کاهش مشارکت در انتخابات ایران و خواست برای تغییر
"عامل ترس را نمی‌توان نادیده گرفت"
اربیل (کوردستان٢٤)- تحلیلگران می‌گویند که دور اول انتخابات ریاست جمهوری ایران، کاهش حمایت از اصلاح‌طلبان و محافظه‌کاران را نشان داده است، اگرچه برخی از رای‌دهندگان با حمایت از تنها نامزد اصلاح‌طلبان برای تغییر تلاش می‌کنند.
مسعود پزشکیان، نامزد اصلاح‌طلبان و سعید جلیلی، نامزد محافظه‌کار، پیشتاز رای‌گیری روز جمعه ٢٨ ژوئن بودند که برای جایگزینی ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور فقید محافظه‌کار، برگزار شد. رئیسی ماه گذشته در سانحه سقوط بالگرد جان خود را از دست داد.
علی واعظ از اندیشکده گروه بین‌المللی بحران، گفت:"رای‌گیری روز جمعه که با کاهش مشارکت کم سابقه‌ای برگزار شد، به وضوح نشان می‌دهد که جایگاه اصلاح‌طلبان و محافظه‌کاران به میزان قابل توجهی افت پیدا کرده است."
پیش از انتخابات، جبهه اصلاح‌طلبان ایران با تایید محمد خاتمی و حسن روحانی، روسای جمهور سابق، از پزشکیان حمایت کرد.
واعظ، در شبکه اجتماعی ایکس، نوشت:"اصلاح‌طلبان حربه‌‌های بزرگ را به میدان آوردند و تمام تلاش خود را کردند تا نیروهای خود را بسیج کنند، اما در واقع این کافی نبود."
به همین ترتیب، محافظه‌کاران نتوانستند آرای کافی را با وجود تلاش‌های عظیمی که به کار گرفتند، به دست آورند.
واعظ، خاطرنشان کرد:"مجموع آرای جلیلی و محمدباقر قالیباف، رئیس اصولگرایان مجلس، که سوم شدند، ١٢ میلیون و ٨٠٠ هزار رای است. این رقم بسیار کمتر از حدود ١٨ میلیون رای رئیسی در انتخابات ٢٠٢١ بود."
از مجموع ٦١ میلیون واجد شرایط رای دادن، تنها حدود ٤٠ درصد رای دادند، که در جمهوری اسلامی که در آن برخی از مردم اعتماد خود را به این روند از دست داده‌اند، رکورد کم سابقه‌ای است.
بیش از یک میلیون برگه رای نیز باطل شدند.
از دیدگاه واعظ، کاهش مشارکت از حدود ٤٩ درصد در سال ٢٠٢١، "یک شرمساری واقعی برای رهبری" در ایران بود، جایی که تصمیم‌گیری سیاسی نهایی در اختیار آیت‌الله علی خامنه‌ای است.
"انتظار معجزه ندارند"
محمدرضا منافی، مفسر سیاسی، گفت که برتری پزشکیان نشان دهنده فشار برای ایجاد "تغییرات اساسی" در رابطه با اقتصاد و روابط با جهان است.
منافی افزود:"با اینحال، طرفداران پزشکیان انتظار معجزه یا راه‌حل سریع را ندارند، اما امیدوارند که او بتواند به تدریج از بدتر شدن شرایط جلوگیری کند."
ایران از پیامدهای اقتصادی تحریم‌های بین‌المللی که به افزایش تورم، بیکاری بالا و پایین‌ترین رکورد ریال در برابر دلار آمریکا منجر شده است، رنج می‌برد.
این رای‌گیری همچنین در بحبوحه تشدید تنش‌های منطقه‌ای بر سر جنگ غزه بین اسرائیل و حماسِ متحد تهران و تنش‌های دیپلماتیک بر سر برنامه هسته‌ای ایران، انجام شد.
پزشکیان، جراح قلب که از سال ٢٠٠٨ نماینده شهر تبریز در مجلس بوده است، به لطف "سوابق پاک و بدون هیچ گونه اتهام فساد مالی"، در صدر قرار گرفت.
آمارهای رسمی نشان می‌دهند که پزشکیان با کسب ٤٢.٤ درصد آرا در مقابل ٣٨.٦ درصد جلیلی، پیشی گرفته است.
این اصلاح‌طلب از "روابط سازنده" با واشنگتن و پایتخت‌های اروپایی سخن به میان آورده است تا "ایران را از انزوا خارج کند."
در مقابل، جلیلی به موضع سازش ناپذیر ضدغربی‌اش شناخته شده است.
او مذاکره کننده سابق هسته‌ای و در حال حاضر نماینده خامنه‌ای در شورای عالی امنیت ملی، عالی‌ترین نهاد امنیتی ایران است.
در طول مبارزات انتخاباتی خود، او شمار قابل توجهی از حامیان تندرو را تحت شعار "بدون سازش، بدون تسلیم" در برابر غرب، گرد هم آورد.
او به شدت با توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایالات متحده و دیگر قدرت‌های جهانی که در ازای لغو تحریم‌ها، فعالیت‌های هسته‌ای ایران را محدود می‌کرد، مخالف بود.
در آن زمان، جلیلی استدلال کرد که این توافق با پذیرش بازرسی از سایت‌های هسته‌ای، "خط قرمزهای" ایران را نقض می‌کند.
این توافق در سال ٢٠١٨ ملغی شد.
"عامل ترس"
علی علوی، کارشناس سیاسی، در شماره امروز روزنامه محافظه‌کار جوان، از "صداقت و راستگویی جلیلی برخلاف دیگران" دفاع کرد.
جلیلی همچنین مورد حمایت قالیباف قرار گرفت و او پس از اعلام نتایج روز شنبه، از طرفداران خود خواست که در دور دوم انتخابات در جمعه آینده، از جلیلی حمایت کنند.
دو نامزد محافظه‌کار دیگر نیز که یک روز قبل از رای‌گیری کنار رفتند، از جلیلی حمایت کردند.
اما روزنامه اصلاح‌طلب اعتماد، امروز یکشنبه ٣٠ ژوئن به نقل از عیسی کلانتری، معاون سابق رئیس جمهور نسبت به تداوم تسلط محافظه‌کاران بر دولت هشدار داد.
وی گفت:"کشور در خطر خواهد بود و با مشکلات و چالش‌های متعددی روبرو خواهد شد."
واعظ گفت: "عامل ترس از جلیلی را نمی‌توان نادیده گرفت. بسیاری از کسانی که در این دور رای ندادند، ممکن است در دور بعدی شرکت کنند؛ نه به این دلیل که به بهتر شدن امید دارند، بلکه به این دلیل که از بدتر شدن می‌ترسند."
با اینحال، محمد مرندی، تحلیلگر سیاسی، گفت:"جلیلی ممکن است از آن نوع رادیکالی که توسط مخالفانش به تصویر کشیده می‌شود، نباشد."
مرندی معتقد است که ایران در صورت پیروزی هر یک از این دو نامزد، "به دنبال روابط مستحکم با کشورهای جهان" خواهد بود.
وی افزود:"هنوز در تلاشند تا ببینند با توافق هسته‌ای چه کاری می‌توان انجام داد"، اما جلیلی "با شک و تردید بیشتری با آن برخورد خواهد کرد."
خبرگزاری فرانسه/ ب.ن
