‌ین. ده‌بوایه‌ ئاراسته‌ی ره‌خنه‌تان به‌رامبه‌ر به‌ حكومه‌تی فیدراڵی بێت، نه‌ك حكومه‌تی هه‌رێم. داواكاری یاسایی و سیاسیی و داراییمان كردووه‌، كه‌ پێشێلی مافی ده‌ستووریمان كردووه‌، ده‌بێت به‌یه‌كه‌وه‌ به‌رگری بكه‌ن و پشتیوانی بكه‌ین.

مووچه‌ نه‌دراوه‌؟

ئێمه‌ هیچ جۆره‌ جیاوازییه‌كمان نه‌كردووه‌، دوای ئه‌وه‌ی هه‌ستمان كردووه‌، داهاتی زیاترمان له‌به‌رده‌سته‌، له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی ئیداری سلێمانی و هه‌ڵه‌بجه‌ كۆبووینه‌وه‌ و بڕیارمان داوه‌ هه‌رچی داهات هه‌یه‌ ته‌رخان بكرێت، بۆ مووچه‌. مووچه‌ هه‌بووه‌، راسته‌ دواكه‌وتووه‌، به‌ڵام هه‌بووه‌، ئێوه‌ پێویسته‌ وه‌ك خۆیان شته‌كان به‌ خه‌ڵك بگه‌یه‌نن. حه‌ز ده‌كه‌م بیر له‌وه‌ بكه‌ینه‌وه‌ له‌ رابردوو چیمان به‌سه‌رهات، دوای چه‌ند مانگێك له‌ پێكهێنانی حكومه‌ت كۆرۆنا هات، جووڵه‌ وه‌ستا، به‌غدا ناردنی پاره‌ی راگرت، داهاتی نه‌وت بووه‌ سفر، ئێمه‌ به‌ چاكسازیی و كه‌مكردنه‌وه‌ی خه‌رجیی به‌رده‌وامیمان دا به‌ كاره‌كان.

خه‌رجی حكومه‌ت له‌ 200 ملیۆن دۆلاره‌وه‌ كه‌مكرایه‌وه‌ بۆ 30 ملیۆن دۆلار، داهاتی ناوخۆمان زیاد كرد، توانیمان ته‌نیا به‌وه‌، له‌ %79ی مووچه‌ دابین بكه‌ین. ته‌نیا ئه‌وه‌مان پێكرا. ده‌بوایه‌ به‌غدا هاوكاریمان بكات، به‌ڵام نه‌یكرد، ملیۆنێك ئاواره‌ و په‌نابه‌ر له‌ كوردستان هه‌ن، ده‌بوایه‌ له‌ خه‌رجی سیادی عێراق پشكیان بۆ ته‌رخان بكرێت، به‌ڵام هیچیان بۆ نه‌دراوه‌، ساڵانه‌ زیاتر له‌ ملیارێك و نیو دۆلار بۆ خه‌رجی ئاواره‌ و په‌نابه‌ران و كه‌مپه‌كانه‌. به‌ ده‌یان هه‌زار قوتابی له‌ شوێنه‌كانی دیكه‌ی عێراقه‌وه‌ هاتوون ئێمه‌ پێداویستیان بۆ دابین ده‌كه‌ین و بوونه‌ته‌ بار به‌سه‌رمانه‌وه‌ و حكومه‌تی عێراق هیچی نه‌كردووه‌.

ئه‌ی راگه‌یاندنی ئێمه‌ له‌ كوێن و بۆ باسی ناكه‌ن، بۆ ئێمه‌ باسی ئه‌و مافانه‌ی خۆمان ناكه‌ین؟

پشكی به‌رپرسان و پڕۆژه‌كان

پێم خۆشه‌ نموونه‌م بۆ بنێرن و هه‌ر پڕۆژه‌یه‌ك داوای پشكییان لێكرد، با بێت من رووبه‌ڕووی یاسایان ده‌كه‌مه‌وه.

قاچاغچێتی

ده‌وترێت قاچاغچێتی زیادی كردووه‌، راسته‌، به‌ڵام له‌ هه‌موو سنووره‌كان وه‌ك یه‌ك نییه‌. من داوام كرد، ئێستاش داوا ده‌كه‌م، وه‌زاره‌تی ناوخۆ و پێشمه‌رگه‌ هێزی هاوبه‌ش درووست بكه‌ن و یه‌كه‌مجار له‌ بادینانه‌وه‌ ده‌ست پێ بكه‌ن، ئینجا بچنه‌ شوێنه‌كانی دیكه‌ بۆ ئه‌وه‌ی رێگری له‌و قاچاغچێتییه‌ بكه‌ن و ئێستاش سوورم له‌سه‌ر ناردنی ئه‌و هێزانه‌. نامه‌وێت بچمه‌ ناو ئه‌و ورده‌كارییه‌، به‌ڵام سیاسه‌تی حكومه‌ت ئه‌وه‌ نه‌بووه‌، رێگری نه‌كرێت، به‌ڵام كه‌ هه‌وڵه‌كه‌ دراوه‌، وتراوه‌ ئه‌وه‌ بكرێت شه‌ڕ ده‌بێت، ئێستا خه‌ریكین رێگه‌یه‌ك ده‌دۆزینه‌وه‌ بۆ كۆنترۆڵكردنی ئه‌و بابه‌ته‌، من نامه‌وێت كێشه‌ قووڵتر بكرێت و ده‌مه‌وێت چاره‌سه‌ری كێشه‌كه‌ بكرێت.

پاشه‌كشه‌ كراوه‌؟

ده‌وترێت له‌ بواره‌كانی كۆمه‌ڵایه‌تی و په‌یوه‌ندییه‌كان پاشه‌كشێ كراوه‌، ئه‌مه‌ به‌ ره‌هایی نابێت، ده‌بێت داتا و پێوه‌ر هه‌بێت بۆ هه‌ڵسه‌نگاندنی حكومه‌ت و بزانین پاشه‌كشه‌ی كردووه‌ یان پێشكه‌وتووه‌.

رێگری له‌ په‌یامنێران

من له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ نیم، ئاگاداریش نیم، سیاسه‌تی حكومه‌ت نه‌بووه‌، رێگری له‌ هیچ په‌یامنێرێك بكات. به‌ راگه‌یاندنی ده‌سه‌ڵات و ده‌ره‌وه‌ی ده‌سه‌ڵات، هه‌ندێك كات كێشه‌یه‌ك بووه‌، یان له‌ شه‌ڕی داعشدا ده‌چوون لایڤیان ده‌كرد، ئه‌مه‌ لایه‌نی ئه‌منیی پێی خۆش نییه‌، ره‌نگه‌ مه‌ترسی دیكه‌ی به‌دواوه‌ بێت، ئه‌م شتانه‌ نابێت راسته‌وخۆ باس بكرێن، رێگری له‌وه‌ ناكرێت به‌ رێگری له‌ ئازادی راده‌ربڕین و رووماڵی هه‌واڵ پێناسه‌ بكرێت. نابێت رێگری له‌ رووماڵه‌كان بكرێت، ئه‌گه‌ر مه‌ترسی ئه‌منیی له‌سه‌ر نه‌بێت.

ده‌مانه‌وێت نزیك بین

ده‌مانه‌وێت له‌ میدیا نزیك بین و هیوادارم ئه‌م كۆبوونه‌وه‌یه‌ش وا لێك بده‌نه‌وه‌.

كۆبوونه‌وه‌ له‌ سلێمانی

هیچ جیاوازییه‌ك له‌ نێوان هیچ شوێنێك و بستێكی خاكی كوردستان ناكه‌م. شوێنی كۆبوونه‌وه‌كان دیاره‌، ره‌نگه‌ رێك نه‌كه‌وێت له‌ رووی ته‌كنیكییه‌وه‌، ئه‌گینا هیچ كێشه‌م نییه‌ له‌ هه‌ر كوێیه‌ك بێت.

بیست هه‌زار یه‌كه‌كه‌

وتوومانه‌ هه‌مووی بكرێته‌ ئۆنلاین و ده‌بێت شتێكی باش درووست بكرێت و ئه‌وه‌ی ده‌كرێت، ده‌بێت كوالێتی به‌رز بێت و مه‌ترسی له‌سه‌ر ژیانی داهاتووی خه‌ڵك درووست نه‌كات. كێ توانی به‌ كوالێتی حكومه‌ت پڕۆژه‌كان جێبه‌جێ بكات، پڕۆژه‌كانی پێ ده‌درێت.

هه‌واڵ بۆ زیادبوونی بینه‌ره‌

هه‌ندێكجار هه‌واڵ بڵاوده‌كرێته‌وه‌، ته‌نیا بۆ زیادكردنی بینه‌ر، ئیتر كاریگه‌ری خراپی له‌سه‌ر كۆی گشتیی پرۆسه‌كه‌ هه‌یه‌، ره‌چاو ناكرێت، ته‌نیا كار بۆ بینه‌ر ده‌كرێت، ئه‌مه‌ به‌رپرسیارێتی ئێوه‌یه‌، پێویسته‌ بزانن چ په‌یامێك به‌ خه‌ڵكی خۆتان و ده‌ره‌وه‌ ده‌ده‌ن.

چوونه‌ كونسوڵخانه‌كان

په‌یوه‌ندی به‌ كونسوڵخانه‌كانه‌وه‌ ده‌كرێت و هه‌رچی خراپه‌ له‌ په‌نای ده‌رگا شاراوه‌كان به‌و خه‌ڵكه‌ ده‌وترێت، باسكردن و خراپكردنی وڵات و نه‌ته‌وه‌ و ده‌سه‌ڵاتی خۆت بۆ خۆت خراپه‌، ره‌خنه‌ت هه‌بێت به‌ ده‌سه‌ڵاتی خۆتی بڵێ، بۆ به‌ بیانییه‌كانی ده‌ڵێی، چی پێ ده‌كرێت؟ یارمه‌تیت ده‌دات؟ با حكومه‌تی خۆت یارمه‌تیت بدات. ئێمه‌ ناترسین له‌ كه‌موكورتییه‌كان، به‌ڵام وه‌ڵامی خۆمان هه‌یه‌. هه‌ندێك شت هه‌یه‌ كاریگه‌ری له‌سه‌ر پرسی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی هه‌یه‌ و ده‌بێت خۆتان له‌به‌رچاوی بگرن.

