ایران از برنامه‌ی کاهش سهم آب عراق از رودخانه‌های مشترک خبر داد

یک مقام مسئول در ایران از تصمیم تهران برای کاهش جریان آب رودخانه‌های مشترک به سمت عراق و بهره‌برداری بیشتر از این منابع برای مصارف داخلی خبر داد. این اقدام در شرایطی صورت می‌گیرد که عراق، به‌ویژه در استان‌های هم‌مرز با ایران، با بحران شدید کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کند.
یاسم‌خان محممدیان، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام، در گفتگو با خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران، با بیان اینکه «بخش عمده‌ی آب ایران به عراق سرازیر می‌شود»، اعلام کرد که باید اقداماتی برای «کنترل و جلوگیری از خروج بخشی از این آب» انجام شود. وی این اقدام را با هدف تأمین «نیازهای داخلی» و توسعه‌ی ظرفیت‌های طبیعی استان ایلام توجیه کرد.
 
تشدید بحران آب در عراق
این اظهارات نگرانی‌ها درباره‌ی تشدید بحران آب در عراق را افزایش داده است؛ بحرانی که پیش از این نیز به دلیل کاهش جریان آب از سوی ایران و ترکیه در رودخانه‌های مشترک، استان‌هایی مانند بصره، دیاله و به‌ویژه سلیمانیه در اقلیم کوردستان (به دلیل تأثیر بر رودهای زاب کوچک و سیروان/دیاله) را به شدت تحت تأثیر قرار داده است.
عراق پیشتر ایران را متهم کرده بود که با احداث سدها و طرح‌های انحرافی بر روی رودخانه‌هایی که از ایران سرچشمه گرفته و به عراق می‌ریزند، جریان آب به سدهای حیاتی مانند دربندی‌خان و دوکان در استان سلیمانیه را به میزان قابل توجهی کاهش داده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که ایران بخشی از آب رود زاب کوچک را نیز به سمت حوضه‌ی دریاچه‌ی ارومیه و پروژه‌های کشاورزی در داخل خاک خود منحرف کرده است.
 
تاثیر اقدامات کشورهای همسایه
این اقدامات در کنار پروژه‌های سدسازی گسترده‌ی ترکیه بر روی رودخانه‌های دجله و فرات (مانند طرح گاپ و سد ایلیسو)، عراق را که برای تأمین حدود ۷۰ درصد از منابع آبی خود به این دو رودخانه وابسته است، در وضعیت بسیار دشواری قرار داده است.
در حالی که ایران بر پایبندی خود به حقوق بین‌الملل و توافقات دوجانبه تأکید دارد، مقامات عراقی مکرراً تهران را به کاهش یکجانبه و غیرمنصفانه‌ی جریان آب رودخانه‌های مرزی متهم کرده و این اقدامات را مغایر با اصول حسن همجواری و قوانین بین‌المللی دانسته‌اند. بغداد پیشتر تهدید کرده بود که موضوع اختلافات آبی با ایران را به مراجع بین‌المللی ارجاع خواهد داد.
 
پیامدهای بحران آب
کارشناسان هشدار می‌دهند که تداوم و تشدید تنش‌های آبی میان ایران و عراق می‌تواند علاوه بر آسیب‌های جدی به بخش کشاورزی، محیط زیست (افزایش بیابان‌زایی و توفان‌های گرد و غبار) و معیشت ساکنان مناطق مرزی، پیامدهای اجتماعی و سیاسی گسترده‌ای داشته و بر روابط دوجانبه‌ی تهران و بغداد تأثیر منفی بگذارد.