شاندی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە بەغدا چی کرد؟
K24 – هەولێر:
رۆژی پێنجشەممە (14ـی ئەیلوولی 2023)، شاندێکی باڵای حکومەتی هەرێمی کورستان بە سەرۆکایەتی سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی و بە یاوەری قوباد تاڵەبانی و شاندێکی یاوەری سەردانی بەغدایان کرد و 14 کۆبوونەوەی جیایان لەگەڵ سێ سەرۆکایەتییەکەی عێراق و لایەنە سیاسییە عێراقییەکان و فراکسیۆنە کوردستانییەکان ئەنجامدا.
لەگەڵ گەیشتنی بۆ بەغدا، مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس (تویتەری پێشوو) پەیامێکی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، "ئەمڕۆ لە بەغدام بۆ گفتوگۆکردن لەگەڵ جەنابی سەرۆکوەزیران و سەرکردەکانی دیکەی عێراق بۆ داکۆکیکردن لە مافە دەستوورییەکانی خەڵکی کوردستان و چارەسەرکردنی کێشەکان".
لە یەکەم وێستگەی سەردانەکەشیاندا بۆ بەغدا، شاندی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەگەڵ محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق کۆبوونەوە و جەختیان لەسەر دۆزینەوەی چاره‌سه‌ری گونجاو بۆ كێشه یاسایی و داراییه‌كانی نێوان هەولێر بەغدا کردەوە به‌پێی ده‌ستوور و رێککەوتنەکان.
بەگوێرەی راگەیەندراوی حکومەتی هەرێمی کوردستان، لە دیدارەکەدا، سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی بۆ سەرۆکوەزیرانی عێراق دووپاتیکردووەتەوە، "نابێت شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان و مووچەی فەرمانبەران تێکەڵی ململانێ سیاسییەکان بکرێن و پێویستە بە زووترین کات ئەو کێشەیە چارەسەر بکرێت و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان چیدیکە بۆ وەرگرتنی مافەکانیان لە چاوەڕوانیدا نەبن."
دواتریش شاندەکە لەگەڵ لەتیف رەشید، سەرۆککۆماری عێراق کۆبوونەوە و لەبارەی کێشەکانی کەرکووک، شنگال و مووچە و بودجەی هەرێمی کوردستان، سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی داوای کرد، "سەرۆککۆمار وەکو پارێزەری دەستوور دەسەڵاتەکانی خۆی بەکاربهێنێت".
هەروەها لە وێستگەیەکی دیکەی سەردانی شاندی باڵای حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ بەغدا، لەگەڵ محەممەد حەلبووسی، سەرۆکی پەرلەمانی عێراق کۆبوونەوە و بە وردی باسیان لە ژمارە و داتاکان کرد سەبارەت بە مافەکانی خەڵکی هەرێمی کوردستان.
لەو دیدارەشدا، سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی بە سەرۆکی پەرلەمانی عێراقی راگەیاند، "مووچەخۆران لە ناوچەکانی دیکەی عێراق، مووچەی تەواویان وەرگرتووە، لەکاتێکدا خەڵکی هەرێمی کوردستان لە سەختیدا دەژین، ئاماژەی بە پێویستی پاڵپشتی سەرۆکی پەرلەمانی عێراقدا بۆ چارەسەری کێشەکان، کە چارەسەرێکی ریشەیی دەوێت و نابێت خەڵکی ئێمە چیدیکە لە دڵەڕاوکێدا بن".
هاوکات شاندی باڵای حکومەتی هەرێمی کوردستان لەگەڵ سەرکردەی زۆربەی لایەنە سیاسییە دیارەکانی عێراق کۆبوونەوە، کە بەشێکن لە هاوپەیمانی ئیدارەی دەوڵەت و لایەنە سەرەکییەکانی پێکهێنەری حکومەت و خاوەنی نوێنەرایەتین لە پەرلەمانی عێراق، کە بە گوێرەی راگەیەندراوی کۆبوونەوەکان جەخت لەسەر بەدەستهێنانی پاڵپشتی سیاسیی کراوەتەوە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان.
