قبل ازاینکە بە کردستان بیایم پستهای مهمی را بە من پیشنهاد کردە بودند
k24 - اربیل
کردستان ٢٤: استاد، با تشکر از پذیرفتن این دعوت، ابتدا می‌خواهم بە دوران کودکی برگردیم. بە قول یکی از نویسندگان، دوران کودکی هر انسانی شخصیت او را می‌سازد. گفتە می‌شود شما در خانوادەای مذهبی بە دنیا آمد‌ه‌اید. چگونە این فرصت ایجاد شد کە بە هنر روی بیاورید؟.
خالقی: بلە، من در این مورد بسیار گفتەام. متأسفانه نمی‌دانم چطور است، یا مردم شنیدەاند و از یادشان رفتە است. دوست ندارم بازهم تکرار کنم، ولی اگر لازم است، برای من عادی است.
کردستان ٢٤: بدون شک...
خالقی: طبعا همانطور کە می‌دانید، من از کودکی از کلاس دوم ابتدایی معلمم متوجە شد کە صدای خوبی دارم. آن زمان همە بچه‌ها در مدرسه ترانه می‌خواندند، اما احتمالا من بهتر بودم. از آن موقع شروع شد و در کلاس چهارم ابتدایی بە رادیو سنندج دعوت شدم، البتە کە این داستان درازی دارد.
در مدرسە هم در کلاس چهارم ابتدایی یک درس "سولفژ" داشتیم و گوش دادن و تکرار صداها. بە همین دلیل برای من کار آسانی بود کە بە راحتی در رادیو سنندج بخوانم. ترانهها هم طبیعی بود، ابتدا مقام فارسی خواندم. یکی دوتا دستگاە ایرانی آموختە بودم. تصنیف‌ها هم تصنیف‌های اردلانی و سنندجی بود.
کردستان ٢٤: خوب، شما کە هنرمند و مایە افتخار خانوادە هم بودید، چرا بە تحصیل علوم فیزیک و صنعت پرداختە و بە تحصیلات آکادیمیک هنری روی نیاوردید؟
خالقی: بلە، راستی من در خانوادهام همچون خواننده تربیت نشده‌ام. منظورم از دید حرفەای است. آنها حق هم داشتند و الان هم این حق را برای آنان قایلم. شما بە سرنوشت هر کدام از خوانند‌ه‌ها توجه نمایید، هیچکدامشان بە آرزوی خودشان نبوده است. یعنی آنها بە جایی نرسید‌ه‌اند، نتوانسته‌اند خانواده خود را اداره کنند. دلیلش هم این است کە مارکت و بازاری برای (کالای) خواننده کرد وجود نداشته است. وقتی تو صاحب کیان خودت نباشی، موزیک هم نداری. چون موزیک از ادبیات و فرهنگ و علم تشکیل شدە است....
کردستان٢٤: دولت استاد...
خالقی: بلە. بە همین دلیل بە نظر من خانوادهام کار درستی کرد‌ه‌اند و من هم همچون آرزو یا ذوق شخصی این کار کردەام.
کردستان٢٤: استاد شما از سال ١٣٣٧ تا ٥٨، در این مدت کم حدود دویست ترانه را اجرا کردەاید. اکنون این پرسش مطرح است کە مظهر خالقی چرا نمی‌خواند یا اثر جدیدی ارائە نمی‌دهد. آثار شما را کە گوش می‌دهیم، همە آنهایی هستند کە قبلا ضبط شده‌اند یا دوبارە بازخوانی شده‌اند.