نافووره‌

ئه‌وله‌ویه‌تی ئێمه‌ دابینكردنی ئاوی خواردنه‌وه‌یه‌. سه‌رچاوه‌ی ئاومان بارانه‌، رووباره‌كانه‌، كه‌ دراوسێكان گرتوویانن، ئاوی ژێرزه‌وییه‌، كه‌ به‌ داخه‌وه‌ سه‌دان مه‌تر دابه‌زیوه‌. ئاو پێویسته‌ هه‌بێت، كه‌ نه‌بێت ده‌بێت بزانین چۆن چاره‌سه‌ری بكه‌ین.

نازانم باسی كامه‌ نافووره‌ ده‌كرێت، به‌ڵام وتوومه‌ ئاوی خواردنه‌وه‌ ئه‌وله‌ویه‌ته‌. ئاوی قورس پاككراوه‌ته‌وه‌ و بۆ خواردن ناشێت و بۆ ئه‌و جۆره‌ شتانه‌ به‌كار ده‌هێنرێت. ئه‌گه‌ر ده‌شته‌وێت داهاتت زیاد بێت، ده‌بێت سێكته‌ره‌كانی ئه‌و بواره‌ پێش بخه‌یت، یه‌كێك له‌و سێكته‌رانه‌ گه‌شتوگوزاره‌، ده‌بێت ئه‌و پڕۆژانه‌ بكه‌یت بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵك روومان تێ بكات و داهات زیاد بێت، كاتێك باسی فڕۆكه‌خانه‌ ده‌كرا، ده‌وترا ئێمه‌ رێگه‌مان خۆڵه‌، فڕۆكه‌خانه‌مان بۆ چییه‌، هیچ شتێك له‌سه‌ر حسابی ئه‌وی  دیكه‌ نییه‌، هه‌ر یه‌كه‌یان ده‌بێته‌ بابه‌تێ بۆ زیادكردنی داهاتی كوردستان.

بێ ئینتیما

زۆر له‌و دیدارانه‌م بینیوه‌، كه‌ په‌یامنێره‌كه‌ ته‌حریكی خه‌ڵك ده‌كات، پێی ده‌ڵێت: كاكه‌ تۆ نانت نییه‌ و ئاوت نییه‌، رات له‌سه‌ر فڵان شت چییه‌، ئه‌مه‌ بۆ خۆی هاندانه‌. خه‌ڵك ئینتیمای هه‌یه‌، به‌ڵام هه‌ندێك سه‌ریان له‌ خه‌ڵك تێكداوه‌، ئه‌گینا خه‌ڵك وڵاتی خۆی خۆش ده‌وێت. ئه‌ركی ئێوه‌یه‌ خه‌ڵك هانبده‌ن وڵاتی خۆی خۆش بوێت.

خه‌ڵك خۆی تووڕه‌ بێت، به‌سه‌ر سه‌ر و چاو، به‌ڵام ئێمه‌ بچین تووڕه‌یان بكه‌ین، پێم وایه‌ له‌ به‌رژه‌وه‌ندی هیچ لایه‌ك نییه‌.

پێشمه‌رگه‌

ده‌وترێت له‌ نۆره‌ی به‌نزینم ناتوانم به‌رگری بكه‌م، ئه‌ی ئه‌و پێشمه‌رگه‌یه‌ی له‌ هێڵی پێشه‌وه‌یه‌، ئه‌ویش ماڵ و منداڵ و ژیانی نییه‌؟ بۆچی ئه‌و ده‌توانێت به‌رگری بكات، به‌ڵام كه‌سێكی دیكه‌ له‌ نۆره‌ی به‌نزینه‌ ناتوانێت! له‌ كوردستان زیاتر له‌ 2 ملیۆن ئۆتۆمبێل تۆمار كراون. ئه‌گه‌ر ره‌وشی ژیانی خه‌ڵك ئه‌وه‌نده‌ خراپه‌ بۆچی دوو ملیۆن ئۆتۆمبێلی تۆمار كراو له‌ كوردستان هه‌ن؟!

قه‌یرانه‌كان

لافاو بووه‌، گرانی بووه‌، كۆرۆنا بووه‌ حكومه‌ت له‌وێ بووه‌، به‌ هه‌موو جومگه‌كانییه‌وه‌ ئاماده‌یی هه‌بووه‌، بۆ نموونه‌ له‌ رووی سووته‌مه‌نی، به‌داخه‌وه‌ حكومه‌تی عێراق بڕی پێویست بۆ سووته‌مه‌نی نه‌نارد، به‌ مووشه‌ك له‌ پاڵاوتگه‌یه‌ك درا، ئه‌مه‌ وایكرد قه‌یرانێك درووست بێت. ئێوه‌ی راگه‌یاندنكاران داواتان كرد، كه‌ رێگری له‌ هێنانی مادده‌ی خراپ بكرێت، له‌سه‌ر پێشنیازی ئێوه‌ حكومه‌ت كۆمه‌ڵێك رێكاری بۆ كۆنترۆڵكردنی هاورده‌ی به‌نزین گرته‌ به‌ر. حكومه‌ت ده‌یه‌وێت ته‌نیا بازرگان سوودمه‌ند نه‌بێت، به‌ڵكو هاووڵاتی سوودمه‌ند بێت. پشتیوانی له‌ بازرگانانیش ده‌كات، به‌ڵام نایه‌وێت بارگرانی ته‌نیا له‌سه‌ر هاووڵاتیان درووست بێت. دوای قه‌یرانه‌كه‌، حكومه‌تی هه‌رێم بڕیاری پێویستیی دا بۆ هه‌ڵگرتنی گومرگ. سوپاس بۆ خوا قه‌یرانه‌كه‌ تا راده‌یه‌ك چاره‌سه‌ر بووه‌، به‌ڵام هه‌مووی چاره‌سه‌ر نه‌بووه‌، چونكه‌ له‌ هه‌موو جیهاندا ئه‌و قه‌یرانه‌ هه‌یه‌ له‌ به‌ریتانیا و ئه‌مه‌ریكاش.

كاتێك نرخی سووته‌مه‌نی زیاد بوو، نرخی خواردن زیاد ده‌بێت، چونكه‌ كرێی زیاتر ده‌كه‌وێته‌ سه‌ر گواستنه‌وه‌.

ئاسایشی خۆراك

كاتێك نرخی سووته‌مه‌نی به‌رز بوو، نرخی هه‌موو شتێك به‌رز ده‌بێته‌وه‌، چونكه‌ هه‌موو شتێك به‌ سووته‌مه‌نی ده‌كرێت، تا ئه‌و ئاسته‌ی كه‌ره‌سته‌ی خواردن كه‌ بۆ كوردستان دێت، گواستنه‌وه‌شی زیاد ده‌بێت، چونكه‌ په‌یوه‌سته‌ به‌ گرانبوونی نرخی سووته‌مه‌نی، بۆیه‌ گرانییه‌كه‌ ده‌چێته‌ سه‌ر نرخی خواردنه‌كه‌.

له‌هه‌موو شوێنێكی دوونیا نرخی خواردن و سووته‌مه‌نی به‌رز بووه‌ته‌وه‌، بۆ ئه‌وه‌ی بارگرانی نه‌كه‌وێته‌ سه‌ر خه‌ڵك، حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان هاتووه‌ هه‌ندێك رێككاری گرتووه‌ته‌به‌ر، بۆ نموونه‌ گومرگی له‌سه‌ر هاورده‌كردنی ئه‌م جۆره‌ شتانه‌ كه‌مكردووه‌ته‌وه‌، له‌هه‌ندێك شوێن 10 سه‌موون بوو به‌ هه‌زار دینار، بوو به‌ هه‌شت سه‌موون، یه‌كسه‌ر خه‌ڵك هاواری لێهه‌ڵسا، حكومه‌ت بۆ ئه‌مه‌ كاره‌باكه‌ی له‌سه‌ر فڕنییه‌كان كرده‌ بێ به‌رامبه‌ر، حكومه‌ت شتی كردووه‌، ئه‌مه‌ نییه‌ نه‌یكردبێت، زۆر شت كراوه‌، جیا له‌مه‌، زیاتر له‌ 20 ملیۆن دۆلار بۆ پشتیوانیكردن له‌ نرخی به‌نزین خه‌رجكراوه‌، واتا زۆر شت كراوه‌، به‌داخه‌وه‌ ئێوه‌ قسه‌یه‌كتان كرد، نه‌بوونی په‌یوه‌ندییه‌كی توندوتۆڵ له‌ نێوان راگه‌یاندن و حكومه‌ت، له‌وانه‌یه‌ زیانێكی گه‌وره‌ی به‌ر حكومه‌ت كه‌وتبێ، نه‌یتوانیووه‌ شته‌كان له‌ رێگه‌ی ئێوه‌وه‌ به‌ خه‌ڵك بگات.

هه‌ندێك له‌ قسه‌كانتان پێشنیاز بوو، باس له‌ پێشنیازه‌كان ناكه‌م، ئه‌وانه‌ لای خۆم هه‌ڵده‌گرم و ئیشی له‌سه‌ر ده‌كه‌ین، بۆ مه‌سه‌له‌ی پڕۆژه‌كان، كاك عه‌دنان ده‌ڵێت جیاوازی تێدا كراوه‌، كه‌ ئێمه‌ جیاوازیمان له‌هیچ پڕۆژه‌یه‌ك نه‌كردووه‌، به‌ڵام بازرگانه‌كان خۆیان دێن داوای ئه‌نجامدانی پڕۆژه‌ ده‌كه‌ن، حكومه‌ت ناتوانێت پڕۆژه‌ بكات، كاتێك بازرگان دێت حكومه‌ت ته‌نیا هه‌ڵسه‌نگاندنی بۆ ده‌كات، دواتر بڕیاری له‌سه‌ر ده‌دات، له‌ هه‌ر شوێنێك یاخوود له‌ پارێزگایه‌ك خه‌ڵك هاتبێت داوای ئه‌نجامدانی پڕۆژه‌ی كردبێت، ئه‌مه‌ خه‌تای حكومه‌ت نییه‌.

