برگزاری انتخابات ایران در دوره‌ای "چالش برانگیز"

اربیل (کوردستان٢٤)- قرار است که ایرانیان روز جمعه ٢٨ ژوئن در انتخابات ریاست جمهوری آن کشور شرکت کنند و از بین شش نامزد، از جمله یک اصلاح طلب، رئیس جمهور جدید را انتخاب کنند.

قرار بود انتخابات ریاست جمهوری در سال ٢٠٢٥ برگزار شود، اما پس از مرگ ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور فقید در ماه گذشته در سانحه سقوط بالگرد، انتخابات به صورت زودهنگام برگزار خواهد شد.

این انتخابات در دوره‌ای چالش برانگیز برگزار می‌شود. ایران در بحبوحه تشدید تنش‌های منطقه‌ای بر سر جنگ غزه بین اسرائیل و حماس، با پیامدهای اقتصادی تحریم‌های بین‌المللی، دست و پنجه نرم می‌کند.

در ماه آوریل، پس از حمله هوایی اسرائیل به سفارت ایران در  دمشق و کشته شدن هفت پاسدار در اثر آن، ایران بیش از ٣٠٠ موشک و پهپاد را به سمت اسرائیل شلیک کرد و به دنبال آن اسرائیل یک حمله تلافی جویانه در نزدیکی اصفهان انجام داد.

این انتخابات تنها پنج ماه قبل از انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده؛ مخالف ایران و متحد اسرائیل، برگزار می‌شود.

رقبای اصلی برای احراز سمت ریاست جمهوری ایران، محمد باقر قالیباف، رئیس محافظه‌کار مجلس، سعید جلیلی، مذاکره کننده سابق‌ هسته‌ای از جریان فوق محافظه‌کار و تنها نامزد اصلاح طلب، مسعود پزشکیان، هستند.

سایرین عبارتند از علیرضا زاکانی، شهردار محافظه‌کار تهران، مصطفی پورمحمدی، روحانی سیاستمدار و امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، معاون فعلی رئیس‌جمهور و  رئیس فوق محافظه‌کار بنیاد شهید.

این شش نفر کارزارهای انتخاباتی ضعیفی را ترتیب داده‌اند که شامل مناظره‌های تلویزیونی می‌شد، جایی که در آن متعهد شدند با چالش‌های اقتصادی مقابله کنند و دیدگاه‌های مختلفی در مورد روابط ایران با غرب ارائه کردند.

علی واعظ، از گروه بین‌المللی بحران، می‌گوید که رئیس‌جمهور جدید همچنین باید با چالش عمیق‌تر‌ "شکاف بین دولت و جامعه" مقابله کند.

او گفت:"هیچ کس برنامه مشخصی درباره نحوه برخورد با بسیاری از این مسائل را ارائه نکرده است."

"من به هیچ وجه رای نمی‌دهم"

سید علی خامنه‌ای، رهبر ایران که تصمیم‌گیرنده نهایی در آن کشور است، روز جمعه گذشته خواستار "مشارکت بالا"ی مردم در انتخابات شد.

در انتخابات ٢٠٢١ که رئیسی را به قدرت رساند، پس از رد صلاحیت بسیاری از اصلاح طلبان و میانه‌روها، شمار قابل توجهی از رای دهندگان به پای صندوق‌های رای نرفتند.

میزان مشارکت در آن زمان کمتر از ٤٩ درصد بود - کمترین میزان در انتخابات‌های ریاست جمهوری ایران-.

به نظر می‌رسد مردم در مورد اینکه آیا رای دادن به معنای رسیدگی به نگرانی‌های کلیدی است یا خیر، اختلاف نظر دارند. از جمله اثرات تورم فزاینده و کاهش ارزش ریال در برابر دلار.

ندا، مهندسی که ساکن شمال تهران است و فقط نام کوچک خود را گفت، می‌گويد:"به هيچ وجه نمی‌توانم رای بدهم."

او، به خبرگزاری فرانسه گفت:"مهم نیست که چه کسی این پست را بر عهده بگیرد، هیچ یک از آنها با ملت همدردی نمی‌کنند. رای من هیچ تاثیری نخواهد داشت."

در مقابل، ژاله، خانم خانه‌دار ٦٠ ساله، گفت که او به پزشکیان اصلاح‌طلب رای می‌دهد "چون از بین مردم می‌آید و می‌تواند به بیکاری و فقر رسیدگی کند."

چهره‌های اصلاح‌طلب از جمله محمد خاتمی، رئیس‌جمهور پیشین و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه سابق، پزشکیان را تایید کرده‌اند.

با اینحال، برخی از ایرانیان، اصلاح طلب ٦٩ ساله را فاقد تجربه کار در دولت می‌دانند - او تنها حدود ٢٠ سال پیش وزیر بهداشت بوده است-.

یکی دیگر از رقبای اصلی، قالیباف؛ سیاستمدار کهنه‌کار و از اعضای سابق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که مدافع عقیدتی جمهوری اسلامی است.

نگرانی‌های مربوط به حجاب زنان

به نظر می‌رسد جلیلی، مذاکره کننده سابق هسته‌ای، که به موضع انعطاف‌ناپذیر خود در قبال غرب شناخته می‌شود، حمایت محافظه‌کاران را جلب کند.

علیرضا ولدخانی، مشاور مالیاتی، به خبرگزاری فرانسه گفت که به قالیباف رای خواهد داد، زیرا او "تنها کسی است که می‌تواند در شرایط فعلی به ایران کمک کند."

یکی از نگرانی‌های رای‌دهندگان، نحوه تعامل رئیس‌جمهور جدید با قانون بحث‌برانگیز حجاب برای زنان است، به‌ویژه پس از اعتراضات گسترده‌ای که با مرگ ژینا/مهسا امینی در سال ۲۰۲۲ آغاز شد.

امینی، دختر کورد ٢٢ ساله، به اتهام نقض قوانین حجاب، بازداشت و در هنگام بازداشت مضروب شد و سپس جان باخت.

از زمان اعتراضات، زنان به طور فزاینده‌ای قانون حجاب را زیر پا گذاشته‌اند، اما پلیس در ماه‌های اخیر نظارت بر افرادی که قوانین را نادیده می‌گیرند، تشدید کرده است.

بیشتر نامزدها، در مناظره‌های تلویزیونی محتاطانه عمل کرده‌اند و گفته‌اند که عموما با اعمال خشونت علیه کسانی که حجاب را رعایت نمی‌کنند، مخالف هستند.

پزشکیان، در کارزار تبلیغاتی خود، گفت:"٤٠ سال است که به دنبال اصلاح حجاب بودیم، اما شرایط را بدتر کردیم."

برای بسیاری از زنان، تغییر قانون حجاب، دور از ذهن به نظر می‌رسد.

مریم، ٣١ ساله که فقط نام کوچک خود را گفت، می‌گوید:"عمل به وعده‌ها برای نامزدها سخت است."

ندا، گفت:"قانون حجاب هیچ وقت برداشته نمی‌شود، چون جمهوری اسلامی اینجاست. من فکر نمی‌کنم هیچ رئیس‌جمهوری مایل به تغییر قانون حجاب باشد."

ای اف پی/ ب.ن