"Iraklı yetkililer anayasaya ve Kürtlerle ortaklığa inanmıyor"

140. Madde Yüksek Komisyonu Kürdistan Bölgesi Hükümeti Temsilcisi Djwar Faik, 140. maddenin uygulanmamasının temel nedeninin, Irak yönetiminin anayasaya, demokrasiye ve Kürtlerle gerçek bir ortaklığa inanmaması olduğunu söyledi. 

Djwar Faik, 20 Ağustos 2025 Çarşamba günü Kurdistan24’e verdiği demeçte, başlangıçta, baskı, demografik değişim ve Araplaştırma ile karşı karşıya olan Kürdistani bölgelerde (Kerkük, Xaneqin ve Şangal) sadece üç adet 140. Madde ofisi bulunduğunu belirterek, daha sonra Irak'ın orta ve güney bölgelerinde de ofisler açıldığını aktardı. 

Genel olarak, Kürdistani bölgelerdeki 140. Madde ofislerinin çalışmalarının çok yavaş ilerlediğini aktaran Djwar Faik, “Tazminat ödemelerinde de belirgin farklılıklar görülüyor; Kerkük, Xaneqin ve Şengal’e ayrılan miktar, Irak'ın güneyindeki ofislere harcanan miktardan çok daha az. Komite başkanı, başlangıçta Kürdistani bölgelere çok para harcandığını ve şimdi dengenin korunması gerektiğini söyleyerek bunu haklı çıkarmaya çalışıyor ancak gerçekte, bu üç ofisteki çalışmalar, özellikle de ücretlendirme açısından, olması gerektiği kadar iyi değil.” dedi.

Kürdistan Bölgesi dışındaki Kürdistani bölgelerin geniş bir sınırı olmasına rağmen, ofis sayısının bahaneler üretilerek artırılmadığına işaret eden Djwar Faik, güvenlik durumu nedeniyle Şenagl’de bulunan ofisin Musul'a taşındığını dile getirdi.

Yapılan araştırmalara göre 400 binden fazla ailenin hala 140. madde kapsamında tazminat almayı beklediğini söyleyen Djwar Faik, şu ifadeleri kullandı:

“Irak Hükümeti başlangıçta bu amaç için yıllık 100 milyar dinar ayırmıştı, bu nedenle süreç 40 yıldan fazla sürecekti. Yoğun çabaların ardından bu miktar 200 milyar dinara çıkarıldı, ancak sürecin tamamlanması yine de yaklaşık 25 yıl sürecek. Bu, Irak'ın hala maddenin ilk aşamasında (normalleşme) olduğu anlamına geliyor. Çünkü sürecin uzamasıyla zaman içinde ölen ve tazminatlarını alamayan çok sayıda insan var.” 

Djwar Faik’e göre para yerine tazminat alamayan ailelere arazi dağıtılması öneriliyor, bu da iki yıl içinde tamamlanarak maddenin bir sonraki aşamalarına geçişin önünü açacak.

“140. maddenin uygulanmamasının temel nedeni, Irak yönetiminin anayasaya, demokrasiye ve Kürtlerle gerçek bir ortaklığa inanmamasıdır.” diyen Faik, “Maddenin tam olarak uygulanmasının güç dengelerini değiştireceğini, Kürtleri vatanlarına geri döndüreceğini, demografik yapıyı düzelteceğini, bu bölgelerdeki siyasi denklemi ve seçim sonuçlarını değiştireceğini biliyorlar.” diye konuştu. 

Iraklı partiler arasında, 140. maddenin hayata geçirilmesiyle “Kürtlerin ekonomik ve siyasi açıdan güçlenmesi ve bu durumun Kürdistan Bölgesi’nin bağımsızlığına yol açabileceği” endişeleri oluştuğunu kaydeden Faik, “Bu yüzden kasıtlı olarak zamanla oynuyorlar ve süreci geciktirmeye çalışıyorlar.” değerlendirmesinde bulundu. 

Kürtlerin Irak’ta karşı karşıya olduğu temel sorunlardan birine de değinen Djwar Faik, şu sözleri sarf etti:

“Aynı zamanda anayasayı değiştirme, Kürdistan Bölgesi'nin yetkilerini daraltma ve başta 140. madde olmak üzere Kürtlerin anayasal haklarını güvence altına alan maddeleri değiştirme yönünde sürekli bir girişim var. Irak'ta iktidar ‘çoğunluk diktatörlüğü’ ile yönetiliyor ve iktidar partileri anayasa maddelerini seçici bir şekilde ele alıyor. Kürtlerin karşı karşıya olduğu temel sorun da budur."