کەرتبوونی کورد و پاشماوە لۆزانییەکان و پرسیاری هەنووکە
ئەم بابەتە لەگەڵ هەل و مەرجی ئێستای هەرێم و عێراق و سەد ساڵەی پەیماننامەی شومی لۆزاندا دەدوێ، لەو ساتانەدا کورد کەرتکراو خۆشی پەیوەندییە ناوخۆییەکانی نێوان خێڵ و پارچەکانی پڕ لە ناکۆکی بوو. ئەو لەبەرچاو نەگرتنەی ویست و خواستی گەلی کورد لەلایەن هێزە هەرێمی و جیهانییەکانەوە گۆڕانکارییەکی ئەوتۆی بەسەردا نەهاتووە ئەوەندەی دروستکردنی هەیکەلێکی سەربەخۆی کوردیی قبوڵ بکات.
1- ئەو دۆخەی کە ئێستا کوردستانی پیادا تێدەپەڕێت لەڕوی سیاسییەوە، ئەوەندەی پەیوەندی بە بونێکی کوردی سەربەخۆوە هەبێت لە سەرەتاکانی سەدەی رابوردوو پاش جەنگی جیهانیی یەکەم دەچێ، کوردستان لکێنراوە بە ناوەراست و باشوری عێراقەوەو مۆڵەتی جیا بونەوەی نییەو نابێت لە هەژمونی پایتەختی ئەو وڵاتە دەربچێت، رۆشنبیری سیاسی چ ئایینی -لە ڕوی مافەوە- یان دەرهاوێشتە نوێیەکانی عەقڵی مرۆڤایەتی لە سەرکردەکانی ئێستای عێراقدا بونی نییە، ئامانجی خۆ سەپاندن و براگەورەییەتی بەسەر کوردەوە، بچوککردنەوەو گوشینی تا ئاستی بێهێزکردن لای ئەوان ستراتیژە، نایشارنەوە، وەک بەڵگەش لەکاتی بەڕێوەچونی مەراسیمی سوێندخوارندی بەڕێز سەرۆکی هەرێم نێچیرڤان بارزانیدا، کاتێ کە سەرکردە سیاسییەکانی عێراق هەموویان لێرە بوون بۆ ڕێزلێنان لە پێگەی کورد، بەڕێز سەرۆکی – عەسائیبی ئەهلی حەق- ووتی شتێک نییە بەناوی سەرۆکی هەرێم، ئەو تەنها بەرپرسە لە سێ پارێزگا، ئەو کەلێنەی لە نێوان حیزبە سیاسییە کوردەکاندا کە بەبەردەوام فراوانترە بێت، پڕدەکرێتەوە لەلایەن ئەو هێزانەی کە ڕۆشنبیری سیاسیی و نییەتی نەتەوایەتییان بونی جەستەی دەستوریی و سیاسیی هەرێمی کوردستانی پێ هەرس ناکرێت.
سیاسەتی کوردیی لەماوەی رابوردوودا پاسی زۆری دا بە بەرەکانی بەرامبەر، ئەوانەی کە لە بۆسەدان بۆ کوردو کوردستان، هۆکاری ئەو پاسانەش ناوخۆیین، واتە ململانێکانی ناوخۆی هەرێمە رەنگی لە بەغدا داوەتەوە، کاتێ دەزگاکانی هەرێم کە کورتکراوەی دەزگای دەوڵەتێکن دەستەوسان دەوەستن بەرامبەر کێشەکان، ئیتر بێگومان هاوار لە فریادڕەسی دەرەکی دەکرێت.
2- ئەو هەنگاوانەی نران و ئەو بڕیارانەی لە چەند ڕۆژو هەفتەی ڕابوردودا دران بەرامبەر بە هەرێم، بەرجەستەی یەکگرتنەوەی ناکۆکییەکانی کوردستانە لەگەڵ مەرامی خراپی ئەوانیتر، بارودۆخی ناوخۆی کوردستان زەمینەیەکی لەبارە بۆ هاوێشتنی هەنگاوی دوژمنکارانە، لەهەمو ترسناکتر گۆڕنکارییەکانی بڕگە پەیوەندیدارەکانی بوجەیە بە هەرێم و بەسیاسی کردنیەتی، ئەو گۆڕانکاریانە ترسەکەی لەوەدا نیە کە ئایا پارە دێتە هەرێمی کوردستان یان نایەت، بەڵکو دەرخستنی ئەو ئامانجە شاراوانەیە بۆ بە ( قەزەم) کردنی قەوارەی هەرێمی کوردستان. ئاخنراوە بە تەپکەی یەک لەدوای یەک، چەندەها بۆمبی تیادا چێنراوە بۆ تەقاندنەوەی پەیوەندی نێوان هەرێم و بەغدا.