I urge Iraqi leaders and factions to support the rights of the people of the Kurdistan Region and decouple our rights from political issues. pic.twitter.com/hzxunUVwLE
— Masrour Barzani (@masrourbarzani) September 14, 2023
لە سەردانە یەک رۆژییەکەیاندا بۆ بەغدا، شاندی حکومەت بە سەرۆکایەتی سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی لەگەڵ هەریەکە لە نوری مالیکی، سەرۆکی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا، حەیدەر عەبادی، سەرۆکی هاوپەیمانی نەسڕ، هادی عامری، سەرۆکی هاوپەیمانی فەتح، خەمیس خەنجەر، سەرۆکی هاوپەیمانی سیادە، عەممار حەکیم، سەرۆکی رەوتی حیکمەی نیشتمانی، ئەیاد عەلاوی، سەرۆکی هاوپەیمانی نیشتمانی عێراق، فالح فەییاز، سەرۆکی دەستەی حەشدی شەعبی، قەیس خەزعەلی، ئەمینداری گشتی بزووتنەوەی ئەهلی حەق کۆبوونەوە.
سه‌رۆكوه‌زیران مه‌سرور بارزانی دوای ته‌واوبوونی كۆبوونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ هادی عامری له لێدوانێكی رۆژنامه‌وانیدا رایگه‌یاند، هیوادارن بگه‌نه هه‌ندێك رێكار بۆ گه‌یشتنی ماف و شایسته داراییەكانی هه‌رێمی كوردستان و رایگەیاند، داوایان كردووه مووچه‌ی هه‌موو مانگه‌كانی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێمی كوردستان بنێردرێت.
دوای کۆبوونەوەی لەگەڵ شاندی حکومەتی هەرێمی کوردستان، لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا، حەیدەر عەبادی، سەرۆکی هاوپەیمانی نەسڕ، رایگەیاند: پێویستە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بە هیچ بابەتێکی دیکەوە نەبەسترێتەوە و پێویستە خەرجبکرێت، نابێت لایەنگیری لە مووچەی فەرمانبەراندا بکرێت.
لەلایەن خۆشیەوە، نووری مالیکی، سەرۆکی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا لە دوای کۆبوونەوەی لەگەڵ شاندی حکومەتی هەرێمی کوردستان گەشبینی خۆی لەبارەی کۆبوونەوەکان راگەیاند و بە میدیاکانی گوت، "ئەوەی من دەیبینم لە رێککەوتنی نێوان هەردوولا هەموو کێشەکان چارەسەر دەکرێن و لەو بڕوایەدا نیم کێشەیەکی وا هەبێت کە چارەسەرییەکەی مەحاڵ بێت لە نیوان هەرێم و بەغدا".
هەر لە پەراوێزی سەردانەکەی بۆ بەغدا، سه‌رۆكوه‌زیران مه‌سرور بارزانی له لێدوانێكدا بۆ كه‌ناڵی (الشرقیة)ـی عێراقی رایگه‌یاند، هه‌مواركردنه‌وه‌ی مادده و بڕگه‌كانی یاسای بوودجه‌ی فیدڕاڵی ئه‌گه‌رێكه بۆ تێپه‌ڕاندنی پرسه داراییه هه‌ڵواسراوه‌كانی نێوان هه‌ردوو حكومه‌تی فیدڕاڵی و حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان.
هه‌روه‌ها سه‌رۆكوه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان له درێژه‌ی لێدوانه‌كه‌یدا ئاماژه‌ی به‌وه كردووه، له میانی دیدار و كۆبوونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ سه‌رۆكوه‌زیرانی عێراق، هه‌ستی به‌وه كردووه محه‌ممه‌د شیاع سوودانی ئاره‌زووی چاره‌سه‌ر ئه‌و كێشه‌یه ده‌كات له‌باره‌ی بوودجه و شایسته‌كانی هه‌رێمی كوردستانه‌وه دروست بووه.
لە دوا وێستەگەی سەردانەکەشیاندا بۆ بەغدا، شاندی باڵای حکومەتی هەرێمی کوردستان لەگەڵ فراکسیۆنە کوردستانییەکانی پەرلەمانی عێراق کۆبوونەوە و لەوبارەیەوە، مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، لە کۆبوونەوەی لەگەڵ فراکسیۆنە کوردستانییەکان لە پەرلەمانی عێراق، جەختمان لە گرنگی هاوهەڵوێستی لایەنە کوردستانییەکان لە داکۆکیکردن لە مافە دەستوورییەکانی گەلی کوردستان کرد.
لە دوای کۆبوونەوەکانی شاندەکەش، قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، لە پەیامێکدا ئاماژەی بەوەدا، "گفتوگۆکانی ئەمڕۆی سەرۆکی حکومەت، بەندەو و شاندی هەرێم لە بەغداد لەگەڵ هەر یەکە لە سەرۆککۆمار، سەرۆکوەزیران، سەرۆکی ئەنجوومەنی نوێنەران و سەرکردەی لایەنە سیاسییەکان زۆر راشکاوانە، جدی و ئەرێنی بوون.
جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، ئەوەشی راگەیاند، خەڵکی کوردستان و بە تایبەتیش مووچەخۆران دڵنیا دەکەینەوە لە هیچ هەوڵێک، بۆ چارەسەرکردنی کێشەی بودجە و مووچە درێغی ناکەین.
دواتریش لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا، سه‌رۆكوه‌زیران مه‌سرور بارزانی لەبارەی سه‌ردانی شاندی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان بۆ به‌غدا و دیدار و كۆبوونه‌وه‌كانی له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی حكومه‌تی فیدڕاڵ و سه‌ركرده سیاسییه‌كان رایگه‌یاند، سه‌ردانی ئه‌مڕۆیان بۆ داكۆكیكردن بوو له ماف و شایسته‌كانی هه‌رێمی كوردستان، هاوكات سوپاسی فراكسیۆنه كوردستانییه‌كانی كرد بۆ ئه‌و یه‌كڕیزییه‌ی به‌رامبه‌ر به ماف و شایسته‌كانی هه‌رێمی كوردستان نیشانیاندا.
سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی ئاشکرایکرد، دوو پێشنیازی کورتخایەن و درێژخایەنیان بۆ چارەسەرکردنی کێشەی شایستە داراییەکانی هه‌رێمی كوردستان خستووه‌ته‌ڕوو، باسی له‌وه كرد، پێشنیازه درێژخایه‌نه‌كه په‌یوه‌سته به یاسای بوودجه و هه‌مواری به‌شێك له مادده و بڕگه‌كانی، كه ئه‌مه كاتی زۆرتری پێویسته و له داهاتوودا قسه‌ی له‌سه‌ر ده‌كه‌ن. روونیشیكرده‌وه، لەبارەی پێشنیازه كورتخایه‌نه‌كهشیان، رۆژی یه‌كشه‌ممه‌ی داهاتوو (17ـی ئه‌یلوولی 2023)، له‌لایه‌ن ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیرانی عێراقه‌وه بڕیار له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته ده‌درێت و هیواشی خواست ئه‌و هه‌وڵانه ببنه بڕیار و خه‌ڵكی هه‌رێمی كوردستان به مافه‌كانیان بگه‌ن.
دوای کۆنفرانسە رۆژنامەوانییەکەش، سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی، لە پەیامێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس (تویتەری پێشوو)، رایگەیاند، "ئه‌مڕۆ له‌گه‌ڵ جێگری سەرۆکوەزیران و شاندی حكومه‌تی هه‌رێم، كۆبوونه‌وه‌مان له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی حكومه‌تی فیدڕاڵ و سه‌ركرده سیاسییه‌كان کرد، بۆ داكۆكیكردن له مافە دەستووری و شایسته داراییەکانمان. سوپاسی فراكسیۆنه كوردستانییه‌كان ده‌كه‌م بۆ یه‌كدەنگییان لە داکۆکیکردن لەمافەکانمان".
ئه‌مڕۆ له‌گه‌ڵ جێگری سەرۆکوەزیران و شاندی حكومه‌تی هه‌رێم، كۆبوونه‌وه‌مان له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی حكومه‌تی فیدڕاڵ و سه‌ركرده سیاسییه‌كان کرد بۆ داكۆكیكردن له مافە دەستووری و شایسته داراییەکانمان. سوپاسی فراكسیۆنه كوردستانییه‌كان ده‌كه‌م بۆ یه‌كدەنگییان لە داکۆکیکردن لەمافەکانمان. pic.twitter.com/gP47YgpG8Q
— Masrour Barzani (@masrourbarzani) September 14, 2023
بەپێی زانیارییەکانی کوردستان24، سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی دوو پێشنیازی لە کۆبوونەوەکانی لەگەڵ به‌رپرسانی حكومه‌تی فیدراڵ و سه‌ركرده سیاسییه‌كان خستوەتەڕوو، پێشنیازی یەکەم پێشنیازێکی درێژخایەنە و کارکردنە بۆ هەموارکردنەوەی یاسای بودجە و پێداچوونەوە بە هەموو ئەو بڕگە و ماددانەی کە بوونەتە گرفت لەبەردەم جێبەجێکردنی یاسای بودجە بۆ ناردنی پشکی هەرێمی کوردستان، هەروەها پێشنیازی دووەمیش بریتیە لە ناردنی بڕی 800 ملیار دیناری مانگانە بۆ مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان، بەپێی یاسای بودجە، بۆ ئەوەی چیدیکە مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان بێبەش نەبن لە ماف و شایستە داراییەکانیان.