دەنگی هەرێمی کوردستان لە داڤۆس

وەک دیارە رۆژی 15 کانونی دووەمی 2024 سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بەشداری کۆڕبەندی ئابووری جیهانی لە شاری داڤۆسی سویسرادا کرد. هەروەها ژمارەیەکی بەرچاو لەسەرکردە و کەسایەتییە کاریگەرەکان لەم  کۆربەندەدا بەشدارن. ئەمەش ئەم واتایە دەگەیەنێت کە ئەم کۆربەندە کاریگەری بەهێزی لەسەر گۆڕینی تێڕوانینە نێودەوڵەتییەکان لەسەر سەقامگیری جیهان، لەرووی ئابووری و ئەمنی وسیاسی هەیە. بەشداری هەرێمی کوردستان بە سەرپەرشتی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەم کۆڕبەندەدا گرنگی و بایەخی خۆی هەیە، بۆیە هەوڵ دەدەین گرنگی ئەم کۆڕبەندە بۆ هەرێمی کوردستان، شی بکەینەوە.

کۆڕبەندی داڤۆس چییە؟

کۆڕبەندی داڤۆس بە شێوەیەکی گشتی ئاماژەیە بۆ کۆبوونەوەی ساڵانەی کۆڕبەندی ئابووری جیهانی(WEF)  کە لە داڤۆسی سویسرا بەڕێوەدەچێت. ئەم کۆڕبەندە ڕێکخراوێکی نێودەوڵەتییە کە سەرکردەکانی سیاسی، بازرگانی، ئەکادیمی و سەرکردەکانی دیکە لە سەرانسەری جیهان بۆ گفتوگۆکردن و چارەسەرکردنی پرسە جیهانییەکان، کۆدەکاتەوە. کۆڕبەندی داڤۆس بە ئامادەبووانی باڵا تێیدا ناسراوە، لەوانە سەرۆکی وڵاتان و بەڕێوەبەرانی بازرگانی و کەسایەتییە کاریگەرەکانی کەرتە جیاوازەکان. گفتوگۆکان لە داڤۆس کۆمەڵێک بابەتی بەرفراوان دەگرێتەوە، لەوانە ڕەوتی ئابووری، پرسە جیۆسیاسیەکان، بەردەوامیی ژینگەیی، تەکنەلۆژیا. ئامانجی سەرەکی ئەم کۆڕبەندەی ئابووری جیهانی لە داڤۆس پەرەپێدانی گفتوگۆ و هاوکارییە لە نێوان سەرکردەکاندا بۆ چارەسەرکردنی ئاستەنگە جیهانییەکان و پێشخستنی گۆڕانکاری ئەرێنی. بە مانایەکی تر، کۆڕبەندی داڤۆس سەکۆیەک بۆ بەشداربووان دابین دەکات بۆ بەشداریکردن لە گفتوگۆکان، هاوبەشکردنی تێڕوانینەکان، و کارکردن بەرەو چارەسەرکردن بۆ ئەو پرسە زەق و دیارانەی کە ڕووبەڕووی جیهان دەبنەوە.