خالقی: بلە درست است، طبعا قبل از هرچیز برای ما حتی برای همە هنرمندان، اگر هنرمند نقاش هم باشد، نقاش هرچە را دوست دارد با آرزوی خود نقاشی می‌کند. خوانندە هم همینطور است، شعر یا متن فولکلوری و ملودیی کە دوست دارد خود انتخاب می‌کند و آن را یک جوری اجرا می‌کند کە احتمالاٌ دیگران هم دوست دارند. اما خوانندە حرفەای کاری را ارائە می‌دهد کە عامە مردم دوست دارند. این دو با هم فرق دارند. بلە اگر این دو را با هم مقایسە کنیم، من خوانندەای حرفه‌ای نبوده‌ام و از روی ذوق و سلیقه خود خواندەام. من وقتی سال ٥٨ بە رادیو تهران رفتم، تا قبل از ٥٨ در رادیو سنندج ترانه خواندەام. منتها در آن موقع دستگاه‌های ضبط وجود نداشت، بسیار کم بود. آنجا یک یا دو کار من ضبط شده، بقیە همە زندە پخش شدە است...
کردستان٢٤: اما سوال من این است، چرا بە خوانندگی ادامە ندادید، چرا از آن بریدی؟
خالقی: نبریدەام. بلە بلە، آنچە مربوط به گذشتە بود، اینجوری گذشت کە می‌گویند دویست ترانه بودە، راست می‌گویند. مدتی هم در رادیو و تلویزیون ایران مسئول بودم. موزیسین و استدیو در اختیار داشتم. حتی بدون موسیقی هم برای اینکە بعضی از ترانهها فراموش نشوند، آنها را دوبارە خواندەام. ترانهها بیش از دویست هم هست اینها را برای تاریخ گذاشتەام.
کردستان٢٤: حالا چرا بە خوانندگی پشت کردید؟
خالقی: واقعیت این است کە من در مراحل زندگیم، چون خوانندگی با زندگی من آمیختە است، وقتی بە کردستان برگشتم، یکی از آرزوهایم این بود کە مجموعەای از کارهایم را ضبط کنم.
کوردستان ٢٤: با صدای خودتون؟
خالقی: طبعا، در استدیو... اما وقتی آمدم، اولین استدیو دیجیتال کە در سال ٢٠٠٣ اجزایش از راه قاچاق و با کول از ترکیە و ایران آوردە شد. حتی در سلیمانیە اپراتوری نبود کە بتواند استدیو را راه‌اندازی کند. مجموعەای خارجی آمدند و یک اپراتور برای ما ترتیب دادند. من همیشە مواد خام کارم را در اخیتار داشته‌ام. همیشە من این آرزو را داشتم کە کارهایم را برای خودم یا بر اساس انتظاری کە مردم هم داشتند، تقدیم کنم. همیشە آمادگی این کار را داشتەام. اما متأسفانه، متأسفانه، بخاطر اینکە من در کارهایم انسان متعهدی هستم، وقتی آمدم مشغول این موضوع شدم، چون بە کارم ایمان دارم، بیش از هرچیز حتی بیش از خود و زندگی خانوادگی مشغول این موضوع هستم.
کردستان ٢٤: یعنی از بس کە مشغول زندە نگە داشتن آثار اصیل هستی کە فرصت خواندن ترانه ندارید.
خالقی: آثار اصیل نە، فرهنگ ملت کرد در هر چهار پارچە کردستان با کردهای ارمنستان. یعنی بازنویسی شناسنامە ملت کرد.
کردستان ٢٤: خوب استاد مظهر، یعنی شنوندگان یا بینندگان هرگز ترانه‌ی جدیدی از شما نخواهند شنید؟
خالقی: خودم هم نمی‌دانم، می‌دانی چرا؟ موضوع ذوق و احساس است. من بسیاری اوقات در خانە می‌نشینم و برای خودم زمزمە می‌کنم، باور کن اشک از چشمانم سرازیر می‌شود کە نمی‌توانم احساس خود را در قالب درست موزیک و ضبط شدە ارائە بدهم. چون باید کاملا خود را وقف این کرا بکنی.
کردستان٢٤: استاد گفتە می‌شود صدای شما از گذشتە هم بهتر است...
