تنش در آژانس اتمی؛ گروسی ایران را به عدم همکاری متهم کرد
هم‌زمان با آغاز نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تقابل دیپلماتیک میان ایران و قدرت‌های غربی بر سر برنامه‌ی هسته‌ای تهران وارد مرحله‌ی جدیدی شده است
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در بیانیه‌ای صریح خطاب به شورای حکام هشدار داد: «تا زمانی که ایران برای حل مسائل پادمانی باقی‌مانده به آژانس یاری نرساند، این نهاد نمی‌تواند صلح‌آمیز بودن برنامه‌ی هسته‌ای ایران را تضمین کند.»
اتهامات گروسی علیه تهران
گروسی در بیانیه‌ی خود خطاب به شورای حکام گفت: «متأسفانه ایران بارها از پاسخ به پرسش‌های آژانس خودداری کرده یا پاسخ‌هایی ارائه داده که از نظر فنی قابل قبول نبوده‌اند. همچنین، تلاش ایران برای پاک‌سازی مکان‌های مورد نظر، فعالیت‌های راستی‌آزمایی ما را با مانع مواجه کرده است.»
او تأکید کرد که گزارش جدید آژانس تأیید می‌کند ایران تا اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰ میلادی (۱۳۸۰) یک «برنامه‌ی هسته‌ای نظام‌مند و اعلام‌نشده» را اجرا کرده و از «مواد هسته‌ای اعلام‌نشده» در آن استفاده نموده است. مدیرکل آژانس همچنین «انباشت سریع اورانیوم با غنای بالا» توسط ایران را «بسیار نگران‌کننده» خواند.
واکنش تند ایران و تهدید به کاهش همکاری
در مقابل، مقامات جمهوری اسلامی این گزارش را «سیاسی» و تحت فشار قدرت‌های غربی دانسته‌اند. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه، هم‌زمان با نشست شورای حکام گفت: «ما در طول این ۱-۲ سال اقدامات مهمی در راستای همکاری با آژانس انجام دادیم، اما متأسفانه آژانس تحت نفوذ سیاسی ۳ کشور اروپایی و آمریکا، این گزارش را برای تهیه‌ی یک قطعنامه و سوءاستفاده‌های بعدی آماده کرده است.»
او با انتقاد از کشورهای غربی به دلیل حمایت از برنامه‌ی نظامی اسرائیل، هشدار داد که ایران مجموعه‌ای از اقدامات را در پاسخ به قطعنامه‌ی احتمالی آماده کرده که «قطعاً شامل همکاری بیشتر با آژانس نخواهد بود.»
دیگر مقامات ایرانی نیز این اقدام را «اشتباهی راهبردی» خوانده و تأکید کرده‌اند که ادعاهای مطرح‌شده، پیش‌تر در قطعنامه‌ی سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴) و پس از توافق برجام مختومه اعلام شده بودند.
پیش‌نویس قطعنامه‌ی اروپایی
بر همین اساس، ۳ کشور اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) با حمایت آمریکا، پیش‌نویس قطعنامه‌ای را برای محکومیت عدم پایبندی ایران به تعهداتش آماده کرده‌اند. در صورت تصویب این قطعنامه، برای اولین بار در حدود ۲۰ سال گذشته، ایران رسماً به نقض تعهدات پادمانی خود متهم خواهد شد.
با این حال، یک دیپلمات ارشد اروپایی به بی‌بی‌سی فارسی گفته است که حتی در صورت تصویب قطعنامه، این کشورها قصد ندارند فوراً پرونده را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهند. این اقدام می‌تواند مقدمه‌ای برای فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» باشد؛ سازوکاری که به بازگشت خودکار تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران می‌انجامد و فرصت استفاده از آن تنها تا ماه اکتبر باقی است.
گروسی همچنان بر دیپلماسی تأکید دارد
در میانه‌ی این تنش‌ها، رافائل گروسی تأکید کرد که راه پیش رو همچنان «دیپلماسی» است و او برای رسیدن به توافقی دوجانبه، از نزدیک با تهران و واشنگتن در تماس است. این تحولات در حالی رخ می‌دهد که رضا نجفی، دیپلمات کهنه‌کار ایرانی، به تازگی برای دومین بار به عنوان نماینده‌ی دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منصوب شده است.