گرنگی بانگهێشتکردنی سەرۆکێک بۆ كۆڕبەندی داڤۆس بۆ وڵاتەکەی چییە؟

بانگهێشتکردنی سەرۆکێک بۆ کۆنفرانسی داڤۆس گرنگییەکی زۆری هەیە چونکە سەکۆیەک بۆ بینین و کاریگەری جیهانی پێشکەش دەکات. بەشداریکردن لەم كۆڕبەندە باڵایەدا ڕێگە بە سەرۆک دەدات کە بەشداری هەوڵە دیپلۆماسییەکان بکات، پەیوەندی لەگەڵ سەرکردەکانی نەتەوە جیاوازەکاندا درووست بکات، وەبەرهێنانی بیانی بۆ وڵاتەکەی ڕابکێشێت و دەرفەتە ئابوورییەکان بەرەوپێش ببات. كۆڕبەندەکە وەک قۆناغێکی ئایدیاڵ بۆ پیشاندانی سیاسەتە ئابوورییەکان و دەستکەوتەکانی وڵاتێک و پابەندبوون بە هاوکاری جیهانی کاردەکات. بەشداریکردن ڕێگە بە سەرۆکەکان دەدات بەشداری بکەن لە گفتوگۆکان لەسەر فشاری ئاڵنگارییەکان لەسەر جیهان بەگشتی و وڵاتەکانیان بەتایبەتی، بۆنموونە بانگهێشتکردنی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان دەکرێت هەوڵیکی باش بێت بۆ دورستکردنی کۆدەنگییەکی نێودەوڵەتی بۆ ڕێگەگرتن لە پەلامارە بێ پاساوە هەرێمییەکان بۆ سەر کوردستان. تێگەیشتن لە  بە لە بیرکردنەوەکانی سەرکردەکان، و بەدەستهێنانی بەرکەوتنی میدیایی بەمەبەستی گەیاندنی پەیامی وڵاتەکانیان، کاریگەری ئەرێنی لەسەر متمانەی وەبەرهێنەران و داڕشتنی تێڕوانینە نێودەوڵەتییەکان لەو تەوەرە گرنگانەن کە سەرۆکی وڵاتەکان دەتوانن سودی لێوەرگرن. کاریگەری بەشداریکردن لە داڤۆس پەیوەستە بە بەشداری چالاکانەی سەرۆک، کوالیتی بەشدارییەکان و هەوڵەکانی دواتر بۆ بەکارهێنانی پەیوەندی و دەرفەتەکان کە لە کاتی بەرێوەچوونی كۆڕبەندەکە بۆ بەرژەوەندی وڵاتەکەیان دروست دەبن.

کەواتە گرنگی كۆڕبەندی داڤۆس بۆ هەرێمی کوردستان چی دەبێت؟  

بۆ هەرێمی کوردستان، ئامادەبوون لە كۆڕبەندی داڤۆس دەتوانێت چەندین سوودی سەرەکی لەخۆ بگرێت لەوانە دەرفەتە ئابوورییەکان؛ داڤۆس سەکۆیەکە بۆ پیشاندانی توانای ئابووری و ڕاکێشانی وەبەرهێنان. هەرێمی کوردستان بە دیمەنە ئابورییەکەیەوە دەتوانێ سوود لەم دەرفەتە وەربگرێت بۆ ئەوەی زیاتر خۆی وەک شوێنێکی سەرنجڕاکێشی وەبەرهێنان پیشان بدات، تیشک بخاتە سەر کەرتەکانی وەک وزە، کشتوکاڵ، گەشتیاری. بەشداری دیپلۆماسی؛ كۆڕبەند ئاسانکاری بۆ کارلێکی دیپلۆماسی دەکات، بەشداری سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان دەرفەتێکە بۆ دروستکردنی کەنالێکی پەیوەندی لەگەڵ نوێنەرانی گەلانی تر، پەرەپێدانی پەیوەندییەکان کە دەتوانێت ببێتە هۆی هاوبەشی ئابووری و ڕێککەوتنی بازرگانی و پشتیوانی نێودەوڵەتی. دۆزینەوەی دانپێدانانی جیهانی؛ مەبەست لەمە بەشداریکردنی سەرۆکی حکومەت لە داڤۆس قۆناغێک بۆ کوردستان دەڕەخسێنێت بۆ ناساندنی هەرێمی کوردستان بەوڵاتانی جیهان کە گەلێکە ئارەزووی پێشکەوتن وخۆشگوزەرانی وڵات دەکەن. ئەمەش دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە داڕشتنەوەی تێڕوانینە نێودەوڵەتییەکان بۆسەر هەرێمی کوردستان، ڕەواندنەوەی تێڕوانینە هەڵەکان و بەرەوپێشبردنی وێنەیەکی ئەرێنی کە هانی وەبەرهێنەران و بازرگانی بیانی بدا بەرەوە هەرێم بێن. جگەلەوەش ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگەکانی هەرێم، سودێکی ترە کە  هەرێمی کوردستان دەتوانێت بەشداری لە گفتوگۆکردن لەسەر تەحەددیاتی ناوچەیی بکات ، وەک سەقامگیری سیاسی، ئاسایش، گەشەسەندنی ئابووری. بە بەشداری چالاکانە لە دیالۆگەکاندا، ئەمەش وادەکات سەرکردەکانی ناوچەکە دەتوانن بەدوای چارەسەری هاوبەشدا بگەڕێن و پابەندبوونی خۆیان بە سەقامگیری ناوچەیی و جیهانی بە هەرێمی کوردستانیشەوە نیشان بدەن. هەروەها لە ڕووی ئاڵوگۆڕی ڕۆشنبیرییەوە، کۆڕبەندەکە زەمینەیەک بۆ ئاڵوگۆڕی ڕۆشنبیری دەڕەخسێنێت، ڕێگە بە هەرێمی کوردستان دەدات میراتی دەوڵەمەندی کولتووری و فرەچەشنی خۆی لەگەڵ سەرکردە و کەسایەتییە کاریگەرییەکانی جیهانیدا هاوبەش بکات. ئەمەش دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە دروستکردنی پرد و پەروەردەکردنی تێگەیشتنێکی باشتر لە نێوان هەرێمی کوردستان و وڵاتانی بەشدار لە کۆڕبەندەکە.