خالقی: نباید اینطور باشد. احتمالا با احساس‌تر باشد، اما نباید اینطور باشد. چون آخرین ترانه‌ام را در سال ٢٠٠٠ اجرا کردەام. خوب از سال ٢٠٠٠ تا کنون سکوت است؟ قطعا اینطور نیست. همچنانکە گفتم، ذوق و حال و هوای حاکم، امکانات، در اختیار داشتن وقت، شعر، موزیسین، همدم، اینها همە با هم تأثیر گذار هستند. یعنی هرچە کە ما داریم. چگونە ملتمان این همە سال توانستە است از کردستان دفاع کند؟ چون کردستانی همچون کیان جغرافیایی موجود نیست، اما این ملت بر خاک خود پابرجاست. این نتجیە ازخود گذشته‌گان است، ترانه هم همینطوراست، فرهنگ هم همینطور است. فرهنگ یکی از موضوعاتی است کە کمک کردە است ما همچون کرد بە حیات (ملی) خود ادامە دهیم.
کردستان٢٤: استاد شما قبل از قیام ٩١ ترانه‌ای بە نام "پروانه آزادی " اجرا کردە بودید. هر کس آن را می‌شنید، حاضر بود در راە آزادی و کردستان جان خود را فدا کند، اما در این اواخر کە پیشمرگان با داعش می‌جنگیدند، در این مورد کارهای زیادی انجام شد. شما هم اطلاع دارید کە کارگردانان برای تهیە فیلم از مبارزات پیشمرگان از کشورها دیگر آمدند، اما در این مورد کاری از مظهر خالقی دیدە نشد، مظهر خالقی با این صدای زیبای خود با اجرای ارکستی از پیشمرگان حمایت نکرد. من مطمـئن هستم کە از پیشمرگان حمایت می‌کنید، اما شما هنرمندی هستید کە احتمال دارد یک تن از صدای شما برای آنان مشوق خوبی باشد.
خالقی: بهتر است براین موضوع مهم بیشتر تامل نمایم. خوشحال هستم کە چنین سوالهایی را می‌پرسید. چون این موضوعات با حال و آیندەمان گرە خوردە است. آن زمان ما هیچ امکاناتی نداشتیم. همە شاعران بزرگ ما مردم را بە ایجاد کردستان آزاد دعوت می‌کردند کە همە مردم هویت خود را بە کردستان پیوند می‌داند. اما وقتی کە بە صحنە آمدیم، توقعات افزایش یافت یا مشکلات بیشتر شد. این در هم تنیدگی بە نوعی بود کە من نمی‌گویم روحیەام را از دست دادم. اما با کاهش احساس مواجە شدم.
کردستان ٢٤: احساس خود را از دست دادی، در ایام آزادی؟
خالقی: بلە در ایام آزادی، متوجە شدی؟
کردستان ٢٤: مظهر خالقی کسی کە ترانه‌ی " پروانه آزادی " را اجرا کردە بود، در ایام آزادی ذوق آن ایام را برای اجرای هنر از دست داد...
خالقی: ...از دست داد. این با بسیاری از موضوعات گرە خوردە است. بە این گرە خوردە است کە آسان نیست بە این آسانی آزادی خود را بدست بیاوریم. بە این گرە خوردە است کە ما فداکاری می‌کنیم، اما بە حال و هوایی نمی‌رسیم کە دستاورد این فداکاری را بەدست بیاوریم. من وارد مسائل سیاسی نمی‌شوم. یکی از این چیزها همین رسانه‌هاست کە ما داریم.
کردستان ٢٤: از رسانه‌ها نگرانی؟
خالقی: بدون شک... بدون شک.
