Kudüs'teki Kürtler - Kürt komutanın İngiliz Kral’la zirvesi
M. Ali ERDOĞAN
Kudüs’ün tarihi çarşısında bulunan Al Hakkari Yolu, yüzlerce yıl sonra Hakkarililer’in şehirde bıraktığı etkinin bir numunesi olarak duruyor.
Kudüs’te Al Hakkari Yolu ve Akkari soyadını taşıyan Filistinliler’in oluşu Eyyubi Hükümdarlığı’nın kurucusu ünlü Kürt Sultan Salahaddin Eyyübi’den bugüne Kürtler’in dünyanın gündeminde olan kentte bıraktığı etkiyi gösteriyor.
Selahaddin Eyyubi döneminde Kudüs’e gelip Memluklular dönemine kadar kentin emirliğini yapan Hakkarililer’in bugün Al Hakkari Yolu olarak isimlendirilen sokakta yaşadığı biliniyor.
Selahaddin Eyyubi ile birlikte Kürtler, Mısır başta olmak üzere, Şam, Halep, Afrin, Kudüs, Sudan, Lübnan, Ürdün gibi Ortadoğu’nun birçok noktasına yayıldı.
K24’ün araştırmasına göre, Filistin’de günümüzde Akkari (Hakkari) soyadını taşıyan ailelerin yanısıra Kurd (Kürt) soyadını taşıyan aileler de bulunuyor. Bu aileler, asıllarının Kürt olduğunu dile getirmekle birlikte Kürtçe konuşmayı bilmiyor.
Aynı durum Ortadoğu’nun farklı yerlerinde yaşayıp Kürt olduğunu söyleyen birçok aile için de geçerli.
Kudüs’te Hakkari Yolu’nun dışında Salahaddin Eyyubi’den sonra Mescidi Aksa’nın muhafızlığını yapan Kürtler’in (Mescidi Aksa muhafızlarının büyük çoğunluğu Kürttü) kaldığı ve Ribat-ul Kurdi diye isimlendirilen yapıların yanısıra Ararat sokağı da var.
Ermeniler’in 5’inci Yüzyıl’dan bu yana ikamet ettiği Eski Kudüs’te, küçük bir Ermeni Mahallesi ve Ermeni Patrikhanesi de bulunuyor.
KUDÜS’TEKİ HAKKARİLİLER KİM?
Efsanevi Kürt Sultan Salahaddin Eyyubi döneminde Hakkarili üç önemli isim ön plana çıkıyor: İsa El Hakkari, Seyfeddin Meştub El Hakkari ve Zahiruddin El Hakkari.
Selahaddin Eyyubi, Kudüs’ü fethettikten sonra Zahiruddin El Hakkari’yi şehrin emiri yaptı. Hakkarililer’in Salahaddin ile başlayan Kudüs emirlikleri Memluklular dönemine kadar devam etti. Meştub El Hakkari, Selahaddin-i Eyyubî’nin meşhur danışmanı ve özel birlikler komutanıydı. İsa El Hakkari de Fakih ve Kadı konumundaydı.
1174 başlayıp 1254’te gücünün büyük bir kısmını yitiren Eyyubi Hükümdarlığı’nda Kürtler, askeriye, bürokrasi ve ilmiye sınıfında en üst kademelerde yer almışlardı.
CİZRELİ TARİHÇİ NE DİYOR?
El Kamil fi't- Tarih'te Cizreli İbn-i Esir, “Selahaddin'in amcası Şirkuh vefat ettiğinde Selahaddin'le ilgili ihtilaf çıktı, onun yaşı Mısır'a vezir olması için genç bulundu. Bunun üzerine, Fakîh İsa el Hakkârî, Seyfeddin el Meştub el-Hakkarî'yi ikna edip Salâhaddin'in tarafına çekti” bilgilerine yer verir.
İsa el Hakkâri ve kardeşi Zahiruddin el-Hakkâri, Kudüs’ün fethinden önce çölde kaybolurlar. Çöldeki bedevilerden kılavuz bulup yollarını bulmayı umarlar ama bedeviler onları tuzağa düşürüp bir miktar para karşılığında Haçlılar’a satar. Fakih İsa, yıllarca esir kaldıktan sonra ancak 60 bin dinar ödenerek serbest bırakılır.
Yakın dostu ve özel birlikler komutanı olan Hakkarili El Meştub esir düştüğünde de, Salahaddin Eyyubi’nin onun için hazinesinden yüklü miktar ödeme yaptığı belirtilir.
Ebu Heyca El Kurdi ve Hakkarili El Meştub, Salahaddin Eyyubi’nin en önemli iki komutanıydı. Kudüs’ün fethi sırasında Salahaddin’in Hakkarili komutanlarının kendisine olan yüksek sadakati karşısında herkesin önünde ağladığı rivayet edilir.
“Aslan Yürekli” lakaplı Kral I. Richard (Britanya Kralı), Kudüs önlerine geldiğinde onunla Hakkarili El Meştub görüştü.
BİLİNMEYEN ETKİLERİ
Günümüzde Mısır, Suriye, Irak, Kürdistan gibi Ortadoğu’daki birçok ülkenin cumhurbaşkanlığı veya başbakanlığı ambleminde bulunan “kartal” simgesi Eyyubi’den geliyor. Eyyubi’nin bir lakabı da “kartal”dır.
Ayrıca İslam tarihinde ilk defa hilali, sancağında bir simge olarak kullanan da Selahaddin Eyyubi’dir. Daha sonra İngilizler Irak ve Kürdistan’ı istila ettiğinde kendisini Kürdistan Kralı olarak ilan eden Şeyh Mahmud Berzenci de bayrağında yeşil zemin üzerinde bulunan kırmızı daire içerisinde hilal motifini kullanmıştır.
