اورهان پاموک: هدف آتاتورک به‌طورکلی نقش بر آب شد

اربیل(کُردستان ۲۴)- اورهان پاموک نویسنده‌ی سکولار ترک و برنده‌ی جازیز‌ه‌ی ادبی نوبل درواکنش به تبدیل ایاصوفیه بە مسجد، می‌گوید عدم جود آزادی بیان در ترکیە مانع بروز مخالفت مردم با تبدیل این موزه‌ی تاریخی به عبادتگاه شده است.

اورهان پاموک در مصاحبه‌ای کە پس از تبدیل دوباره‌ی موزه‌ی ایاصوفیە بە مسجد با دویچه‌ولە کرده است، می‌گوید: "در سال ۱۹۳۴ آتاتورک کبیر، پایه‌گذار ترکیه‌ی نوین، مسجد ایاصوفیه را به موزه تبدیل کرد. او این عمارت ارتدکس که زمانی بزرگ‌ترین کلیسای جامع یونان به شمار می‌رفت را به موزه تبدیل کرد تا به جهان، به‌ویژه به دنیای غرب، بگوید "ببینید: ما ترک‌ها ملتی سکولار هستیم". می‌خواست بگوید: "ما قصد داریم از لائیسیته فرانسوی پیروی کنیم و دروازه کشورمان را به روی فرهنگ و تمدن اروپایی بازکنیم". حالا این هدف به‌کلی نقش بر آب شده است.

پاموک در پاسخ به این سؤال کە ایاصوفیه به‌عنوان موزه هم برای مسلمانان اهمیت دارد و هم برای مسیحیان. به نظر شما دولت اردوغان از تغییر کارکرد آن به مسجد چه هدفی دارد، می‌گوید: " دولت قصد دارد آشکارا بگوید که ما به سکولاریسم کمال آتاتورک احترام نمی‌گذاریم. ما قصد داریم پوپولیست باشیم. ما قصد داریم با پیروی از اسلام عوامانه به دنیا بگوییم که از غرب خوشمان نمی‌آید. من این پیام را نمی‌پسندم اما تعجب می‌کنم که اینجا مخالفان صدایشان را بلند نمی‌کنند. شاید به این خاطر که می‌دانند این اقدامی مردم‌پسندانِ است و ظاهراً متأسفانه سرنوشت ایاصوفیه به‌دست همین مردم افتاده است. ولی من درعین‌حال یک شهروند ترکیه هستم و مثل میلیون‌ها انسان سکولار دیگر با این تصمیم مخالف هستم اما بدبختانه صدای ما شنیده نمی‌شود."

برنده‌ی جایزەی ادبی در مورد درنیامدن صدای مخالفان تبدیل ایاصوفیه بە مسجد می‌گوید: "یکی از دلایل سکوت آنها این است که در ترکیه آزادی بیان وجود ندارد. مخالفان این تصمیم جرئت ندارند بگویند: این موزه میراث آتاتورک است، پس باید به آن احترام بگذاریم. واقعیت این است که ترکیه، برخلاف سایر کشورهای مسلمان، بنیادی سکولار دارد و جهان این را می‌داند. همه‌ی شهروندان ترکیه، حتی آنها که به جریان‌های اسلامی گرایش دارند و به آنها رأی می‌دهند، آشکارا یا پنهانی به اینکه با سایر ملت‌های مسلمان متفاوت هستند، افتخار می‌کنند. با غرور می‌گویند، ما مثل اروپایی‌ها سکولار هستیم. و حالا از این هدف دورافتاده و به هدف آتاتورک پشت کرده‌اند که می‌خواست ترک‌ها هم مسلمان باشند و هم سکولار."

/ا.م