به‌رێزێك ده‌ڵێت، له‌ سلێمانی هیچی به‌سه‌ر هیچه‌وه‌ نه‌ماوه‌، یاخوود نۆره‌ی به‌نزین هه‌شت سه‌عاته‌، مووچه‌خۆر گله‌یی ده‌كات، به‌ڕێزان كاتی خۆی داوایه‌ك كرا، پێش بێن بۆ ئه‌م حكومه‌ت گوتم ئێمه‌ ده‌بێت بزانین سه‌رچاوه‌ی داهاتی ئه‌م حكومه‌ت و وڵاته‌ چه‌نده‌، داهاتی نه‌وت دیاره‌، دیڵۆیته‌ یاخوود فڵانه‌، ئه‌مانه‌ هه‌موویان دیارن، به‌ڵام سه‌رچاوه‌ی داهاتی ناوخۆمان دیار نییه‌ ئه‌بێت بزانین چه‌نده‌، گوتمان ده‌بێت هه‌مووی بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ وه‌زاره‌تی دارایی، هه‌موو وه‌زاره‌تێكیش چوارچێوه‌ی دیاریكراوی هه‌یه‌، داوامان كرد بزانین داهاته‌كه‌ چه‌نده‌، دوای ئه‌وه‌ داوایه‌كی زۆر كرا به‌حیساب ئه‌وكات تۆمه‌ت خرایه‌ پاڵ من به‌حیساب من قۆرخی ده‌سه‌ڵاتم كردووه‌، ده‌سه‌ڵاته‌كان بۆ خواره‌وه‌ شۆڕ ناكه‌مه‌وه‌، هه‌ر له‌سه‌ر ئه‌م داوایه‌ پێیانم گووت فه‌رموون ئه‌مه‌ ده‌سه‌ڵات، به‌ڵام ده‌سه‌ڵات له‌گه‌ڵ به‌رپرسیارێتی ده‌بێت، ته‌نیا ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌ تۆ ته‌نیا ده‌سه‌ڵاتت هه‌یه‌، ئه‌بێت به‌رپرسیارێتی ئیداری و داراییش وه‌ربگریت، ده‌سه‌ڵاته‌كه‌ن هه‌مووی دراوه‌ته‌وه‌ پارێزگاكان، من باسی سلێمانی ناكه‌م، هه‌موو پارێزگاكان وه‌ك هه‌ڵه‌بجه‌، هه‌ولێر و دهۆك، چونكه‌ مه‌سه‌له‌ ئه‌وه‌ نییه‌ ته‌نیا هه‌ولێره‌ به‌رامبه‌ر به‌ سلێمانی، هه‌موو پارێزگاكان ده‌سه‌ڵاتیان بۆ شۆڕ كراوه‌ته‌وه‌، ئه‌گه‌ر كێشه‌ له‌ پارێزگایه‌ك هه‌بووبێت، ئه‌بێت له‌ ئیداره‌ی محه‌لی پارێزگاكه‌ بپرسم بۆچی ئه‌م كێشه‌ سه‌ریهه‌ڵداوه‌، ئه‌گینا حكومه‌ت به‌ چاوێكی یه‌كسان له‌گه‌ڵ هه‌موو پارێزگاكان مامه‌ڵه‌ی كردووه‌.

كاك به‌هادین، ئه‌ڵێت، ژیانی خه‌ڵك زۆر خراپه‌، وه‌ڵاهی من حه‌ز ده‌كه‌م هه‌موو خه‌ڵك له‌ ته‌لاری ئاڵتوونیدا بژین، به‌ڵام ئیمكانییه‌تی ئه‌م وڵاته‌ ئه‌مه‌یه‌، ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت زیاتری بكه‌ین، زیادكردنی ئیمكانییات و داهات پێویستی به‌كاری هاوبه‌شه‌، ئێوه‌ش ده‌بێت یارمه‌تیده‌ری ئێمه‌ بن، ئه‌گه‌ر كارێكی باشمان كرد ده‌ستخۆشییمان لێبكه‌ن، بۆ ئه‌وه‌ی ئێمه‌ بتوانین هه‌نگاوێكی باشتر بهاوێژین، به‌ڵام چی باشه‌ت كرد، هه‌ر به‌ خراپه‌ لێكدرایه‌وه‌، رێگه‌ت لێگیرا، خه‌ڵكێك هه‌یه‌ به‌رژه‌وه‌ندی تێكچووه‌، ئیتر له‌سه‌ر ئاستی سیاسی بێت یاخوود له‌سه‌ر ئاستی كه‌سی بێت، ده‌سه‌ڵاتیشی هه‌یه‌ بیه‌وێت به‌رامبه‌ر به‌ حكومه‌ته‌كه‌ هه‌رچی باشه‌ به‌ خراپ پیشانی بدات، چونكه‌ خۆی هه‌ست به‌مه‌ترسی ده‌كات نایه‌وێت ئه‌م حكومه‌ته‌ سه‌ركه‌وتوو بێت، واته‌ ئه‌م جۆره‌ شتانه‌ش هه‌یه‌.

ئێوه‌ یارمه‌تیمان بده‌ن بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و شته‌ی باشه‌ به‌ باش نیشانی بده‌ن، ئه‌و شته‌ی خراپیشه‌ دڵمان كراوه‌یه‌ و لێشتانی قبووڵ ده‌كه‌ین كاری له‌سه‌ر ده‌كه‌ین، به‌ڵام نیه‌ته‌كه‌ بۆ باشتر كردن بێت.

كاك به‌هادین باسی له‌وه‌ش كرد مه‌ترسی له‌سه‌ر هه‌رێمی كوردستان بۆ باس ناكه‌ن، ئێمه‌ هه‌میشه‌ باسمان له‌ مترسییه‌كان كردووه‌، گووتومانه‌ مه‌ترسی داعش هێشتا ماوه‌، مه‌ترسی قه‌یرانی ته‌ندروستی باسكراوه‌، به‌خۆشمان و به‌ وه‌زیره‌كانیشه‌وه‌، ئه‌گه‌ر قه‌یرانی ئابووری هه‌بووبێ باسمان كردووه‌، سووته‌مه‌نی و زیادبوونی نرخ هه‌مووی باسكراوه‌، له‌به‌رامبه‌ردا رێكاریشمان گرتووه‌ته‌به‌ر، یه‌ك له‌وانه‌ مه‌سه‌له‌ی ئاسایشی خۆراك، پێشبینی ئه‌وه‌مان كردووه‌ ئه‌گه‌ر قه‌یرانێك هه‌بێت، خوانه‌خواسته‌ هیچ نه‌بێت له‌ برسان نه‌مرین.

یه‌كێك له‌و شتانه‌ی بۆ ئاسایشی خۆراك كردوومانه‌، ئێمه‌ له‌م حكومه‌ته‌ پێش ئه‌وه‌ی ئه‌و قه‌یرانانه‌ سه‌رهه‌ڵبده‌ن، پێشبینی ئه‌وه‌مان ده‌كرد، ئه‌گه‌ر خوانه‌خواسته‌ رۆژێك ئه‌و قه‌یرانه‌ روو بدات، هیچ نه‌بێت با ئێمه‌ له‌ برسان نه‌مرین، چه‌ندین كۆگاكامان دروستكرد و پڕۆژه‌ی حكومه‌تمان دروستكرد، به‌ پشتیوانی كه‌رتی تایبه‌ت پڕۆژه‌ی ئاسایشی خۆراك و كارگه‌كانمان دروستكردن، بۆ ئه‌وه‌ی ئێمه‌ هیچ نه‌بێت پشت به‌خۆمان ببه‌ستین، به‌ڵام هه‌مووشی به‌ده‌ست خۆمانه‌وه‌ نییه‌، به‌داخه‌وه‌ ئه‌مساڵ به‌هۆی كه‌مبارانی، داهاتی جووتیاران وه‌ك ساڵانی پێشوو نه‌بووه‌، نه‌ك له‌به‌ر ئه‌وه‌ی حكومه‌ت به‌رهه‌مه‌كانیان وه‌رنه‌گرتووه‌. داوامان له‌ جووتیاران كردووه‌، به‌رهه‌مه‌كانیان زیاد بكه‌ن، بۆ ئه‌وه‌ی نه‌ك ته‌نیا به‌شی خۆمان بكات، به‌ڵكو بتوانین هه‌نارده‌ی ده‌ره‌وه‌ش بكه‌ین و بیكه‌ین به‌ داهاتێك بۆ خستنه‌سه‌ر داهاتی هه‌رێمی كوردستان و فره‌چه‌نشنكردن و هه‌مه‌جۆركردنی داهاتی كوردستان و زیاتر خزمه‌تی خه‌ڵكی كوردستانیش بكه‌ین.

كه‌ ده‌ڵێن: خه‌ڵك چاكسازی نه‌بینیوه‌، وا دیاره‌ ئێوه‌ پێشانی ناده‌ن، ئه‌گینا ئه‌گه‌ر پێشانی بده‌ن، خه‌ڵك ده‌یبینێ، به‌ڵام كه‌ خۆتان فلته‌رتان داناوه‌ و ناتانه‌وێ هیچ شتێكی باش پیشانی خه‌ڵك بده‌ن، خه‌ڵك له‌كوێ ببینێ، فه‌رمو پیشانی بده‌ن، بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵك ببینێ، چونكه‌ شتی زۆر كراوه‌ و بۆشتانم باسكردووه‌.

