Madımak’ta bir Kürt: Donmaktan kurtuldu, aynı yerde yaktılar

ANKARA (K24)

Sivas’ın bir köyünde donmaktan kurtulan Kürt karikatürist Asaf Koçak, 2 Temmuz 1993’te, Madımak Oteli’nde yakılarak öldürülmüştü.

Aralarında Aziz Nesin, Behçet Aysan, Metin Altıok, Uğur Kaynar, Hasret Gültekin, Nesimi Çimen, Asım Bezirci, Asaf Koçak ve daha pek çok şair, yazar, sanatçı, düşünür şenlikler için Sivas’a gitmişti.

Türkiye’de 1990’ların karanlığında, şenliklerin yapıldığı kültür merkezinin önüne bir yürüyüş başladı.

Saldırgan grubun bir kısmı yeni dikilen "Halk Ozanları" heykelini yıkıp, yerde sürüklemişti.

Protestolar devam ederken, Madımak Oteli ateşe verildi. Otelde bulunan aydın ve sanatçılardan 33'ü ve 2 otel görevlisi 2 Temmuz 1993’te yaşamını yitirmişti.

Otelde yaşamını yitirenlerden birisi de Orta Anadolu Kürtlerinden karikatürist ve edebiyatçı Asaf Koçak’tı.

Asaf Koçak Sivas ve Adıyaman’ın çeşitli köylerinde öğretmenlik yaptı.

Koçak’ın 14 yıl boyunca karikatürleri Sorun, Yapıt, Yeni Olgu, Türkiye Yazıları, 2000'e Doğru, Bilim ve Sanat, Yarın, Edebiyat 81 gibi eserlerini Cumhuriyet, Günaydın ve Yeni Çuval gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı.

KÜRTLÜĞÜ BİLİNMİYOR

Kürdolog ve yazar Mehmet Bayrak, Asaf Koçak’ı 1980’li yılların ortalarında Özgür Gelecek dergisinde tanıdığını söyledi. Koçak’la birlikte çalıştıklarını ifade eden Bayrak, “Asaf, muhtelif yerlerde öğretmenlik yaptı. Daha sonra karikatüristliği seçtiği için Ankara’ya yerleşme kararı almıştı” dedi.

K24’e konuşan Bayrak, Koçak’ın Kürt olduğunu çok az kimsenin bildiğini söyleyerek, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Madımak katliamından önce kendisiyle görüşmüştük. Eşim, Asaf’ın Çankaya Belediyesi’nde çalışması için ön olurunu almıştı. Sivas dönüşünde burada çalışacaktı.”

Koçak’ın ekonomik olarak çok zor günler geçirdiğini ifade eden Bayrak, Sivas’a gitmeden önce iş bulma sevincini şu sözlerle dile getirdiğini aktardı:

“İlk defa ay başını, kirayı düşünmeden yaşayacağım.”

BELGESELİ ÇEKİLDİ

Yönetmen Keremo (Kerem Tekoğlu), Koçak’ın trajik hayatını belgeselleştirdi. “Dîno” adlı belgeselin şu sıralar Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde gösterimi devam ediyor.

K24’e konuşan Keremo, Koçak’ın Sivas’ın Alevi bir köyünde öğretmenliğe başladığını ve burada Aleviler ile çok güzel iletişim kurduğunu söyledi. Keremo, Koçak’ın yaşadığı bir olayı şöyle aktardı:

“İlginçtir, bu köyde öğretmenlik yaparken neredeyse soğuktan donuyordu. Arkadaşları onu donmaktan son anda kurtardı. Sivas’ın köyünde soğuktan donmaktan kurtulan Koçak, yıllar sonra aynı şehirde yakılarak öldü.”

DURAN: KÜRTÇE BİLİNSİN İSTEDİM

Asaf Koçak’ın yakınlarından araştırmacı Vahit Duran, “O, karikatür tarihinde ve Kürt edebiyatında yerini aldı” dedi.

K24’e konuşan Duran, belgesele katkı sunan isimlerden. Tek amacının belgeselle birlikte Koçak’ı tanıtmak olduğunu söyleyen Duran, “Kürtler öz bir değerini bağırlarına bastı. Film ve etkinlik dili Kürtçe ve Almanca olduğu için bütün parçalarda yaşayan Kürtler kendi anadilinde onun biyografisini izledi” şeklinde konuştu.

ASAF KOÇAK KİMDİR?

Asaf Koçak 1958 yılında Kırşehirli Kürt bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Ailesi Reşwan aşiretinin Şêxbılan kolundandı. Sıradışı oluşuyla çocukluk yıllarında mahalle baskısına maruz kalan Koçak, bu ortama küçük yaşlardan itibaren yaptığı çizimlerle başkaldırmıştı.

Karikatürleri Sorun, Yapıt, Yeni Olgu, Türkiye Yazıları, 2000'e Doğru, Bilim ve Sanat, Yarın, Edebiyat 81 gibi eserlerini Cumhuriyet, Günaydın ve Yeni Çuval gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı. 

Yunus Nadi Ödülleri yarışmasında, Monsiyon TMMOB Denizli temsilciliğinin düzenlediği karikatür yarışmasında başarı ödülleri kazandı. Para kazanmak ve geçinmek için musluk tamirciliği ve sinemayı denedi.

Kısa metrajlı bir filmde oynadı. Filmin adı “Büyük Simbad” idi. Bu film bir yarışmada birincilik ödülü aldı. Pir Sultan Abdal dergisinin kapak karikatür çizimlerini, Özgür Gelecek dergisinin görsel danışmanlığı yaptı.

2 Temmuz 1993’te Sivas Madımak Oteli’nde katledilen 37 kişiden biri olan karikatürist Asaf Koçak, 35 yaşındaydı.

SİVAS’TA NELER YAŞANDI?

Aydınlar, sanatçılar ve şairlerden oluşan bir grup, dört günlük şenlik programına katılmak için o günlerde Sivas'a gitti.

1 Temmuz'da şenliğin açılışında konuşanlardan biri de yazar Aziz Nesin'di.

33 kişinin en yaşlısı 66 yaşındaki Asım Bezirci, en genci ise folklor gösterisi için Sivas'a giden 12 yaşındaki Koray Kaya'ydı.

Katliamdan iki gün önce kentte bir bildiri dağıtılmıştı. Bildiride Aziz Nesin'in o sırada başyazarı olduğu Aydınlık gazetesinde yayımlanan Salman Rüşdi'nin "Şeytan Ayetleri" kitabından bahsedilmiş, Nesin hedef gösterilmişti.

Bildiride dönemin Sivas Valisi Ahmet Karabilgin'in şenliklere ev sahipliği yapması eleştirilmiş, Nesin için "Şehirde adeta Müslümanlarla alay edercesine gezebilmektedir" ifadesi kullanılmıştı.

Valinin katliam sonrası İçişleri Bakanlığı'na gönderdiği rapora göre, saldırganların sayısı her saat sayısı artıyordu. Yine aynı rapora göre, akşam saat 18.00'de Madımak Oteli'nin önünde o ana kadar hiçbir aşamada dağıtılmamış 15 bin kişi vardı. Otel önündeki araçlar ve sürüklenen heykel ateşe verildi, otelin camları kırıldı.