K24 ÖZEL - İdlib senaryoları: Esad’la görüşme, tavizler...

K24 - ANKARA

Prof. Dr. İlter Turan, Rusya’nın Suriye’yle ilişkilerini zayıflatmadan ve Türkiye’yi gücendirmeden İdlib üzerinden bir çözüm aradığını belirterek, “Türkiye Esad’la tekrar görüşmeye razı olduğu zaman gerçekleşebilir. İdlib’deki çözüm için en makul yolun Türkiye’nin Beşar Esad’la görüşmesi olabilir” dedi.

Olası İdlib operasyonu ve bölgesel gelişmelerle ilgili K24’ün sorularını yanıtlayan Oytun Orhan ve Prof. Dr. İlter Turan, 7 Eylül’de Tahran’da gerçekleştirilecek 3’lü zirveden ve Türkiye’nin rolünden söz etti.

ORHAN: TÜRKİYE TAVİZ VEREBİLİR

Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (Orsam) Uzmanı Oytun Orhan, İdlib’in Suriye’nin diğer bölgelerindeki çatışmalardan farklılık arz ettiğini belirterek, “Zira bu bölgedeki gözlem noktalarında doğrudan bir Türk askeri varlığı söz konusu” dedi.

K24’e konuşan Orhan, İdlib’de inanılmaz bir yoğunlaşmanın varlığından söz ederek, 7 Eylül’de Tahran’daki 3’lü zirveye değindi.

Türkiye’nin belli tavizler verebileceğini söyleyen Orhan, şöyle konuştu:

“Bazı silahlı grupların direnmeden belli bölgelerden çekilmesi konusunda Türkiye rol üstlenebilir. Buna karşılık da Rusya bu operasyonun sınırlı kalması konusunda rejimi ikna eder ve belki Tel Rıfat konusunda Türkiye’nin YPG’ye karşı bir müdahalesinde yardımcı olunabilir veya bir çözüm bulunabilir.”

Tüm anlaşma çabasına karşın İdlib konusunda başarısızlık durumunda Astana Süreci’nin çökebileceğinden söz eden Orhan, “Bu bir anlamda Rusya, İran ve rejimin Türkiye’ye bir savaş ilanı anlamına gelecektir. Ama bu noktaya geleceğini düşünmüyorum” dedi.

TURAN: TÜRKİYE ESAD’LA GÖRÜŞMELİDİR

Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. İlter Turan ise, perde arkasında neler olup bittiğine dair herhangi bir bilgiye sahip olmadıklarını söyleyerek, şu değerlendirmede bulundu:

“Rusya bir yandan güçlü müttefik olarak gördüğü Suriye ile ilişkilerini zayıflatmadan diğer yandan dostluğu gelişen Türkiye’yi de gücendirmemeye çalışarak İdlib üzerinden bir çözüm arıyor. Türkiye Esad’la tekrar görüşmeye razı olduğu zaman gerçekleşebilir.”

K24’e konuşan Turan, İran’ın Suriye’ye yönelik operasyon için “dünden hazır” olduğunu belirterek, “Bu açıdan Türkiye için oldukça sıkıntılı bir durum ortaya çıkabilir” dedi.

İdlib’deki çözüm için en makul yolun Türkiye’nin Beşar Esad’la görüşmesi olduğunu da söyleyen Turan, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bunun dışında çözüm için fazla bir imkân göremiyorum. Ve inanıyorum ki 7 Eylül’de Rusya’nın da telkinleri bu doğrultuda olacaktır. Tarafların ikna edilmemesi durumunda Suriye ve Türk askerlerinin karşı karşıya gelmesi de söz konusu olabilir.”

İDLİB

Suriye ordusu, Rusya'nın da desteğiyle İdlib'i muhaliflerden geri almak için kapsamlı bir operasyon düzenlemeye hazırlanıyor.

ABD Başkanı Donald Trump, dün Suriye'nin müttefikleri İran ve Rusya'yı “insanlık trajedisine ortak olmamaları” konusunda uyardı.

Esad'a bağlı birlikler karadan İran'ın, havadan da Rusya'nın desteğiyle İdlib'de ilerlemeye devam ederken, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da “askeri çözümün felaket olacağı” açıklamasını yapmıştı.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da Ağustos sonunda İdlib'deki muhalifleri “terörist” olarak tanımlayıp Batı'ya da "Terörle mücadele operasyonuna engel olmayın" mesajı vermişti.

Suriye'den de Türkiye'nin muhalefetine yanıt Dışişleri Bakanı Velid Muallim'den geldi. Muallim, İdlib harekatının amacının bölgeyi cihatçı örgütlerden temizlemek olacağını söyledi ve "Türkiye ile karşı karşıya gelmek istemiyoruz ama Türkler İdlib'in Suriye toprağı olduğunu anlamalı" dedi.

3’LÜ GÖRÜŞME

Suriye rejimi İdlib operasyonu için hazırlıklar yaparken, Türkiye bölgeye hem askeri sevkiyat yapıyor hem de Rusya ve İran’la görüşmeler gerçekleştiriyor.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İdlib operasyonu öncesi Türkiye, Rusya ve İran’ın yer alacağı zirve için 7 Eylül'de İran'a gidecek.

Erdoğan'ın Tahran'da Rusya Devlet Başkanı Putin ve İran Cumhurbaşkanı Ruhani ile bir araya gelmesi bekleniyor.

Üç lider daha önce, Rusya'nın Soçi kentinde ve İstanbul'da biraraya gelmiş ve Suriye'de siyasi çözüm süreci masaya yatırılmıştı.

Tahran'daki zirvenin gündemi de Astana süreci ve Suriye'nin siyasi çözümü ve İdlib operasyonu olması bekleniyor.

İDLİB'İN ÖNEMİ

2015 yılında Şam yönetiminin kontrolünden çıkan İdlib, Türkiye sınırına 45 km mesafede bulunuyor.

2,5 milyon kişinin yaşadığı İdlib'in yaklaşık yüzde 60'ı, El Kaide'den ayrıldığını açıklayarak isim değiştiren El Nusra öncülüğündeki Heyet Tahrir Şam'ın kontrolü altında.

İDLİB'DE HANGİ ÖRGÜTLER SAVAŞIYOR?

İdlib, farklı silahlı örgütlerin kurduğu ve bünyesinde el Nusra ile Ahrar'uş Şam'ı barındıran çatı örgütü Fetih Ordusu tarafından 2015'te ele geçirilmişti.

Şimdi İdlib'in yüzde 60'ı, El Kaide'nin Suriye kolu El Nusra'dan dönüşen cihatçı Heyet Tahrir el Şam örgütünün kontrolünde. Lideri, eski El Nusra mensubu Ebu Muhammed Colani.

Suriye uzmanı Fransız akademisyen Fabrice Balance Heyet Tahrir el Şam grubunu “çok iyi organize, savaşa hazırlıklı” olarak tanımlıyor.