پاراستنی زمانی كوردی

ئێمه‌ داوامان كردووه‌، خۆشم له‌ ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران داوامكردووه‌، پرسی خوێندن به‌ زمانی كوردی زۆر گرنگیی پێ بدرێت، به‌داخه‌وه‌ پێشتر بڕیارێكی وا هه‌بووه‌، به‌ڵام نازانم بۆ، به‌ڵام خوێندنی كوردی مه‌رجێكی سه‌ره‌تایی نه‌بووه‌ بۆ زیادكردنی تێكڕای قوتابی، به‌حیساب یه‌كێك ویستوویه‌تی بچێت له‌ پزیشكی یان ئه‌ندازیاری بخوێنێت، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له‌ زمانی كوردی كه‌می هێناوه‌ نه‌یتوانیوه‌ ئه‌و نمره‌یه‌ بهێنێت، به‌ڵام زمانی كوردی به‌شێكی گرنگی پێناسه‌ی ئه‌م وڵاته‌یه‌ و من داوامكردووه‌ته‌وه‌، كه‌ نابێت پرسی زمان بكرێته‌ قوربانی هیچ شتێك و ده‌بێت گرنگیی پێ بدرێت، ده‌بێت هه‌موومان گرنگی به‌ زمانی كوردی بده‌ین، ئێستا هه‌ر یه‌كێكمان بچێته‌ ده‌ره‌وه‌ و له‌ هه‌ر وڵاتێكی دیكه‌ بیه‌وێت بخوێنێت ده‌بێت زمانی ئه‌و وڵاته‌ بزانێت، ئه‌ی بۆچی یه‌كێك بیه‌وێت بێت له‌ كوردستان بخوێنێت‌ زمانی كوردی نه‌زانێت! ده‌بێت گرنگیی پێ بده‌ین، ئینجا ئه‌گه‌ر كه‌مته‌رخه‌می هه‌یه‌، ئه‌وا‌ بێگومان كاری زیاتری له‌سه‌ر ده‌كه‌ین.

كێشه‌كانی كاره‌با

سه‌باره‌ت به‌ كێشه‌ی كاره‌با، دواتر به‌ وردی باسی ده‌كه‌م، چونكه‌ ده‌مه‌وێت هه‌ندێك داتا بۆتان باس بكه‌م، بۆیه‌ من نامه‌وێت لێره‌ به‌ وردی باسی بكه‌م، به‌ڵام كاری له‌سه‌ر كراوه‌، كه‌ چۆن كێشه‌ی كاره‌با كاری له‌سه‌ر بكرێت، ئێمه‌ دوو كێشه‌ی كاره‌بامان هه‌یه‌، یه‌كێكیان په‌یوه‌ندی به‌ سووته‌مه‌نییه‌وه‌ هه‌یه‌، ئه‌وی دیكه‌شیان په‌یوه‌ندی به‌ وێستگه‌كانه‌وه‌ هه‌یه‌، چونكه‌ هه‌رچه‌ند من پسپۆڕی كاره‌با نیم، به‌ڵام وه‌ك بۆم باسكراوه‌، له‌ گواستنه‌وه‌دا كاره‌بایه‌كی زۆر به‌ هه‌ده‌ر ده‌چوو، به‌هۆی ئه‌و سیمه‌ی بۆ گواستنه‌وه‌ به‌كارهاتووه‌.

دروستكردنی ئه‌م ژێرخانه‌ له‌م كابینه‌یه‌دا كارێكی زۆری له‌سه‌ر كراوه‌، به‌ڵام دیار نییه‌، ئه‌وه‌ی كێشه‌یه‌ ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌ ئێمه‌ توانای دابینكردنی كاره‌بامان نه‌بێت، تا ئێستاش ئێمه‌ نزیكه‌ی 7 هه‌زار مێگاوات توانای به‌رهه‌مهێنانی كاره‌بامان هه‌یه‌، له‌وانه‌یه‌ بۆ دوو ساڵی داهاتوو ئه‌و رێژه‌یه‌ زیاتریش بكرێت، به‌ڵام سووته‌مه‌نیمان نییه‌ بۆ به‌كارخستنێ ئه‌و هه‌موو كاره‌بایه‌، چونكه‌ به‌شێكی غازه‌ و په‌یوه‌ندیی به‌ كورد ئۆیڵه‌وه‌ هه‌یه‌، كه‌ ئه‌مه‌ به‌داخه‌وه‌ تێچووه‌كه‌ی زۆره‌ و ببوو به‌ تاكه‌ داهات و سه‌رچاوه‌ی مووچه‌ش بۆ هه‌رێمی كوردستان، بۆیه‌ له‌ بری ئه‌وه‌ی بدرێت به‌ كاره‌با، ده‌فرۆشرا، چونكه‌ ته‌نها ئه‌وه‌مان هه‌بوو، بماندابایه‌ به‌ مووچه‌ یان كاره‌با! خه‌ڵك هاوار ده‌كات مووچه‌مان ده‌وێت و له‌ولاش هاواری ده‌كرد كاره‌بامان ده‌وێت، بۆ ئه‌مه‌ش ته‌نها له‌ رێگه‌ی زیادكردنی سووته‌مه‌نی چاره‌سه‌ر ده‌كرا، ئه‌مه‌ش به‌ غاز ده‌كرێت، ئێمه‌ سیاسه‌تمان هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی غازه‌كه‌ له‌ ماوه‌یه‌كی كه‌مدا زیاد ببێت و ئه‌و غازه‌ش به‌ر له‌ هه‌موو شتێك بۆ به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵكی كوردستان به‌كارده‌هێنرێت. جگه‌ له‌مه‌ پرسی سۆلار ئێنێرژیمان هه‌یه‌، كه‌ چه‌ندین پڕۆژه‌مان هه‌یه‌ بۆ سۆلار ئێنێرژی و هادیرۆپاوه‌ر به‌ ئاو، ته‌نانه‌ت ئه‌وه‌ی فله‌رت گه‌ز، ئه‌و گازه‌ی به‌هه‌ده‌ر ده‌چوو له‌ بیره‌ نه‌وتییه‌كان، بۆ ئه‌وه‌ش پڕۆژه‌مان هه‌یه‌، كه‌ هه‌ندێكیان جێبه‌جێ كراون و هه‌ندێكیش له‌ جێبه‌جێكردندان، به‌شێكی زۆریان كه‌ دواتر به‌ ژماره‌ بۆتان باس ده‌كه‌م، كه‌ چه‌ندی بۆ كاره‌با ده‌خرێته‌كار. من هیوادارم بتوانین چاره‌سه‌ری بكه‌ین و جه‌نابیشتان دواتر ده‌ستخۆشیمان لێ بكه‌ن.

رێكاره‌كان به‌رامبه‌ر شوێنه‌ نه‌شیاوه‌كان

له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ چی كراوه‌ به‌رامبه‌ر به‌و شوێنه‌ نه‌شیاوانه‌، جه‌نابت هه‌ندێك وشه‌ت به‌كارهێنا، من به‌كاری ناهێنم، به‌ڵام ئه‌م جۆره‌ خه‌ڵكه‌...! جارێ هیچ پیشه‌یه‌كی یاسایی گوناه نییه‌، له‌سه‌ر مۆدێلكردن بێت، ئه‌گه‌ر یاسایی بێت گوناه نییه‌، ئێمه‌ وڵاتێكی داخراو نین و نه‌مانگوتووه‌ ئه‌مه‌ رێگه‌پێدراوه‌ و ئه‌مه‌ رێگه‌پێدراو نییه‌، به‌ڵام ده‌بێت شته‌كان وه‌ك خۆیان بن و خراپ به‌كارنه‌هێنرێن، ئه‌گه‌ریش خراپ به‌كارهێنراون و ئه‌گه‌ر به‌رپرسێك رێكار نه‌گرێته‌به‌ر، هه‌رچه‌ند رێكاری زۆر كراوه‌، من نازانم جه‌ناتان تا چه‌ند ئاگادارن، به‌ڵام ئه‌گه‌ر ئاگادار نین به‌داخه‌وه‌، به‌ڵام رێكار له‌سه‌ر شوێنی نایاسایی له‌ هه‌موو شاره‌كانی كوردستان كراوه‌ نه‌ك ته‌نها له‌ هه‌ولێر، له‌ هه‌موو ئه‌و شوێنانه‌ی نایاسایین كاری نایاسایی و به‌دڕه‌وشتی كراوه‌، داخراون و رێكاری یاسایی به‌رامبه‌ر به‌ تاكه‌كان و به‌رپرسه‌كان وخاوه‌ن خانه‌كان و ئه‌و كه‌سانه‌ی خراپ به‌كارهێنانیان كردووه‌، گیراوه‌ته‌ به‌ر، شتی‌ وا كراوه‌ من پێم سه‌یره‌ كه‌ بیر بكه‌نه‌وه‌‌ كاری له‌سه‌ر نه‌كرابێت.

پته‌وكردنی په‌یوه‌ندییه‌كی به‌هێز بۆ گه‌یاندنی زیانیاری

له‌باره‌ی دروستكردنی په‌یوه‌ندییه‌كی پته‌وتر بۆ گه‌یاندنی زانیاری بۆ راگه‌یاندن، منیش داوا ده‌كه‌م له‌ گوته‌بێژ و حكومه‌ت میكانیزمێكی باشتر بدۆزنه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ پته‌وتر بكرێت و زانیاری زیاتر به‌ هاووڵاتییان و رۆژنامه‌نووس و ده‌زگاكانی راگه‌یاندن بدرێت، بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌وانیش زیاتر هاوكارمان بن.

رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ به‌غدا

كاك محه‌مه‌د كه‌ریم ده‌ڵێت: رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ به‌غدا چاره‌سه‌ری هه‌موو كێشه‌كانه‌، ئه‌مه‌ راسته‌، به‌ڵام فه‌رموو با به‌غدا له‌گه‌ڵمان رێكبكه‌وێت، خۆ ئێمه‌ نین رێكناكه‌وین، ئێمه‌ چه‌ندین جار شاندمان نادرووه‌ته‌ به‌غدا بۆ ئه‌وه‌ی رێك بكه‌وین، به‌ڵام ئێمه‌ ده‌ستوورمان هه‌یه‌ و رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ خۆڕاده‌ستكردن دوو شتی جیاوازن، ئێمه‌ ده‌ڵێین: با ده‌ستوور حه‌كه‌م بێت و هه‌رچی ئه‌ركی ده‌ستوورییه‌ له‌سه‌ر شانی ئێمه‌ی جێبه‌جێی ده‌كه‌ین، به‌ڵام هه‌رچی مافی ده‌ستووریشمان هه‌یه‌ ده‌بێت رێزی لێ بگیرێت، به‌غدا ده‌یه‌وێت ئێمه‌ ئه‌ركه‌كه‌ جێبه‌جێ بكه‌ین، به‌ڵام مافی ئێمه‌ نه‌دات، ئه‌گه‌ر به‌غدا ئاماده‌ بێت بێته‌ پێشه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئێمه‌ رێكبكه‌وێت، ئێمه‌ش ئاماده‌ین له‌گه‌ڵ به‌غدا رێكبكه‌وین، پێموایه‌ ده‌بێت ئێوه‌ ئه‌و شاهێدییه‌ بۆ ئێمه‌ بده‌ن، كه‌ چوونی چه‌ندین شاندی هه‌رێمی كوردستان بۆ به‌غدا چه‌ندین جار، یان بانگهێشتكردنی ئه‌وان بۆ ئه‌وه‌ بووه‌ له‌گه‌ڵ به‌غدا رێكبكه‌وین، به‌ڵام ئێمه‌ ‌ناتوانین نه‌ من و نه‌ هیچ كه‌سێك له‌م حكومه‌ته‌ مافی ئه‌وه‌ی نییه‌ له‌سه‌ر حیسابی مافه‌ ده‌ستوورییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان سازش بكه‌ین، چونكه‌ هی ئێمه‌ نییه‌ بۆ ئه‌وه‌ی بیبه‌خشین، هی خه‌ڵكه‌، ئایا خه‌ڵك ئاماده‌یه‌ مافه‌كه‌ی ببه‌خشێت! ئه‌گه‌ر ئاماده‌یه‌ با بیڵێت، ئه‌گه‌ر نا حكومه‌ت ئه‌ركێكی ئه‌خلاقی و یاسایی له‌سه‌ر شانه‌، كه‌ ده‌بێت پێداگیری له‌ هه‌موو مافه‌ ده‌ستوورییه‌كانی خه‌ڵكی كوردستان بكات، له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ش ئێمه‌ ئاماده‌ین له‌گه‌ڵ حكومه‌تی عێراق له‌سه‌ر هه‌موو پرسه‌كان رێكبكه‌وین. 

خراپ به‌كارهێنانی رۆژنامه‌وانی و یاسای دیجیتاڵی

باسی ئه‌وه‌تكرد، به‌رپرسی گه‌نده‌ڵ هه‌یه‌، به‌ڵام راگه‌یه‌ندكاری گه‌نده‌ڵیش هه‌یه‌، ئه‌مه‌ قسه‌ی جه‌نابته‌، به‌ڵام من دیسان ده‌ڵێم: بێگومان له‌ناو هه‌موو پیشه‌یه‌كدا مه‌رج نییه‌ هه‌موو كه‌سێك وه‌ك یه‌ك بن، مرۆڤی باش و خراپ له‌ هه‌موو شوێنێك هه‌یه‌، مرۆڤ هه‌یه‌ كه‌ ئه‌جێندای تایبه‌تی هه‌یه‌، ئه‌م جۆره‌ شتانه‌ش هه‌مووی دیاره‌، بۆیه‌ پێویسته‌ وه‌زاره‌تی رۆشنبیری هه‌ندێك موكومتر بێت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ هه‌م بۆ پشتیوانیكردنی كاری رۆژنامه‌وانی و هه‌میش بۆ رێگریكردن له‌ خراپ به‌كارهێنانی رۆژنامه‌وانی به‌ ناوی رۆژنامه‌گه‌ری.

ئه‌وه‌ی یاسای دیجیتاڵی بێت ده‌بێت تێگه‌یشتبێت، من خۆم یه‌كێك بووم له‌وانه‌ی كه‌ زۆر پاڵپشتی ئه‌وه‌ بووم و ئێستاش ده‌ڵێم: با بچێته‌ په‌رله‌مان، به‌ڵام به‌ داخه‌وه‌ لایه‌نه‌كانی دیكه‌ له‌ حكومه‌ت پێیان وابوو ئه‌م یاسای دیجیتاڵه‌ راده‌ربڕین سنووردار ده‌كات، بۆیه‌ ئه‌وان گه‌ڕاندییانه‌وه‌، ئه‌گینا من ئێستاش له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌م ئه‌و یاسایه‌ بچێته‌ په‌رله‌مان و تاووتوێ بكرێت و په‌سه‌ندیش بكرێت.

كاك سلێمان، جه‌نابت ده‌ڵێیت: كێشه‌ی پلاندانانمان هه‌یه‌ و كاته‌كه‌مان زۆر بوو، به‌ڵێ راسته‌، خۆزگه‌ كورتتر و پوختتر بوایه‌، بۆ ئه‌وه‌ی هه‌موو خه‌ڵك گوێی له‌ هه‌موو قسه‌كان بوایه‌، پێموایه‌ كه‌س تاقه‌تی ئه‌وه‌ی نابێت، به‌ڵام ئه‌وه‌ی له‌سه‌ر شانمانه‌ ده‌بێت بیگه‌یێین.

خاوه‌ندارێتی میدیا

كه‌ ده‌ڵێن: به‌حیساب من میدیام هه‌یه‌ و پشتگیری میدیا ده‌كه‌م و فڵان كه‌س میدیای هه‌یه‌ و پشتگیری میدیا ده‌كات، له‌ هه‌موو جیهان میدیا له‌لایه‌ن كه‌سانێك یان لایه‌نێكه‌وه‌ پشتگیری ده‌كرێت، ئیتر ئه‌وه‌ چ رێكخراو، كه‌سایه‌تی سیاسی یانیش حزب بن، به‌ڵام گرنگ ئه‌وه‌یه‌ ئاشكرا بێت كێ پشتگیری میدیا ده‌كات، گرنگ ئه‌وه‌ نییه‌ كێ له‌ پشتییه‌تی، گرنگ ئه‌وه‌یه‌ كه‌سه‌كه‌ دیار بێت، جا هه‌ر كه‌سێك بێت، بۆ ئه‌وه‌ی بۆ هه‌موو كه‌سێك دیار بێت، ئه‌وه‌ی حزبییه‌، ئه‌مه‌ پارتییه‌، ئه‌مه‌ یه‌كێتییه‌، ئه‌مه‌ گۆڕانه‌، ئه‌مه‌ نه‌وه‌ی نوێیه‌، دیاره‌ ئه‌م حزبانه‌ پشتیوانی ئه‌م راگه‌یاندنانه‌ ده‌كه‌ن، به‌ڵام ئه‌وانه‌ی دیار نین با ئه‌وانیش دیار بن، كێ پشتیوانی ئه‌م راگه‌یاندنانه‌ ده‌كه‌ن، ئه‌گه‌ر خه‌ڵكه‌ با ئه‌و خه‌ڵكه‌ش دیاربێت و سه‌رچاوه‌ی داهاتیان دیار بێت، له‌كوێوه‌ هاتووه‌، له‌كوێوه‌ ئاراسته‌ ده‌كرێت و ئامانجی چییه‌، ئه‌م شتانه‌ پێویسته‌ بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵكیش متمانه‌ی زیاتری پێ هه‌بێت.

تۆمه‌تبه‌خشینه‌وه‌ به‌ناوی رۆژنامه‌وانی

كاك كه‌مال ره‌ئوف ده‌ڵێت: رۆڵی میدیا پاشخراوه و پێشتر وا نه‌بووه‌، له‌گه‌ڵ رێزم به‌ڵام ئه‌مه‌ رای جه‌نابته‌ و من هاوڕا نیم له‌گه‌ڵت، چونكه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ئێمه‌ رێگریمان نه‌كردووه‌ له‌ رۆڵی میدیا، به‌ پێچه‌وانه‌وه‌، من به‌ هه‌موو شێوه‌یه‌ك پشتیوانی میدیام و ده‌مه‌وێت میدیایه‌كی به‌رپرس و راستگۆ له‌گه‌ڵ خۆی و له‌گه‌ڵ خه‌ڵك هه‌بێت، به‌ڵام ناشبێت تۆمه‌تبه‌خشینه‌وه‌ به‌ناوی راپۆرت و میدیا و میدیاكاری پێناسه‌ بكه‌ین، واتا ناكرێت تۆ په‌لاماری كه‌سێك بده‌یت، كه‌ وه‌ك جه‌نابت ده‌ڵێیت خۆت یه‌كێكی له‌و كه‌سانه‌ی په‌لاماردراوی و تۆمه‌تت پێ به‌خشراوه‌، ئه‌ی چۆن جه‌نابت ئه‌و مافه‌ به‌خۆت بده‌یت پارێزگاری له‌خۆت بكه‌یت، هه‌موو كه‌سێك مافی ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ رێگری له‌وه‌ بكات كه‌ تۆمه‌تی پێ ببه‌خشرێته‌وه‌؟، جا ئه‌مه‌ش یه‌كێكه‌ له‌ تۆمه‌ته‌كان، من له‌سه‌ره‌خۆم قبووڵی ناكه‌م.