هەرگیز بۆ مەرامی تایبەت و پاساو هێنانەوە بۆ ئەو بڕگانەی بوجە گوایە ترس لەسەر قەوارەی هەرێم دروستناکەن، بە واتای ئەوەی هەنگاوێکی لەو جۆرە پێویستی بە هەموارکردنەوەی دەستور هەیە، ڕێگا خۆشکردنی – نادەستووری- بۆ سەربەخۆیی دارایی پارێزگایەک نەک بۆ خۆی بەڵکو دەسەڵاتی مامەڵەکردن لەگەڵ بەغدا وەک دەسەڵاتی سەرۆکی حکومەت، چ واتایەک بۆ قەوارەی هەرێم دەهێڵێتەوە؟، چ پێگەیەک بۆ سەرۆکی هەرێم دەمێنێتەوە؟، کاتێ کە عەقڵەکان، دڵەکان، بەرگەی بوونی هەرێمی کوردستان ناگرن، ئەبێت لەساڵەکانی داهاتوودا چ هەنگاوێک وەک سوپرایز بهاوێژن بە رووماندا؟
3- لەناوخۆشدا، بەچاوخشان بەسەر شانۆی دەروونیی و دیدی سیاسیی هەندێک ناوچەی کوردستاندا، و لە ئەگەری بەردەوام بونی ئەم هەورانەی بەسەر ئاسمانی کوردستانەوەیە، دور نەبێت کە ڕیفراندۆم بۆ هەموارکردنەوەی دەستوورو هەڵوەشاندنەوەی هەرێمی کوردستانیش سەربگرێت.
لێرەدا یەکێک لە وتارەکانی "قاسم سولەیمەنی" بۆ کۆمەڵێ لە ئەندامانی سوپای پاسداران دێتەوە بیر، پێی ووتن: سەرەتای شکست لە وێوە دەست پێ دەکات کە ئێمە بکەوینە گومان لەو هێزەی بەرامبەرمانە، ئایا ئەوانە دوژمنی ئێمەن یاخود نا، لەکاتی جەنگ و ڕوبەڕوبوونەوەدا لەو کاتەی کە پێویستت بە یەک ڕیزی هەیە بۆ خۆڕواگرتن و پاشان سەرکەوتن، لەو کاتەدا ببیت بە دوو کەرتەوەو سەرقاڵی دیاریکردنی شوێن پێی خۆت و شوناسی بەرامبەرەکەت بوویت، ئەوە بێ گومان سەرەتای دۆڕانە، زانای کورد باکووریش "سەعید نوورسی" لە ئامۆژگارییەکانیدا بۆ شوێنکەوتوانی دەڵێت: ئەگەر سێ ژمارەمان هێناو هەمویان ژمارە یەک بوون واتە ( 1-1-1) لەدوور یەکەوە داماننان بێگومان هەر یەکەیان بۆ خۆی بەهاو نرخەکەی لە "یەک" زیاتر نییە، بەڵام ئەگەر خستماننە تەنیشت یەک و لەپاڵ یەکدا داماننان ئەو کاتە دەن بە سەد و یانزە (111)، واتە بەیەکەوە بوونی سێ تاک بەهاو سەنگینییان بەرزبوویەوە بۆ سەدو یانزە تاک، ئەو کات هێزو تواناو هەیبەتی سێ تاکە کەس بەرز دەبێتەوە بۆ سەد و یانزە کەس، بێگومان جیاوازییەکە زۆرە.
4- لەم هەلومەرجە تەواو نائاساییەدا سێ هەنگاو پێویستە بنرێن، یەکەمییان تۆکمەکردنی ناوخۆی هەرێم، دووەمیان، گوتارێکی میانڕەوو دور لە کۆڵنج بەرامبەر بەغدا و کارکردن لەگەڵ ئەو پارتانەی پابەندن بە ڕێکەوتنە نەوتییەکەوە، سێیەمییان، کارکردنی جددی بۆ دروستکردنی دیوارێکی یاسایی پارێزەر بە چواردەوری هەرێمی کوردستاندا، ئەو دیوارە یاساییە ڕێکخەری ئەو ماددە دەستوورییانە بێت کە پەیوەندییان بە ماف و دەسەڵاتەکانی هەرێمەکانەوە هەیە.