کردستان ٢٤: از همە؟
خالقی: از همە و اینجا راسانە در جنوب کردستان انسان کرد را یونیزە کردە است، آن را پارچە پارچە کردەاست. رسانه‌ها رسانه ایدئولوژی هستند و ایدئولوژیها هم شخصی. این اتحاد و همبستگی کە در سایە کرد و کردستان، در سایە احساس و ناخودآگاە ملت کرد کە بیش از یک هزار سال است تحت فشار غیر کرد است و توانست خود را بازیابد، در انتظار چنین روزی بودە است.
من حرفی برای گفتن ندارام. حتی برای کوبانی هم ترانه داشتم و شعرهایش را هم آمادە کردە بودم، اما امیدی نداشتم کە آن را اجرا کنم.
کردستان ٢٤: استاد مظهر، درمورد هنر سخن گفتیم، کمی هم ابراز نگرانی کردید. مایلیم کمی بە موضوعات سیاسی در رابطە با زندگی شما بپردازیم. این مدت طولانی زندگی شما در شرق کردستان و ایران، آمدنتان بە جنوب کردستان، در منطقە "سرگلو و برگلو" بودەاید، بە اروپا رفتە و بە کردستان برگشتەاید، مایلم بدانم در این مدت طولانی رابطە شما با احزاب سیاسی چگونە بودە است؟
خالقی: البتە انسان کرد بە خاطر اینکە صاحب سرزمین خود نیست، صاحب کیان خود نیست، بە نظر من یک "المنت" سیاسی است. نمی‌توان گفت کرد سیاسی نیست. یعنی همە حتی یک کشاورزهم اگر از کردستان خارج شود و بگوید من کرد هستم، بە خاطر اینکە کرد است، یک انسان سیاسی است. این هم مطرح است کە در عمل هم در امور سیاسی شرکت می‌کنی یا نە. زمانی کە در سال‌های حدود ١٣٣٠ کمونیسم مطرح بود، من و برادرم کە از من مسنتر است، عضو حزب تودە ایران بودیم. بعدا از آنکە شاە بە خارج رفت و برگشت ( دوران کوتاە نخست وزیری محمد مصدق و کودتای ٢٨ مرداد ١٣٣٢)، آنوقت همە کمونیست‌ها را دستگیر کردند و بسیاری هم اعدام شدند. طبعا آن موقع من کوچک بودم. در کلاس....
کوردستان ٢٤: شما را دستگیر نکردند؟
خالقی: نخیر. آن موقع من کوچک بودم، برادرم کە بلە، برادرم مدت زیادی در زندان بود. اما جزو کسانی بودیم کە ما را همچون سمپات بە حساب آوردە بوند. بلە سن ما کم بود. در آنجا براستی ما تعهد دادیم کە وارد کار حزبی نشویم.
کردستان ٢٤: بعدا با احزاب دیگر ارتباط برقرار کردید؟
خالقی: نە بە هیچ وجە.
کردستان ٢٤: با اتحادیە میهنی کردستان هم در منطقە سرگلو و برگلو؟
خالقی: بە هیچ وجە. اکنون کە در خانە اتحادیە میهنی هستم...
کردستان ٢٤: عضو اتحادیە میهنی نیستید، شما...؟
خالقی: نە، بدون شک. می‌توانید از خود اتحادیە میهنی هم بپرسید. من عضو اتحادیە میهنی نیستم. من یک رأی دارم کە آنرا بە صندوق بیاندازم و همین.
کردستان٢٤: استاد مظهر، شما داماد استاد "ابراهیم احمد" و باجاناق مام جلال هستید و همچنین "هیرو خانم" خواهر همسر شما، همەشان شخصیت‌های سیاسی هستند. شما هیچ ارتباط سیاسی با آنان ندارید؟
خالقی: بە هیچ وجە، بە هیچ وجە. آنان هم نمی‌خواهند، چون آنقدر از سیاست خیر ندیدەاند، من چنین فکر می‌کنم. درستە کە افتخار بزرگی است، اما در شرق کار سیاسی آسان نیست.
کردستان ٢٤: شنیدەام کە چند بار از شما خواسته‌اند وزیر بشوی بە پستهای عالی برسی.
