اورانیوم ایران کجاست؟ سوالات فراوان پس از حملات آمریکا
اربیل (کوردستان٢٤)- پس از آنکه دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، با افتخار اعلام کرد حملات آمریکا قابلیت‌های هسته‌ای ایران را "از بین برده است"، مقامات هشدار دادند که هنوز برای ارزیابی تاثیر آن بر برنامه هسته‌ای ایران خیلی زود است. پس از حملات روز یکشنبه، سوالات زیادی باقی مانده است، به ویژه در مورد محل نگهداری ذخایر حساس اورانیوم غنی شده تا ۶۰ درصد ایران - که گامی کوتاه تا ۹۰ درصد مورد نیاز برای سلاح هسته‌ای است.
اورانیوم غنی شده ایران کجاست؟
حملات آمریکا که توسط بمب افکن‌های رادارگریز B-2 انجام شد، سه سایت هسته‌ای ایران را هدف قرار داد: اصفهان و کارخانه‌های غنی سازی اصلی ایران در فردو و نطنز.
در حالی که خسارات قابل توجهی گزارش شده است، آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) نگرانی خود را در مورد ذخایر اورانیوم با درجه نزدیک به تسلیحات ایران ابراز کرده است.
طبق گزارش دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل متحد، تهران حدود ۴۰۸.۶ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد دارد که بازرسان آن آخرین بار در ۱۰ ژوئن این ذخایر را مشاهده کردند.
این مواد، در صورت پالایش بیشتر، از نظر تئوری برای تولید بیش از ۹ بمب هسته‌ای کافی خواهد بود.
رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز دوشنبه خواستار دسترسی به سایت‌های هسته‌ای ایران شد و گفت که آژانس باید در مورد ذخایر اورانیوم «توضیح» دهد.
نگرانی‌ها در مورد سرنوشت این ذخایر حساس افزایش یافته است. در ۱۳ ژوئن، روزی که اسرائیل حمله خود به ایران را آغاز کرد، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، نامه‌ای به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارسال کرد و از اجرای «اقدامات ویژه برای محافظت از تجهیزات و مواد هسته‌ای» خبر داد.
چند روز قبل از حمله ایالات متحده، تصاویر ماهواره‌ای خودروهایی را در نزدیکی ورودی فردو نشان می‌داد.
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر، گفت که اسرائیل «اطلاعات جالبی» در این مورد دارد، اما از توضیح بیشتر خودداری کرد.
اسرائیل روز دوشنبه اعلام کرد که حملاتی را برای مسدود کردن مسیرهای دسترسی به فردو انجام داده است.
کلسی داونپورت، متخصص انجمن کنترل تسلیحات، به خبرگزاری فرانسه گفت: «ردیابی تمام اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی ایران که در قوطی‌های کوچکی که به راحتی با ماشین قابل حمل هستند، ذخیره شده است، اگر غیرممکن نباشد، دشوار خواهد بود.»
جی دی ونس، معاون رئیس جمهور آمریکا، به ای‌بی‌سی نیوز گفت: «آنها (ایرانی‌ها) دیگر ظرفیت تبدیل آن ذخایر اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالا به اورانیوم درجه تسلیحاتی را ندارند و این واقعا هدف آنها بود.»
وی افزود که دولت ترامپ «در هفته‌های آینده» با این اورانیوم برخورد خواهد کرد.
آیا ایران هنوز می‌تواند بمب هسته‌ای بسازد؟
تحلیلگران هنگام پرداختن به این موضوع با احتیاط عمل کرده‌اند.
قبل از حملات، ایران حدود ۲۲۰۰۰ سانتریفیوژ داشت - دستگاه‌هایی که برای غنی‌سازی اورانیوم استفاده می‌شدند.- رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت که بسیاری از آنها هنگام حمله به نطنز آسیب دیدند.
گروسی همچنین گفت که انتظار می‌رود «با توجه به محموله انفجاری مورد استفاده و ماهیت بسیار حساس به لرزش سانتریفیوژها»، «خسارت بسیار قابل توجهی» در فردو رخ داده باشد.
با این حال، کارشناسان می‌گویند که مشخص نیست ایران چند سانتریفیوژ دارد، و گمان می‌رود برخی از آنها در مکان‌های نامعلومی نگهداری می‌شوند.
داونپورت گفت: «با اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد و چند صد سانتریفیوژ پیشرفته، ایران هنوز توانایی تسلیحاتی کردن را دارد و اکنون انگیزه سیاسی بیشتری برای تلاش برای ساخت بمب وجود دارد.»
خطرات اشاعه چیست؟
قبل از درگیری، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که «هیچ نشانه‌ای» از وجود «برنامه سیستماتیک» در ایران برای تولید سلاح هسته‌ای ندارد. اما بدون دسترسی به سایت‌های هسته‌ای، آژانس دیگر نظارتی ندارد.
گروسی روز دوشنبه هشدار داد که «رژیم جهانی عدم اشاعه که زیربنای امنیت بین‌المللی بوده است، می‌تواند فرو بریزد و سقوط کند» و از طرفین خواست که به دیپلماسی بازگردند.
ایران در سال ۱۹۷۰ پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) را تصویب کرد و متعهد شد که مواد هسته‌ای خود را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کند. اما اخیرا زمینه‌سازی برای خروج احتمالی از این پیمان را آغاز کرده و این آژانس را به «شریک» بودن در «جنگ تجاوزکارانه» اسرائیل متهم کرده است.
رضا نجفی، سفیر ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز دوشنبه گفت که «عمل تجاوز غیرقانونی» ایالات متحده «ضربه‌ای اساسی و جبران‌ناپذیر» به رژیم عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای وارد کرده است.
اریک بروئر از موسسه تحقیقاتی ابتکار تهدید هسته‌ای (NTI) ایالات متحده گفت: «من فکر می‌کنم خطر بزرگی وجود دارد که ایران از NPT خارج شود و بازرسان را اخراج کند، یا به سادگی به آنها دسترسی به سایت‌های کلیدی را ندهد.»
وی افزود که ایران همچنین می‌تواند «به مرور زمان، یک برنامه مخفی» مانند کره شمالی ایجاد کند که در سال ۲۰۰۳ از NPT خارج شد و به یک قدرت هسته‌ای تبدیل شد.
ای‌اف‌پی/ب.ن
