“DAİŞ sonrası 10 savaş, Kürtler hepsinde var”

DAİŞ’in sınırlarının hızla daraldığı ve Irak ile Suriye’deki kalelerinin birer birer düştüğü yeni süreçte DAİŞ sonrasında 10 yeni savaşın meydana gelebileceği iddia edildi.

The Washington Post gazetesinde yayımlanan bir makalede, terör örgütü DAİŞ’in bitirilmesinden sonra yaşanacak yeni süreçte 10 yeni savaşın çıkabileceğine işaret ediliyor. Makaleye göre Kürtler, yaşanması ihtimal 10 savaşın içinden doğrudan veya dolaylı yer alacak.

“Her ne kadar hepsi İslam Devletini düşman olarak görse de çoğu birbirini de düşman olarak görüyorsa.” denilen Liz Sly imzalı makalede, “Militanlardan toprakları geri alırken, toprak ele geçiren diğer gruplarla onları çatışmaya sokma riski taşıyan bir şekilde ele geçirilen topraklarda hak iddia ediyorlar. DAİŞ sonrası düzeninin kontrolü için yeni savaşlar mayalanıyor. Bunlardan 10'unun listesi, özel bir sıralama olmaksızın aşağıda yer alıyor. Şüphesiz daha fazlası da var. Bazıları çoktan başladı. Diğerleri hiç vuku bulmayabilir. Ancak bunların herhangi biri DAİŞ’in hayatta kalma şansını artırabilir, örgütün başarılı olma koşullarını sürdürebilir ve belki de ABD'yi önümüzdeki pek çok yıl bölgede kalmak zorunda bırakabilir.” ifadesi kullanıldı.

Makalede sözü edilen çıkması muhtemel 10 savaş şöyle sıralandı:

1-         ABD Destekli Suriyeli Kürt Güçler ile Türkiye Destekli Arap Güçler

Bu çoktan başlamış olan savaşlardan biri ve çok daha karmaşık olanlardan biri. Ülkede ayrılıkçı Türkiyeli Kürtlere karşı bir savaş yürüten Türkiye Suriyeli Kürtlerin ABD desteğinden Suriye'nin kuzeydoğusunda Kürtlerin kontrolünü genişletmek üzere yararlanmasını alarma geçmiş vaziyette izliyor. Türkiye ile müttefik Suriyeli Arap asiler de Kürtlerin Arap bölgelerini gasp ederek yayılmasına karşı. Dolayısıyla iki hafta önce Türkiye Suriyeli asilerin İslam Devleti topraklarını ele geçirmesine yardım etmek için Suriye'ye girdiğinde, Kürtlerin İslam Devleti kadar hedef olduğu açıktı. O zamandan beri çatışmalar patlak verdi ve her ne kadar ABD her iki taraftan da durmasını istese de rakip müttefikleri üzerinde derinleşen bir ihtilafı önleyecek kadar nüfuza sahip olup olmadığı belirsiz.

2-         Türkiye ve Suriyeli Kürtler

Bu savaş birincisine benzer ama daha büyük olacak. Şimdilik Türkiye Suriye saldırısını, Suriye'nin DAİŞ tarafından işgal edilmiş çoğunlukla Arapların yaşadığı bir bölgesiyle sınırlıyor. Ama Türkiye filli Kürt devletinin doğu sınırında ortaya çıkması konusunda da bir o kadar endişeli. Kürtler bu yılın başında orada özerk bir bölge ilan etti ve Türkiye kendisini buradan yalıtmak için sınırda duvar inşa ediyor. Eğer gerilimler sürerse Türkiye'nin -az sayıda ABD askerinin de üslenmiş olduğu- Kürt bölgesini doğrudan bir işgali ihtimal dışı görülemez.

3-         Suriyeli Kürtler ve Suriye Yönetimi--

Suriye yönetimi de Kürtlerin toprak emelleri konusunda kendisini tehdit altında hissediyor. Son döneme kadar huzursuz bir ittifak içindeydiler ve Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad birkaç vesileyle hükümetinin Kürtlere silah sağlamasıyla övündü. Ama Kürtlerin özerklik ilanından beri ilişkiler tatsızlaştı ve taraflar her ikisinin de kuvvetlerinin bulunduğu bölgelerde kısa süreli çatışmalar yaşadı. Şimdi bir ateşkes var ama Kürtlerin özyönetim arzuları Esad'ın ileri sürdüğü Suriyelilerin tüm ülkede yeniden egemenlik kurması hedefiyle doğrudan çelişiyor.

4-         ABD ve Suriye

Bu, Başkan Obama, Esad'ın gitmesi çağrısında bulunduğundan beri beş yıl içinde çeşitli vesilelere patlak verebilecek bir savaştı. Başlamamış olması iki tarafın da çatışmadan ne kadar çok kaçınmak istediğinin göstergesi. Halen bir hayli olasılık dışı görünüyor. Ama DAİŞ savaşının bir noktada ABD destekli grupları Suriyeli hükümet güçleriyle doğrudan çatışmaya sokabileceği birkaç cephe hattı bulunuyor. Bunlar arasında, haziran ayında ABD ile Suriye'nin karşıt taraflardan rakip saldırıları desteklediği, İslam Devletinin Suriye'deki başkenti Rakka bunlar arasında. Geçen ay ABD ordusu, Suriye savaş uçaklarının Kürtleri bombalamasını engellemek üzere müdahil oldu.

