درگذشت ماریو بارگاس یوسا، نویسنده‌ی برجسته‌ی پرویی و برنده‌ی نوبل ادبیات
یکی از بزرگترین چهره‌های ادبیات معاصر جهان در ۸۹ سالگی درگذشت
ماریو بارگاس یوسا، یکی از برجسته‌ترین نویسندگان معاصر جهان و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات، در روز یکشنبه ۲۵ فروردین ۱۴۰۴ (۱۳ آوریل ۲۰۲۵) در سن ۸۹ سالگی در لیما، پایتخت پرو، چشم از جهان فرو بست.
خبر درگذشت این نویسنده‌ی نامدار که از سوی پسرش، آلوارو بارگاس یوسا، در شبکه‌ی اجتماعی X اعلام شد، موجی از تأسف و تحسین را در میان دوستداران ادبیات جهان برانگیخت. خانواده‌ی یوسا اعلام کردند که او در آرامش و در کنار عزیزانش از دنیا رفت و به خواست او، مراسم عمومی برگزار نخواهد شد.
تجربه‌ی نظامی الهام بخش رمان "سال‌های سگی"
ماریو بارگاس یوسا با نام کامل خورخه ماریو پدرو بارگاس یوسا در ۲۸ مارس ۱۹۳۶ در شهر آرکیپا، واقع در جنوب پرو، در خانواده‌ای از طبقه‌ی متوسط به دنیا آمد. زندگی او از همان کودکی با چالش‌هایی همراه بود؛ جدایی والدینش در زمان تولد و تجربه‌های دشوار در کنار پدری مستبد، از او شخصیتی مقاوم و خلاق ساخت. یوسا در ۱۴ سالگی به آکادمی نظامی لئونسیو پرادو فرستاده شد، تجربه‌ای که بعدها الهام‌بخش اولین رمانش، سال‌های سگی، شد. او در دانشگاه ملی سن مارکوس لیما در رشته‌ی ادبیات و حقوق تحصیل کرد و سپس برای ادامه‌ی تحصیلات دکتری به مادرید رفت.
یوسا زندگی پرماجرایی داشت؛ از مهاجرت به اروپا و اقامت در پاریس، لندن و بارسلون تا بازگشت به پرو و نامزدی برای ریاست‌جمهوری این کشور در سال ۱۹۹۰. او که در جوانی از حامیان چپ‌گرایی و انقلاب کوبا بود، به‌تدریج به‌سوی لیبرالیسم و محافظه‌کاری بازار آزاد گرایش یافت، چرخشی که گاه انتقادهایی را از سوی هم‌نسلانش در پی داشت.
آثار و دستاوردها
بارگاس یوسا یکی از پیش‌گامان دوره‌ی طلایی ادبیات آمریکای لاتین، معروف به «بوم»، بود که در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ میلادی توجه جهانی را به این منطقه جلب کرد. او با رمان‌هایی چون گفت‌وگو در کاتدرال (۱۹۶۹)، جنگ آخرالزمان (۱۹۸۱)، سور بز (۲۰۰۰) و مرگ در آند (۱۹۹۶) شهرتی جهانی یافت. آثار او که ترکیبی از رئالیسم، نقد سیاسی و کاوش در هویت و قدرت هستند، به ده‌ها زبان از جمله فارسی ترجمه شده‌اند. رمان گفت‌وگو در کاتدرال به‌عنوان شاهکار او، تصویری عمیق از فساد و دیکتاتوری در پرو ارائه می‌دهد.
یوسا و جازه‌ی ادبیات نوبل
یوسا در سال ۲۰۱۰ جایزه‌ی نوبل ادبیات را برای «نقشه‌برداری از ساختارهای قدرت و تصاویر تیزبینانه از مقاومت، شورش و شکست فردی» دریافت کرد. او همچنین برنده‌ی جوایز معتبر دیگری چون جایزه‌ی سروانتس (۱۹۹۵) و جایزه‌ی صلح آلمان (۱۹۹۶) شد. آثار یوسا نه‌تنها ادبی، بلکه سندی از تاریخ و فرهنگ آمریکای لاتین هستند که با نثری غنی و چندلایه، خوانندگان را به تأمل در مسائل اجتماعی و انسانی وامی‌دارند.
میراث ادبی و تأثیر جهانی
ماریو بارگاس یوسا با بیش از ۳۰ رمان، نمایشنامه و مجموعه مقالات، تأثیری ژرف بر ادبیات جهان گذاشت. او نویسنده‌ای بود که با قلم خود علیه استبداد و نابرابری مبارزه کرد و صدای مردم تحت ستم را به گوش جهانیان رساند. آثار او که از تجربه‌های شخصی، تاریخ پرو و واقعیت‌های سیاسی الهام گرفته‌اند، همچنان در دانشگاه‌ها و محافل ادبی سراسر جهان مطالعه می‌شوند.
درگذشت یوسا ضایعه‌ای بزرگ برای ادبیات جهان است، اما میراث او در قالب رمان‌ها و ایده‌هایش جاودانه خواهد ماند. کوردستان۲۴ این ضایعه را به دوستداران ادبیات و فرهنگ در سراسر جهان تسلیت می‌گوید.