خالقی: این موضوع دیگری است. نە تنها آنان، احزاب دیگر هم این درخواست را داشته‌اند، متوجە شدید؟
کردستان ٢٤: خوب استاد مظهر، مگر ما کسی را داریم در این مورد از مظهر خالقی آگاهتر؟ چرا در هرم قدرت نباشی تا بتوانی از این طریق آنطور کە شایان است خدمت نمایید؟ چون ناپلئون در مورد "قدرت" سخنی دارد و می‌گوید: وقتی کە این را قبول داریم کە کسانی کە بر مسند قدرت می‌نشینند در مورد کارهاشان وارد نیستند و آنانی کە واردترند از دور نظارگر می‌شوند، باید قبول هم داشتە باشند کە اوضاع آنچان پیش رود کە کسان ناوارد می‌خواهند.
خالقی: بلە می‌دانم چە می‌گویید. انسان‌ها سرمایە هر کشوری هستند. انسان‌ها هم کسانی هستند کە سازندە هستند، کار بلد هستند، استاد زبر دست هستند. حتی آنچە بعد از مرگ هم از آنان بە میراث می‌ماند، ماده‌ی خامی است برای دهها سال و صدها سال. من آروز می‌کنم یکی از این ثروت‌ها باشم. نمی‌دانم جزو آن هستم یا نە، چون در کار خودم حرفەای هستم و در ایران از سوی فارس‌ها و کردها شناختە شدە هستم، دوست داشتم قبلا از من اسفتادە میشد، اما...
کردستان ٢٤: قبلا، کی؟
خالقی: قبلا، یعنی من ١٣ سال است اینجا هستم، منظورم این است...
کردستان ٢٤: قبلاٌ از شما درخواست نکردند؟ دیر از شما دعوت کردند؟
خالقی: نە، قبل از آنکە بە اینجا بیایم ازمن دعوت شد، اما موضوع چیست؟ موضوع این است کە وقتی آمدم اینجا را تأسیس کردم، معتقدم کە اینجا برزگترین مٶسسە تحقیقاتی است کە تا کنون از سوی ملت کرد تأسیس شدە باشد. این بزرگترین کاری است کە من یا کس دیگری بتواند انجام دهد. یعنی شناسنامە کرد است و میهنت باید شناسنامە داشتە باشد و شنانسنامە این است کە ما داریم انجام می‌دهیم. چە مقامی از این بزرگتر است؟
کردستان٢٤: استاد در مورد این مرکز هم سؤال می‌کنم، اما می‌خواهم نقطە نظر شما را در مورد اوضاع سیاسی کنونی بدانم. نظر مظهر خالقی در مورد اوضاع سیاسی کنونی کردستان چیست؟
خالقی: من همیشە سکوت را اختیار کردەام. برای این موضوع سکوت بهتر است از این چون وقتی...
کردستان٢٤: اما کسان چون شما کە سکوت می‌کنند، همیشە مشتاق شنیدن نقطە نظراتشان هستیم...
خالقی: درست است، اگر رک و راست بگوییم، وقتی کە دولت‌های بزرگ همچون آمریکای ابرقدرت، اروپای ابرقدرت، نتوانند راهکاری بیابند، مظهر خالقی کیست؟ فلانی کیست؟ بە همین دلیل شاید همین پیام برای من کافی باشد کە نباید اینطور باشد.
کردستان ٢٤: یک نقطه‌نظر مخالف هم وجود دارد کە می‌گوید، اگر جریان‌های سیاسی متحد باشند، کردها خودشان متحد باشند هیچ قدرتی نمی‌تواند برای آنان تعیین تکلیف بکند.
خالقی: طبعا، طبعا...