5-         Türkiye ile Suriye

Türkiye'nin Suriye müdahalesi şimdilik İslam Devleti ve Kürt güçlerle savaşmakla sınırlı. Türkiye ayrıca, Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyine müdahalesine yeşil ışık yakmış görünen Esad'ın en önemli müttefikleri, hem Rusya hem de İran ile ilişkilerini onarmak üzere de adımlar atıyor. Eğer Türkiye'nin DAİŞ’e karşı savaşı iyi giderse Türk kuvvetleri kısa sürede kendilerini çekişmeli Halep şehri etrafındaki Suriye yönetimi cephe hatları karşısında bulacaklar. Bu noktada işler karışabilir.

6-         Iraklı Kürtler ve Irak Yönetimi

Suriye'den İslam Devletinin küçülen sınırlarından doğuya Irak'a doğru ilerlerken durum bir şekilde daha az değişken. Ama daha az karmaşık -veya tehlikeli- değil. Tıpkı Suriyeli Kürtlerin kontrolleri altındaki bölgeyi Suriye yönetiminin egemenliğine meydan okuyan bir şekilde genişlettiği gibi, Iraklı Kürtler de Irak'ın bir zamanlar Irak hükümetinin kontrolündeki bölgelerine ilerliyorlar. ABD destekli Irak yönetimi, DAİŞ tamamen yenilgiye uğratıldıktan sonra bu bölgeleri geri almayı planladığını söylüyor. ABD destekli Kürtler ise fethetmek için kan döktükleri hiçbir toprak parçasından vazgeçmeyeceklerini söylüyor. Bu anlaşmazlıkla İslam Devletinin ortaya çıkmasından öncesine uzanıyor ama militanlar yenilgiye uğratıldıktan sonra intikam duygusuyla bir kez daha ortaya çıkacak.

7-         Iraklı Kürtler ve Şii Milisler

Bu altıncı savaşa benzer sebeplerle ortaya çıkacak ama çoktan kaynamaya başlaması hariç. Çoğu İran tarafından desteklenen Şii milisler, DAİŞ topraklarının işgalinin bir bölümünde öncü rol oynuyor, Bağdat'tan kuzeye militanları geri püskürtüyor. Kürt bölgelerinden güneye baskı yapan ABD müttefiki Kürt peşmerge savaşçılarıyla karşı karşıya geliyorlar. En azından bir bölgede, Tuzhurmatu'da halihazırda çatışmalar vuku buldu. Ama Kürtler ne Suriye'de ne de Irak'ta birleşmiş değiller ve bu da şu olasılığın yolunu açıyor:

8-         Kürtlere Karşı Kürtler

     Bu belki de senaryoların en karmaşık olanı ama olasılık dışı olmaktan da uzak. Kürtler bir Kürt devleti arzuları dışında neredeyse her konuda kendi aralarında bölünmüş durumda. Irak'taki Kürtler 1990'larda kanlı bir iç savaşta çarpışan iki gruba ayrılmış durumda. Bunların biri Suriye'nin kuzeyini kontrol eden Kürtlerin ezeli düşmanı. Diğeri ise -kendileri de birleşik olmayan- Suriyeli Kürtlerle müttefik. ABD müttefiki Kürt gruplar arasında ihtilaf, Irak'ta veya Suriye'de ya da ikisinde de mümkün.

9-         Sünni Araplar Şiilere ve/veya Kürtlere Karşı

DAİŞ’i yenme hedefi peşinde, çoğunlukla Sünnilerin yaşadığı kentler ve köyler çoğunlukla Şii ve Kürtlerden oluşan güçler tarafından kontrol ediliyor. Pek çok Sünni militanları yenmek için onlara katılıyor. Onlara zulmedenlerin püskürtülmesinden çoğu büyük ölçüde rahatlamış durumda. Ama aynı zamanda Şiilerle Kürtlerin kurtardıkları Sünni topluluklara yönelik istismarlarına ilişkin de haberler geliyor. Bunlar arasında Sünnilerin zorla evlerinden edilmesi ve Sünni erkeklerin topluca alıkoyulması yer alıyor. Hakiki bir uzlaşma olmazsa, Sünnileri güçlendiren siyasi çözümler de dahil yeni bir Sünni isyanı biçimi ortaya çıkabilir.

10-       İslam Devletinden Kalanlar Herkese Karşı

DAİŞ hem Suriye hem de Irak'ta halen geniş bir bölgeyi kontrol ediyor. Çifte başkenti, Musul ve Rakka'yı kontrol etmeye yönelik saldırılar henüz başlamadı. Eğer saldırılara katılması gereken gruplar kendi aralarında savaşırlarsa bu mücadeleler süresiz olarak ertelenebilir. Ertelenmese bile diğer ihtilaflar çözümlenmezse bölgede uzun süreli istikrarsızlığın habercisi olacak. Askeri kazanımlara, en başta DAİŞ’in ortaya çıkmasına olanak sağlayan, daha geniş kaosa ve bozukluğa yönelik siyasi çözümler eşlik etmiyor. Eğer mevcut savaş yeni savaşlara yol açarsa İslam Devleti de varlığını sürdürebilir.