هێشووخان ده‌ڵێت: بۆچی ده‌رگاكانت داخراون؟ من ده‌رگاكانم دانه‌خستووه‌، من نازانم زۆر جار ئه‌وه‌ هه‌بووه‌ كاتێك پرێسكۆنفرانس سازده‌كرێن هیچ كه‌سێك بانگهێشت ناكرێن، ئه‌وه‌ی دێت و ئه‌وه‌ی ناهێت كه‌س رێگری لێناكات، به‌رپرسان هه‌ن له‌گه‌ڵ فڵان و فڵان كه‌ناڵ قسه‌ ناكه‌ن، ئه‌وه‌ نیشاندانی هه‌ڵوێسته‌، چونكه‌ به‌داخه‌وه‌ ئه‌و كه‌ناڵانه‌ له‌ بری ئه‌وه‌ی پرۆفیشناڵانه‌ كار بكه‌ن، به‌ ئه‌جێندایه‌كی پێشوه‌خته‌ دێن، وه‌زیر له‌وانه‌یه‌ قه‌ناعه‌تی نه‌بێت به‌ شێوه‌یه‌كی بێلایه‌نانه‌ قسه‌ی له‌گه‌ڵ بكرێت، ئه‌گینا كه‌س رێگه‌ی له‌ وه‌زیر نه‌گرتووه‌ له‌گه‌ڵ هیچ میدیاكارێك قسه‌ بكات.

زیادكردنی رێژه‌ی توندوتیژی

جه‌نابت ده‌ڵێی: توندوتیژی له‌گه‌ڵ ئافره‌تان زیادیكردووه‌، جگه‌ له‌ كاك قوباد كه‌سی دیكه‌ هیچی نه‌كردووه‌، كاك قوباد به‌ ناوی حكومه‌ت كردوویه‌تی، كاك قوباد ئه‌گه‌ر به‌شێك بێت له‌ حكومه‌ت، كه‌واته‌ حكومه‌ت كردوویه‌تی، ناكرێت هه‌ر كه‌سێكمان كارێك بكه‌ین به‌ ناوی خۆمانه‌وه‌ بیكه‌ین، ده‌بێت به‌ناوی حكومه‌ت هه‌ر هه‌موومان به‌رپرسیار بین، به‌داخه‌وه‌ش كه‌ رێژه‌ی توندوتیژی نه‌ك ته‌نها به‌رامبه‌ر به‌ ئافره‌ت، به‌ڵكو به‌رامبه‌ر هه‌موو هاووڵاتیان زیادیكردووه‌، ده‌بێت رێگری لێ بكرێت، ئێمه‌ی چیمان كردووه‌! زۆر شتمان كردووه‌، مه‌سه‌له‌ی كۆكردنه‌وه‌ی چه‌كی نایاسایی، گرتنی تاوانباران، رێگریكردن، به‌ڵام له‌وه‌ گرنگتر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌ڕووی په‌روه‌رده‌ییه‌وه‌ كۆمه‌ڵگه‌ی خۆمان وا پێبگه‌یه‌نین له‌ توندوتیژی دووربكه‌وێته‌وه‌، ئه‌مه‌ ئه‌ركی په‌روه‌رده‌ و مامۆستایانی ئایینییه‌، كه‌ ئه‌و رێنماییانه‌ به‌ خه‌ڵك بده‌ن و له‌ هه‌مووش گرنگتر ئه‌وه‌یه‌،‌ بۆ كۆمه‌ڵگه‌ی خۆمان،‌ خۆمان له‌ هه‌موو كه‌سێك زیاتر به‌ به‌رپرس بزانین، بۆ ئه‌وه‌ی خۆمان پێبگه‌یه‌نین بۆ ئه‌وه‌ی‌ وه‌ك كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی سه‌ركه‌وتوو مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ یه‌كتر بكه‌ین.

خستنه‌ڕووی داتاكان

من سوپاستان ده‌كه‌م، تۆزێك به‌ خێرایی یه‌ك دوو شتی دیكه‌ هه‌یه‌ بۆتان باس ده‌كه‌م و هه‌ندێك داتا هه‌ن بۆتان ده‌خه‌مه‌ڕوو، كه‌ ده‌ستكه‌وتی حكومه‌ت له‌و كابینه‌یه‌ چی بووه‌، ئه‌مه‌ به‌شێكن و هه‌موو شتێك نین، به‌ڵام له‌ڕووی دارایی و ئابووری، ئێمه‌ داهاتی ده‌روازه‌كان به‌رێژه‌یه‌كی به‌رچاو و به‌جۆرێك بۆ سێ به‌رامبه‌ر زیادیكردووه‌، له‌ ساڵی 2016 داهاته‌كه‌ 563 ملیار دۆلار بووه‌ له‌ ساڵی 2021 گه‌یشتووه‌ته‌ ملیارێك و 690 ملیۆن دینار، خه‌رجی حكومه‌ت له‌ 200 ملیۆن بۆ 70 ملیۆن دۆلار كه‌مكراوه‌ته‌وه‌، داهاتی نه‌وت له‌ رێژه‌ی 25% كه‌ بۆ وه‌زاره‌تی دارایی گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌، بۆ 41% به‌رزكراوه‌ته‌وه‌، كه‌مكردنه‌وه‌ی هه‌ر به‌رمیلێك نه‌وت بۆ نزیكه‌ی 4 دۆلار كه‌مكراوه‌ته‌وه‌، ئه‌مه‌ش بۆ گه‌نجینه‌ی گشتی گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌.

مومته‌له‌كاتی حكومه‌ت

‌من شتێكی دیكه‌ بۆتان باس ده‌كه‌م، كاتێك ده‌ستمان به‌و كابینه‌یه‌ كرد، گوتم: ده‌بێت بزانین حكومه‌ت چ مومته‌له‌كاتێكی هه‌یه‌، له‌ هه‌موو حكومه‌ت ئه‌وه‌ی كه‌ تۆماركرابوو و بۆیان هێنام، گوتیان 28 مومته‌له‌ك له‌سه‌ر ناوی حكومه‌ت تۆماركراوه‌، ئه‌مه‌ش نه‌ك له‌به‌ر ئه‌وه‌ی نه‌بوو، به‌ڵام تۆمارنه‌كرابوو، ئێمه‌ هه‌ر له‌م كابینه‌یه‌ لیژنه‌مان پێكهێنا بۆ ئه‌وه‌ی بزانین ئێمه‌ چیمان هه‌یه‌، دوای ماوه‌یه‌ك هاتنه‌وه‌ 36 هه‌زار مومته‌له‌كات به‌ناوی حكومه‌ت هه‌بوون كه‌ ئێستا تۆماركراون.

هه‌نگاوه‌كانی چاكسازی و پێشكه‌شكردنی خزمه‌تگوزاری

له‌ وه‌زاره‌تی ناوخۆ زۆر شت كراوه‌، بۆ ئه‌وه‌ی چاكسازییه‌كان به‌ ئاراسته‌ی كه‌مكردنه‌وه‌ی رووتین و فه‌راهه‌مكردنی خزمه‌تگوزارییه‌كان بن، بۆ نموونه‌ بنكه‌ی ده‌رهێنانی پاسپۆرت، 5 بنكه‌ی نوێی ده‌رهێنانی پاسپۆرت كراونه‌ته‌وه‌ له‌ سۆران، كۆیه‌، چه‌مچه‌ماڵ، ئاكرێ و زاخۆ و له‌ پلانیش دایه‌، یه‌كه‌یه‌كی دیكه‌ له‌ قه‌زای ئامێدی بكرێته‌وه‌ و یه‌كێكیش بۆ قه‌زای پێنجوێن له‌ پلاندایه‌، 50 بنكه‌ی تۆماری كارتی نیشتمانی له‌ سه‌رانسه‌ری هه‌رێمی كوردستان كراونه‌ته‌وه‌، دامه‌زراندنی سیسته‌می نوێی شۆفێری و ساڵیانه‌ی ئۆتۆمبێل به‌پێی ستانداردی جیهانی، كه‌ به‌م نزیكانه‌ ده‌كه‌وێته ‌كار و به‌پێی پلان ئه‌م خزمه‌تگوزارییه‌ نوێیه‌ له‌ 22 بنكه‌ پێشكه‌ش به‌ هاووڵاتییان ده‌كرێت، به‌گه‌ڕخستنی سیستمی گرێبه‌ستی ئه‌لیكترۆنی بۆ كڕین و فرۆشتنی ئۆتۆمبێل، زیادكردنی داهات به‌ رێگه‌ی دانانی رسووماتی ڤیزا و نشینگه‌، دانانی رێنمایی به‌رگری شارستانی و سه‌لامه‌تی گشتی، كه‌ تایبه‌ته‌ به‌ دانانی ستاندارده‌كانی به‌رگری شارستانی له‌ باڵاخانه‌ و شوێنه‌ گشتییه‌كان و وێستگه‌كانی سووته‌مه‌نی. له‌ ئاستی یاسایی دوو پڕۆژه‌یاسای گرنگ په‌سه‌ندكران و ده‌ركران، كه‌ یاسای كۆمپانیا ئه‌منییه‌كان و یاسای چه‌كه‌ له‌ هه‌رێمی كوردستان، كه‌ ئه‌مه‌ بۆ ئه‌وه‌یه‌ چه‌كه‌ نایاساییه‌كان له‌ هه‌رێمی كوردستان كۆبكرێنه‌وه‌.

سێكته‌ری ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ و نیشته‌جێكردن

له‌ سێكته‌ری ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ و نیشته‌جێكردن، ئاوه‌دانكردنی 60 پڕۆژه‌ی رێگه‌وبان به‌ بودجه‌ی 854 ملیار دینار كه‌ 1212 كیلۆمه‌تر به‌رهه‌میان هه‌بووه‌، له‌وه‌ش 92 كیلۆمه‌تر دووسایده‌ و چه‌ندین رێگه‌ی یه‌كساید و توونێل و پردی گه‌وره‌ی له‌خۆ گرتووه‌، به‌ گشتی 12 ملیۆن مه‌تر دووجا قیرتاوكردنی له‌خۆگرتبوو. به‌ڕێزان ئه‌مه‌ هه‌موو كراوه‌ كاتێك ئێمه‌ له‌ قه‌یرانی ئابووریشدا بووین. له‌ سێكته‌ری وه‌به‌رهێنان، كابینه‌ی نۆیه‌م گرنگی تایبه‌تی به‌ پڕۆژه‌ی پیشه‌سازی و كشتوكاڵ داوه‌ و هانی وه‌به‌رهێنانی داوه،‌ بۆ ئه‌وه‌ی له‌و سێكته‌رانه‌ پڕۆژه‌ پێشكه‌ش بكه‌ن، تا ئێستا له‌ كابینه‌ی نۆیه‌م 194 پڕۆژه‌ له‌ سێكته‌ری جۆراوجۆر مۆڵه‌تیان پێدراوه‌ به‌سه‌رمایه‌ی 11 ملیار و 155 ملیۆن دۆلار.

