تالاب کانی‌برازان مهاباد، زیستگاه بیش از ۱۸۰ گونه پرنده
نخستین منطقه‌ی ویژه‌ی پرنده‌نگری ایران میزبان گونه‌های نادر و در معرض انقراض
تالاب کانی‌برازان در شهر مهاباد، با مساحتی بیش از ۹۰۷ هکتار، زیستگاهی منحصربه‌فرد برای بیش از ۱۸۰ گونه پرنده است که برخی از این گونه‌ها نادر بوده و در معرض خطر انقراض قرار دارند.
از سال ۲۰۰۶، شکار در اطراف این تالاب ممنوع اعلام شده و کمیته‌ی ملی طبیعت‌گردی ایران آن را به‌عنوان نخستین منطقه‌ی ویژه‌ی پرنده‌نگری در سطح کشور معرفی کرده است.
حسام محمدی‌آذر، ساکن روستای "قولەسەن"، در گفت‌وگو با کوردستان۲۴ اظهار داشت: «تالاب کانی‌برازان میزبان گونه‌هایی مانند حواصیل و غاز است و انواع پرندگان در این منطقه گرد هم می‌آیند. از شهروندان درخواست کرده‌ایم که از ترساندن یا شکار این پرندگان خودداری کنند، زیرا این منطقه یک مقصد گردشگری زیبا، سرسبز و دل‌انگیز در منطقه‌ی ماست.»
به‌طور کلی، ۱۸۰ گونه پرنده در این تالاب و نیزارهای اطراف آن زندگی می‌کنند که ۷۵ گونه از آنها پرندگان آبی و ۱۰۵ گونه پرندگان خشکی‌زی هستند. گونه‌هایی مانند غاز، پلیکان، فلامینگو، انواع حواصیل، کاکایی و پرستوی دریایی، همراه با ده‌ها گونه‌ی دیگر، در ابتدای پاییز یا بهار به این تالاب مهاجرت می‌کنند. در میان این پرندگان، گونه‌هایی مانند حواصیل سفید، حواصیل مرمری و آب‌چلیک در معرض خطر انقراض قرار دارند.
"پژمان رمضانی‌راد"، ساکن روستای "قره‌قشلاق"، نیز گفت: «در فصل بهار، پرندگانی مانند کاکایی سرخ، غاز و حواصیل به این تالاب می‌آیند. باید از آنها مراقبت کنیم. ما نیز در بهار برای تفریح به اینجا می‌آییم و از مناظر زیبا و چشم‌نواز این منطقه لذت می‌بریم.»
تالاب کانی‌برازان در فهرست بین‌المللی به ثبت رسیده و آب آن از رودخانه‌ی مهاباد تأمین می‌شود، در حالی که آب خروجی آن به دریاچه‌ی ارومیه می‌ریزد. این تالاب به دلیل میزبانی از گونه‌های متنوع پرندگان در تمام فصول سال، از سوی کمیته‌ی ملی طبیعت‌گردی ایران به‌عنوان اولین منطقه‌ی پرنده‌نگری کشور ثبت شده است. عکاسان، طبیعت‌دوستان و علاقه‌مندان به پرندگان از سراسر ایران برای تماشای این پرندگان به تالاب کانی‌برازان سفر می‌کنند.
این تالاب نه‌تنها از نظر زیست‌محیطی بلکه به‌عنوان یک جاذبه‌ی گردشگری و اکولوژیک، نقش مهمی در منطقه ایفا می‌کند و نیازمند حفاظت و توجه بیشتر است.