کردستان ٢٤: با این حال هیچ پیامی برای احزاب و جریان‌های سیاسی کردستان ندارید؟
خالقی: چە پیامی؟ من چە کسی هستم کە پیام بفرستم؟ می‌گویم خود آمریکا کە بیشتر اوقات مصاحبە‌ها را گوش می‌دهم کە شما و کانالهای دیگر همیشە با اروپا و آمریکا و کانادا روی خط هستید. کدامیک از سیاستمداران نگفتەاند کە متحد شوید هرچە می‌خواهید در دسترستان قرار می‌دهیم، تمام. چە ارزشی دارد من یا یکی دیگر از این موضوع سخن بگوید؟ ارزش آن را ندارد.
کردستان٢٤: منظوتان این است کە آنقدر نگران هستید کە نمی‌خواهید در این مورد سخن بگویید؟
خالقی: نە، آخر چە سودی دارد؟ اگر سودبخش بود چرا، اگر داعش هم بغل دست من بود، می‌گفتم. می‌دانند من کی هستم. من با بزرگمردان این میهن روابط نزدیک دارم.
کردستان ٢٤: هیچ امیدی بە بهبود ندارید؟
خالقی: من امیدارم و در زندگی من هیچوقت امیدواری از من جدا نشدە است.
کردستان ٢٤: آیندە کردستان از این بهتر خواهد شد؟
خالقی: من نمی‌توانم این را بگویم، اما همیشە امیدوارم.
کردستان ٢٤: شما دوست دارید کردستان مستقل باشد؟ امسال استقلال اعلام بشود؟
خالقی: این آروزی همە ماست. این آرزویی است کە در شعرهایمان منعکس شدەاست، در ترانه‌هایمان منعکس شدە است...
کردستان ٢٤: در این مورد دو نقطە نظر وجود دارد، استاد مظهر! از سویی می‌گویند اکنون موقع اعلام استقلال نیست و از سوی دیگر گفتە می‌شود بە علت حملات داعش شرایط کنونی برای اعلام اسقلال بسیار مساعد است. در حالی کە چنانکە قبلا گفتید، آزادی از رؤیاهای بزرگ شماست، درمورد استقلال چە می‌گویید؟ امسال موقع استقلال است کە آن را اعلام کنیم و همگی برای آن کف بزنیم؟
خالقی: گفتم، این کار، کار بزرگی است. براستی من نمی‌توانم نە خود را در صف اروپا قرار بدهم و نە در اینجا. بە همین دلیل این موضوعی است کە نمی‌خواهم بگویم، چون این یک رأی است. گفتم کە موضوع این است کە این مردم کە مرا دوست دارند، دوست دارم مثل آنان باشم.
کردستان ٢٤: آخرین سٶالم در این موضوع. بدون در نظر گرفتن اختلاف، از همە رهبران کرد نگران هستید؟
خالقی: برای این موضوع، بلاخرە اوضاع در دست آنهاست، منتها یکی بیشتر و یکی کمتر.
کردستان ٢٤: استاد، در مورد این مرکز فرهنگی، موضوع فرهنگ و میراث فرهنگی کردی کە پیشتر در مورد آن سخن گفتید، وقتی آمدی رویاهای بزرگی داشتید، همیشە درگیر این هسستید. از پروژەای کە شما در نظر داشتید تا کنون چند درصد از آن اجرا شدە است؟
خالقی: البتە بارها گفتەام، همیشە گفتەام من فکر می‌کردم در مدت پنج سال بتوانم این پایه‌ای کە اکنون دارم، تکمیلش می‌کردم و کار من تمام میشد. موضوع این است کە اساس کار را بنا نهادی و بە یک سیستمی تبدیل شد، صاحب فرهنگ خودت شدی، آرشیو غنی داشتە باشی و کسان دیگری باید آن را ادامە دهند.
کردستان ٢٤: در مدت پنج سال...
خالقی: در مدت پنج سال...
کردستان٢٤: آنرا تکمیل کردید؟
خالقی: تکمیلش نکردەام.