سێكته‌ری كشتوكاڵ

سێكته‌ری كشتوكاڵ، كه‌ خاڵێكی گرنگ بووه‌ بۆ ئه‌م كابینه‌یه‌ و بیستوومانه‌، ده‌بێت زۆر زۆر گرنگی به‌و سێكته‌ره‌ بده‌ین، بۆ هه‌مه‌جۆركردنی داهات و پێموایه‌ ئه‌مه‌ سه‌روه‌تێكی له‌بننه‌هاتووه‌، ده‌بوایه‌ گرنگییه‌كی زۆر زیاتری پێ بدرابایه‌ و له‌ ئێستادا بۆ ئێمه‌ ببایه‌ جێگره‌وه‌ی نه‌وت غازیش، به‌ڵام ئێستاش دره‌نگ نییه‌، بۆ ئه‌وه‌ی كاری زیاتری له‌سه‌ر بكه‌ین، به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاستی وه‌به‌رهێنان و به‌رهه‌مهێنان له‌ بواری كشتوكاڵیدا بۆ دامه‌زراندنی كارگه‌كانی پیشه‌سازی خۆراك و پیشه‌سازی كشتوكاڵی، به‌ شێوه‌یه‌ك كه‌ به‌ رێژه‌ی 1.8% بۆ سه‌رووی 8% به‌رزبووه‌ته‌وه‌.    

سێكته‌ره‌ جیاوازه‌كانی ژیان

له‌م كابینه‌یه‌دا كه‌رتی كشتوكاڵ هه‌شت به‌رامبه‌ر ئاسته‌كه‌ی به‌رز بووه‌ته‌وه‌، له‌ رێگه‌ی ده‌رچواندنی یاسای سه‌رپه‌رشتیارانی پڕۆژه‌ كشتوكاڵییه‌كان، كه‌ ده‌بێته‌ هۆكاری ره‌خساندنی زیاتر له‌ 5 هه‌زار هه‌لی كار له‌سه‌رجه‌م پڕۆژه‌كانی كه‌رتی تایبه‌تی بواری كشتوكاڵییه‌كان بۆ به‌شه‌كانی كشتوكاڵ و ڤێته‌رنه‌ری.

هه‌روه‌ها دامه‌زراندنی پڕۆژه‌كانی به‌بازاڕكردنی گه‌نم كه‌ خۆی له‌ 13 كارگه‌ی جۆراوجۆر ده‌بینێته‌وه‌، بۆ پاراستنی ئاسایشی خۆراك توانای ئه‌مباركردنی  500 هه‌زار تۆن گه‌نمی جوتیارانی هه‌یه‌،‌ جگه‌ له‌وه‌ی له‌ كه‌رتی تایبه‌تیش كارگه‌ی تایبه‌تی خۆراك دامه‌زراوه‌، ته‌نیا بۆ نموونه‌ له‌هه‌ولێر توانای ئه‌مباركردنی یه‌ك ملیۆن و دووسه‌د هه‌زار تۆن گه‌نم هه‌یه‌.

له‌سه‌ردانه‌كانی خۆم یاخوود سه‌ردانه‌كانی وه‌زیره‌ به‌ڕێزه‌كان هه‌وڵی زۆرمانداوه‌ كه‌ چۆن بازاڕی ده‌ره‌وه‌ به‌ڕووی به‌رهه‌مه‌ ناوخۆییه‌كان بكه‌ینه‌وه‌، له‌گه‌ڵ ئه‌وروپا و وڵاتانی كه‌نداو كارمان كردووه‌، خۆشبه‌ختانه‌ گرێبه‌ستیشمان كردووه‌ بۆ هه‌نارده‌كردنی به‌رهه‌می ناوخۆیی، ئه‌مه‌ ده‌بێته‌ گه‌یاندنی بڕاندی كوردستانی بۆ‌ بازاڕه‌كانی ده‌ره‌وه‌، هه‌روه‌ها كردنه‌وه‌ی بازاڕه‌كانی ده‌ره‌وه‌ به‌ ڕووی جوتیارانی هه‌رێمی كوردستان‌، هانی جووتیارانیش ده‌دات به‌رهه‌می ناخۆیی زیاد بكات.

هه‌روه‌ها پارێزگاریكردن له‌ زه‌وییه‌ كشتوكاڵییه‌كان، واته‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی ئاستی ته‌رخانكردنی زه‌وی كشتوكاڵی بۆ بۆ پڕۆژه‌ی ناكشتوكاڵی و بیناسازی به‌ ڕێژه‌ی هه‌شتا له‌سه‌د، واته‌ زه‌وی كشتوكاڵی بۆ شته‌كانی دیكه‌ به‌كار ناهێنرێت.

له‌م كابینه‌یه‌دا زیاتر له‌ 280 پڕۆژه‌ی سێكته‌ره‌ جۆراوجۆره‌كانی سامانی ئاژه‌ڵی مۆڵه‌تی پێدراوه‌، جگه‌ له‌ 30 هه‌زار خانووی پلاستیكی بۆ به‌رهه‌مه‌ كشتوكاڵییه‌كان دروستكراوه‌.

مۆڵه‌ت به‌ 2659 كۆمپانیای خۆماڵی دراوه‌، جیا له‌ مۆڵه‌تدان به‌  87 كۆمپانیای بیانی و 553 كارگه‌،  جیا له‌وه‌ش 3 سایلۆ به‌ گوژمه‌ی 58 ملیار دینار و  19 كۆگاش دروستكراون.

له‌ سێكته‌ری كاره‌بادا، له‌ ئێستادا 310 مێگاوات كاره‌با به‌رهه‌م ده‌هێنین، به‌ڵام توانای به‌رهه‌مهێنانی 6903 مێگاوات وه‌ك ژێرخان هه‌مانه‌، تا ساڵی 2023 بڕی 2493 مێگاواتی دیكه‌ش ئه‌توانین به‌رهه‌م بهێنین، تا مانگی تشرینی یه‌كه‌م ئێمه‌ ده‌توانین 650 مێگاواتی دیكه‌ بخه‌ینه‌ سه‌ر سیستمه‌كه‌، كه‌ 2493 مێگاواته‌ له‌ (كۆمباڵ سایكڵ)، (هایدرۆ پاوه‌ر)، (سۆڵار) و (فڵایدگارس)و ئه‌مانه‌ ئیزافه‌ی سه‌ر سیستمی كاره‌با ده‌كرێن.

له‌م كابینه‌یه‌دا 615 مێگاوات به‌ڕێژه‌ی %19.4 كاره‌با زیادی كردووه‌، یه‌كه‌مجاره‌ له‌ هه‌رێمی كوردستان و عێراق توانیمان بڕی 165 مێگاوات كاره‌با له‌ گازی راكێشراو به‌رهه‌م بهێنین، پێشتر ئه‌م بڕه‌ به‌هه‌ده‌ر ده‌چوو، ئێستا ئه‌و بڕه‌ ده‌چێته‌وه‌ سه‌ر تۆڕی گشتی كاره‌با.

تێكڕای زیادكردنی ده‌مژمێره‌كانی كاره‌با 2 كاتژمێر و 47 خوله‌ك بووه‌، هێشتا كه‌مه‌ بێگومان، ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت 24 كاتژمێر كاره‌با هه‌بێت، به‌ڵام به‌ به‌راورد له‌ نێوان ساڵی 2018 و 2022، له‌م كابینه‌یه‌دا 328 هه‌زار و 674 هاوبه‌شی كاره‌با زیادی كردووه‌، كه‌ ده‌كاته‌ له‌ سه‌دا 12.26.

پاش ئه‌نجامدانی هه‌مواركردنی گرێبه‌سته‌كانی به‌رهه‌مهێنانی كاره‌با توانیمان تێچووی كه‌مكردنه‌وه‌ی كاره‌با كه‌ له‌سه‌ر وه‌زاره‌ت له‌ ساڵی 2018،  128 دینار بووه‌، ئێستا كه‌ممانكردووه‌ بۆ 80 دینار بووه‌، ئه‌وانه‌ ئه‌م هه‌نگاوانه‌ بوون كه‌ له‌ ئه‌نجامی كاری چاكسازی كراون، واته‌ یه‌كه‌ی كاره‌با له‌ 128 دینار بۆ 80 دینار كه‌مكراوه‌ته‌وه‌.

هه‌روه‌ها ئه‌نجامدانی پڕۆژه‌ی پێوه‌ری زیره‌ك بووه‌ هۆی كه‌مكردن و به‌فیڕۆچوونی له‌ %45 بۆ %31، هێشتا زۆره‌ ئه‌بێت ئه‌وه‌ش كه‌مبكرێته‌وه‌، به‌ڵام به‌داخه‌وه‌ هه‌ندێك په‌یج و ئه‌و شتانه‌ داوایان ده‌كرد بڕۆن ئه‌و پێوه‌رانه‌ بشكێنن، ئه‌گه‌ر ئه‌و پێوه‌ره‌ نه‌بوایه‌ ئه‌م رێژه‌یه‌ زیاتریش ده‌بوو.