خالێکی تری گرنگ بەشداری سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان لەم کۆڕبەندەدا درفەتێکی ڕوومالی گەورەی میدیایی جیهانیی داڤۆس بۆ هەرێمی کوردستان دەڕەخسێنێت کە ڕاستەوخۆ گێڕانەوەی هەموو ئەو چەوساندنەوەیەی کە لە ناو دەوڵەتی عێراقدا لەژێر کاریگەری هەژموونی هەرێمیدا بەرامبەر گەلی کوردستان دەکرێت بە بینەرانی نێودەوڵەتی بگەیەنێت. ئەمەش دەکرێت پشتگیرییەکی نێودەوڵەتی بۆ هەرێمی کوردستانی لێبکەوێتەوە. بە گشتی کۆڕبەندی داڤۆس چانسێکی ناوازە دەخاتە بەردەم هەرێمی کوردستان بۆ بەرەوپێشبردنی دەرفەتە ئابوورییەکان، بەشداریکردنی دیپلۆماسی،ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگە ناوچەییەکان، بەدەستهێنانی دانپێدانانی جیهانی، و دەستڕاگەیشتن بە شارەزایی کە بتوانێت بەشداری بکات لە گەشەپێدانی گشتی و پێگەی خۆی لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیدا.

شایەنی باسە، بەشداری هەرێمی کوردستان لە کۆڕبەندی داڤۆس پەیامێکی فرەلایەنیشی لە سەر ئاستی ناوخۆی عێراق و ناوچەیی تێیدایە، وەک پابەندبوونێکی بەهێز بە شەرعیەتی نێودەوڵەتی و دانپێدانان و توانای ئابووری دەگەیەنێت، جەخت لەسەر کراوەیی ناوچەکە دەکاتەوە بۆ بازرگانی و خواستی هەمەچەشنکردنی ئابوورییەکەی. بەشداریکردنەکە جەخت لەسەر خۆبەخشیکردن دەکاتەوە بۆ سەقامگیری ناوچەیی، دیپلۆماسی و دانوستان، ئەمەش ئاماژەیە بۆ پەسەندکردنی چارەسەری ئاشتیانە بۆ ئاڵنگارییەکان. هەرێمی کوردستان بە نمایشکردنی خۆڕاگریی کولتووری و هەوڵەکانی گەشەپێدانی کۆمەڵایەتی و چارەسەرکردنی نیگەرانییە مرۆییەکان، دەکرێت ئامانجی بەرپەرچدانەوەی ئەو دەنگۆییانەیە بێت کە ڕەنگە هەوڵی تێکدانی قەوارەی هەرێمی کوردستان بدەن. سەرەڕای ئەوەش، بەشداریکردنەکە ئاماژەیە بۆ گرتنەبەری رێگەیەکی باش بۆ داواکردنی پشتیوانی و لێکتێگەیشتنی جیهانی، ئەمەش نیشاندەری ئامادەیی هەرێمی کوردستانە بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بۆ چارەسەرکردنی نیگەرانییەکان و بنیاتنانی پەیوەندیەکی ئەرێنی.

مامۆستا لە فاکەڵتی یاسا و زانستە سیاسیەکان و بەڕێوەبردن لە زانکۆی سۆران