کردستان٢٤: چرا؟
خالقی: خوب بە خاطر اینکە اینجا هیچ کاری روال خودش را طی نکردە است.
کردستان ٢٤: چە کسی مقصر است؟
خالقی: حتی گندم و و جو ما، کشاورزی ما، حتی صنعت ما. این کار آسانی نیست. شما نمی‌توانید ٢٧٠٠سال گذشتە خود، فرهنگ معنوی و شفاهی خود را درمدت سەسال، ده سال، پنجاە سال گردآوری کنی.
کردستان٢٤: خوب. آنکە در صدد بودی در مدت پنج سال انجام بدهی و در ١٣ سال نشدە است، برای تکمیل کردن آن چند سال دیگر وقت لازم است؟
خالقی: من براستی خوشحال هستم کە اساس آن را گذاشتەام، بسیار امیدوارم کە در یکی دو سال آیندە با گذاشتن مجموعەای از افراد متخصص همچون ناظر از اینجا حمایت نمایم، نە اینکە از صبح تا شب و شبهای بعد مداوم کار بکنم. بە همین خاطر اساس کار بنیان نهادە شدە است. من با افتخار می‌گوییم کە در چندین رشتە دانشجوی دکترا داریم، دانشجوی لیسانس و فوق لیسانس داریم.
کردستان ٢٤: منظورتان این است کە در کردستان این تخصصها را دارید.
خالقی: البتە کە کرد هستند و از خارجی‌هاهم کسانی داریم.
کردستان ٢٤: منظورتان از وجوداین تخصصها در همە کردستان است یا مربوط بەهیمین مرکز هستند؟
خالقی: در این مرکز. این یکی از دستاوردهای کردها در سایە آزادی و دولت اقلیم کردستان است.
کردستان ٢٤: استاد مظهر، درمورد پیشرفت موسیقی. بعضی‌ها می‌گویند بعد از آزادی (کردستان) موسیقی بسیار پیشرفت کرده‌است و می‌بینیم خوانندگان جدیدی هم ظهور می‌کنند. اما از سوی دیگر کسانی کە حرفەای هستند و در بخش موسیقی کار می‌کنند، نگران هستند. می‌گویند در این مورد اوضاع بسیار آشفتە و درهم برهم است. در حالیکە ما سە دانشگاە و ١١ دانشسرای هنری داریم، نظر مظهر خالقی در مورد موسیقی کردستان چیست؟
خالقی: بلە، چیزی هست کە نامنظمی نامیدە می‌شود. موضوع این است کە این نامنظمی بە پرسنل ادارات و وزارتخانە‌ها هم رسیدە است. این پرسنل کار را بە جایی رساندە‌اند کە کار شخصی هم انجام نمی‌شود. وقتی کە دولت از کار بیفتد، باید ملت فعال باشد. وقتی هم ملت کار نکند، باید دولت آنرا فعال کند. این دو توازن را برقرار می‌کنند، نمی‌توانند بە هم برسند. من درمورد این این پروژە خودم، کارم را ادامە دادە و زحمات را تحمل کردەام. من کاری بە کار دیگران ندارم و کار خود را ادامە می‌دهم. باید این فرهنگ را بە مردم کرد بفهمانیم کە اگر تو جزو ملت کرد هستی، دولت باشد یا نباشد باید وظیفە خود را انجام دهی.
کردستان ٢٤: استاد مظهر، بعد از ٧٨سال از نظر سلامت و تندرستی حالتان چطور است؟
خالقی: اگر روحیه‌ام خوب باشد، همە چیز خوب است.
کرستان ٢٤: بیماری طولانی مدت یا مشکلی خاص ندارید؟
خالقی: نە الحمدللە.
کردستان٢٤: همیشە تندرست باشید، مظهر خالقی هنرمند کرد. بخاطر پذیرفت دعوت از شما متشکریم.
خالقی: شما هم خوش آمدید.