به‌م پڕۆژه‌یه‌ توانیمانه‌ %14 داهاتی كاره‌بای به‌فیڕۆچوو بۆ گه‌نجینه‌ی حكومه‌ت بگه‌ڕێنینه‌وه‌، كه‌واته‌ پێوه‌ری زیره‌ك كاره‌با زیاتر ناكات به‌ڵام داهاتی به‌فیڕۆچوو بۆ گه‌نجینه‌ی حكومه‌ت ده‌گه‌ڕێنیته‌وه‌، ئه‌م پڕۆژانه‌ی وه‌ستابوون توانیمان زۆربه‌یان ته‌واو بكرێن، به‌ گوژمه‌ی 667.7 ملیۆن دۆلار.

له‌باره‌ی سێكته‌ری شاره‌وانی و گه‌شتوگوزار، بریتین له‌ بنبڕكردنی زێده‌ڕۆیی له‌سه‌ر موڵكی گشتی، ئه‌نجامدانی پڕۆژه‌ی ستراتیژی رێگاوبان له‌هه‌موو شاره‌ گه‌وره‌كانی هه‌رێمی كوردستان، وه‌ك شه‌قامه‌كانی 150 مه‌تری له‌هه‌ولێر، 100 مه‌تری له‌ سلێمانی، شه‌قامی بارزان له‌ دهۆك، به‌داخه‌وه‌ كاتێك ته‌مویل ده‌كرێن هه‌ندێجار ئه‌و پاره‌یه‌ وه‌ك خۆی نادرێت، لێره‌وه‌ ده‌مه‌وێ سوپاسی كه‌رتی تایبه‌ت بكه‌م، له‌كاره‌كانیان به‌رده‌وامن بۆ جێبه‌جێكردنی ئه‌م پڕۆژانه‌.

تۆماركردنی به‌رزترین ئاستی هاتنی گه‌شتیار بۆ ساڵی 2021 كه‌ گه‌یشتووته‌ زیاتر له‌ 4 ملیۆن گه‌شتیار، ئه‌مه‌ش به‌ به‌راورد به‌ ساڵانی پێشتر به‌رزترین ئاست بووه‌، ئه‌گه‌ر ئێمه‌ ئه‌م جۆره‌ پڕۆژانه‌ ئه‌نجام بده‌ین، ئاستی هاتنی گه‌شتیار بۆ كوردستان زیاتر ده‌بێت.

به‌گه‌ڕخستنی كارگه‌ی خاشاكی سلێمانی و كردنه‌وه‌ی كارگه‌ی خاشاكی ئامێدی و كاركردن له‌سه‌ر چوار كارگه‌ی چاره‌سه‌ری خاشاك له‌هه‌ولێر، چه‌مچه‌ماڵ، زاخۆ و سه‌ید سادق.

له‌ سێكته‌ری په‌روه‌رده‌، شوێنی نوێ بۆ زیاتر له‌ 60 هه‌زار قوتابی دابینكراوه‌، له‌ رێگه‌ی دروستكردنی 57 باڵه‌خانه‌ی تازه‌، تا كۆتایی كابینه‌ی نۆیه‌م ئه‌م ژماره‌یه ده‌گاته‌ 100 هه‌زار شوێن بۆ قوتابی.

راهێنان بۆ 60 هه‌زار مامۆستا و فه‌رمانبه‌ری وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ له‌م كابینه‌یه‌دا كراوه‌.

له‌ كه‌رتی خوێندنی باڵاو توێژینه‌وه‌ی زانستی پڕۆژه‌كان بریتین له‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی كرێی خوێندن بۆ قوتابیان له‌م كابینه‌یه‌دا به‌ رێژه‌ی %100، له‌ماوه‌ی سێ ساڵی كابینه‌ی نۆیه‌م ئه‌و قوتابیانه‌ی له‌ رێگه‌ی زانكۆ لاینه‌وه‌ داواكاریان پێشكه‌شكردووه‌، ده‌رفه‌تی خوێندن بۆ هه‌رهه‌موویان ره‌خسێندراوه‌، هه‌روه‌ها دابینكردنی كورسی خۆڕایی بۆ سه‌رجه‌م منداڵانی شه‌هیدان، دابینكردنی كورسی خوێندن بۆ سه‌رجه‌م قوتابیانی كه‌ركووك، شنگال و خانه‌قین، جیا له‌ دابینكردنی 6 هه‌زار كورسی خوێندنی باڵا بۆ دیبلۆم، ماسته‌ر و دكتۆرا، هه‌روه‌ها دابینكردنی پاڵپشتی دارایی بۆ خوێندنی ئه‌كادیمی بۆ ساڵی 2022 مانگانه‌ به‌ بڕی 7 ملیار و 500 ملیۆن دینار.

له‌ كه‌رتی ته‌ندروستیشدا دانانی دوو یاسای به‌ره‌نگابوونه‌وه‌ی مادده‌ی هۆشبه‌ر و یاسای مافی نه‌خۆش، هه‌روه‌ها رێكخستنه‌وه‌و دانانی رێنمایی تایبه‌ت به‌ نه‌خۆشخانه‌ و سه‌نته‌ره‌ تایبه‌ته‌كان و كه‌مكردنه‌وه‌ی نرخ به‌ رێژه‌ی %40.

دابینكردنی ئامێره‌كانی چاره‌سه‌ری تیشك و كردنه‌وه‌ی سه‌نته‌ری زیاتر بۆ شێرپه‌نجه‌، له‌ بواری چاره‌سه‌ریدا، زیاتركردن و فراوانكردنی دام و ده‌زگا ته‌ندروستییه‌كان و ئه‌نجامدانی نه‌شته‌رگه‌رییه‌كان به‌ رێژه‌ی %76 له‌ كه‌رتی گشتی و %24 له‌ كه‌رتی تایبه‌ت.

خزمه‌تكردنی كه‌سوكاری شه‌هیدان و ئه‌نفالكراوان، خه‌رجكردنی زیاتر له‌ 19.5 ملیار دینار كرێی خوێندنی كه‌سوكاری شه‌هیدان و ئه‌نفالكراوان و زیندانیانی سیاسی.

ده‌ركردنی زیاتر له‌ 11 هه‌زار و 141 فه‌رمان بۆ دابه‌شكردنی زه‌وی به‌سه‌ر كه‌سوكاری شه‌هیدان، ئه‌نفالكراوان و زیندانیانی سیاسی.

تاپۆكردنی 200 شوقه‌ و 75 خانووی سه‌روه‌ران و هه‌روه‌ها تاپۆكردنی 1500 پارچه‌ زه‌وی بۆ كه‌سوكاری شه‌هیدان، ئه‌نفالكراوان و زیندانیانی سیاسی كه‌ له‌ ساڵی 2011 پێیان دراوه‌، وێڕای دانانی داتابه‌یسێكی دابینكردنی خزمه‌تگوزاری بۆ كچ و كوڕی شه‌هیدان و ئه‌نفالكراوان، بۆ دابینكردنی خزمه‌تگوزاری بۆیان.

له‌ وه‌زاره‌تی داد، 57 فه‌رمانگه‌ی دادنووسی به‌ ئه‌لیكترۆنی كراوه‌، له‌ كۆی 68 فه‌رمانگه‌، هه‌روه‌ها كردنه‌وه‌ی 13 فه‌رمانگه‌ و جێگرایه‌تی داواكاری گشتی تۆماركردنی خانووبه‌ره‌، دادنووس و جێبه‌جێكردنی مناڵه‌ ناكامه‌كان.

له‌ سێكته‌ری پاراستن و چاككردنی ژینگه‌، هه‌لی كار بۆ 807 ده‌رچووانی بواری ژینگه‌ دابینكراوه‌، كه‌ وه‌ك چاودێری ژینگه‌یی له‌سه‌ر پڕۆژه‌كانی كه‌رتی تایبه‌ت دامه‌زراون، كه‌ مووچه‌یان له‌سه‌ر خاوه‌نی پڕۆژه‌كه‌ ده‌بێت.

له‌ كابینه‌ی نۆیه‌مدا 24 پڕۆژه‌یاسا ئاراسته‌ی په‌رله‌مانی كوردستان كراوه‌، له‌لایه‌ن لیژنه‌كانی حكومه‌ت له‌ ئاستی وه‌زاره‌ت و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گشتییه‌كان زیاترین سه‌ردانی په‌رله‌مان كراوه‌، جیا له‌وه‌ش زیاترین كۆبوونه‌وه‌ له‌م كابینه‌یه‌دا كراوه‌، هه‌روه‌ها زیاترین روونكردنه‌وه‌و پێدانی زانیاری له‌م كابینه‌یه‌دا دراوه‌، دانانی داتا سه‌نته‌رێكی ناوه‌ندی بۆ به‌ ئه‌لیكترۆنیكردنی خزمه‌تگوزارییه‌كان كه‌ له‌ماوه‌یه‌كی نزیكدا له‌ هه‌رێمی كوردستان ده‌كه‌وێته‌ كار، كه‌ هه‌موو وه‌زاره‌ته‌كان و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تتییه‌كان به‌م داتابه‌یسه‌ ده‌به‌سترێنه‌وه‌، ده‌بوایه‌ زۆر زووتر له‌ ئێستادا بكرێت، كه‌ ده‌بووه‌ كارئاسانی زیاتر له‌سه‌ر خوێندنه‌وه‌و دیراسه‌تكردن و پلاندانان له‌هه‌موو پڕۆژه‌كانی حكومه‌ت، له‌ داهاتوودا كاری زیاتریش ده‌كه‌ین، من ته‌واو بووم، سوپاس بۆ پشوودرێژی و گوێگرتنان، په‌نا به‌خوا له‌ داهاتوودا په‌یوه‌ندییه‌كی باشتر له‌ نێوان ئێمه‌ و ئێوه‌ دروست بێت، ئێوه‌ش بتوانن ئه‌ركی خۆتان به‌ شێوه‌یه‌كی پڕۆفیشناڵانه‌ جێ به‌جێ بكه‌ن، هه‌ر هه‌موومان بتوانین خزمه‌تی زیاتری خه‌ڵكی خۆمان بكه‌ین، ئه‌وانیش لێمان رازی بن.

جارێكی دیكه‌ زۆر سوپاستان ده‌كه‌م