Deprem nedeniyle seçimler ertelenebilir mi?

HABER MERKEZİ

Maraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerin ardından 10 ilde üç ay OHAL ilan edilmesiyle 14 Mayıs'ta yapılması planlanan seçimlerin ertelenip ertelenmeyeceği sorusu gündeme geldi.

Perşembe günü Reuters'a konuşan bir Türk yetkili “Şu anda göründüğü kadarıyla seçimlerin 14 Mayıs'ta yapılmasının önünde ciddi engeller olduğunu” dedi. 

İsmi açıklanmayan yetkili, deprem bölgesinde ülke nüfusunun yüzde 15'inin yaşadığına ve üç aylık olağanüstü hal ilan edildiğine dikkat çekerek, seçimle ilgili bir karar vermek için henüz çok erken olduğunu belirtti.

Yetkili, "Yeni bir seçim döneminden çıkmış gibiyiz. Gelişmelere bakacağız ama şu anda 14 Mayıs'ta seçim yapılması konusunda çok ciddi zorluklar var" diye konuştu.

DEMİRTAŞ: KİMSE YSK’YA BİR DAHA SEÇİM KARARI ALDIRAMAZ

Eski Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Gelen bilgilere göre, herkes felakete yoğunlaşmışken bir grup hukukçuya, seçimlerin ertelenmesi için çalışma yapılması talimatı verilmiş. Bir kez daha, oldu bitti yaparak Anayasa'yı yok saymaya hazırlanıyorlar” dedi.

Demirtaş, “Seçimler, Anayasa'nın 78. maddesine göre sadece TBMM'de ve resmen ilan edilmiş savaş hali kararıyla ertelenebilir. Bunun istisnası yoktur. TBMM'yi yok sayıp seçimleri erteleme kararı almak, açıkça siyasi darbe olur. Anayasal suç olmasına rağmen seçimler bir kez ertelenirse bunun önü açılır ve kimse Yüksek Seçim Kuruluna bir daha seçim kararı aldıramaz. Deprem felakettir, diktatörlüğe geçiş için ‘Allah'ın lütfu’ değildir. Halk buna izin vermez, nokta” ifadelerini kullandı.

DEVA PARTİSİ: SEÇİMLERİ YSK DA CUMHURBAŞKANI DA ERTELEYEMEZ

DEVA Partisi Sözcüsü İdris Şahin de konu hakkında yaptığı açıklamada, “Seçimi YSK da erteleyemez, Sayın Cumhurbaşkanı da. Ortada Anayasa varken, YSK’nın veya herhangi bir başka yapının iradesinin hiçbir hükmü yoktur” ifadelerini kullandı. Şahin, 14 Mayıs hakkında kesin bir karar olmadığını hatırlatarak “Mevcut kanunumuza göre seçim tarihi 18 Haziran” dedi.

Şahin, “Seçim, Anayasa ne zaman diyorsa, seçim yasası ne zaman diyorsa o zaman yapılır. Hukuk var ortada. Hukuksuzluk daha yeni on binlerce canımızı aldı. Hukuk ne diyor? Anayasamızın 78. maddesine göre Gazi Meclisimiz sadece ve sadece savaş durumunda seçimi 1 yıl erteleyebilir. Başka hiçbir sebeple seçimler geriye bırakılamaz. Yani Anayasamıza göre mevcut durumda seçimlerin ertelenmesi mümkün değildir” şeklinde konuştu.

İYİ PARTİ: YSK SEÇİM ERTELEYEMEZ, ANAYASAYA GÖRE YETKİ YALNIZCA TBMM’DE

Seçim süreci ile ilgili T24’ün sorusunu yanıtlayan İYİ Parti YSK Temsilcisi Mustafa Tolga Öztürk, seçimlerin ertelenmesi durumunun anayasada çok açık bir şekilde yazıldığına dikkati çekti.

“Sadece savaş durumunda seçimler ertelenebiliyor ve o da cumhurbaşkanı kararıyla olamıyor” diyen Özgür, şunları belirtti:

“Tamamen Meclis’in yetkisine bırakılmış. Yani 400 milletvekilinin oyu gerekiyor. Bu konuda anayasanın 2012/30 sayılı bir kararı var, ‘savaş ya da başka bir nedenden kaynaklanan bir zaruret halinde’ diyor. Ancak, bu kararın da seçimin ertelenebileceği şeklinde değerlendirilmesi mümkün değildir, anayasaya aykırıdır. İstisnalar dar yorumlanır. Diğer yandan seçime ilişkin yapılan düzenlemelerin bir yıl içinde yapılacak seçimlere uygulanamayacağına dair kanuni hüküm de var. Dolayısıyla seçimleri ertelemek için tek bir seçenek var, o da Meclis’te 400 milletvekilinin oyuyla, seçimin ertelenme kararının geçici madde ile anayasaya eklenebilir.”

"BÜYÜK İLLERDE, O ŞEHİR ÖZELİNDE SANDIK KURULABİLİR"

İYİ Parti yetkilisi, “Deprem bölgesinde sıkıntı olduğu düşünülüyorsa, büyük illerde Kahramanmaraş, Hatay, Antep gibi depremden etkilenen iller için özel sandıklar kurulabilir. Çünkü 1,5 milyonluk şehirde 300 bin kişiyle vekil seçmek çok hakkaniyetli olmayabilir” diye konuştu.

BÜLENT ARINÇ: SEÇİMLERİN İVEDİLİKLE ERTELENMESİ LAZIM

Eski TBMM Başkanı AK Partili Bülent Arınç, Twitter hesabından Maraş merkezli depremlerin ardından seçim tarihi tartışmalarına ilişkin görüşünü aktardı. 

Yazılı açıklamasını paylaşan Arınç, şunları belirtti:

“Vatandaşlarımız şu an seçim değil yaşam mücadelesi veriyor. Ahval bu iken bazı siyasetçilerin ve gazetecilerin seçimin mayısta mı haziranda mı yapılacağını tartıştığını görüyoruz. Allah'tan korkun, hala enkaz altında cesetler var. Seçmenden bahsedilemezken seçimden bahsetmek nasıl mümkün oluyor? Böyle bir dönemde acılarıyla yüzleşen vatandaşlarımıza karşı seçim propagandası mı yapacaksınız, oy mu isteyeceksiniz? Aday mı olacaksınız, miting mi yapacaksınız? Bunları hangi yüzle yapacaksınız? Seçmen yok, sandık yok. Bunların yanı sıra bölgede adli ve idari bürokrasi yok. Halk size demez mi: 'Vatandaş can derdinde, siz ne derdindesiniz?' diye.”

“ANAYASALAR KUTSAL METİNLER DEĞİL İLGA EDİLEBİLİR, DEĞİŞTİRİLEBİLİR”

"Ortalama 15 milyon vatandaşımızın etkilendiği bu felakete maruz kalan şehirlerimiz TBMM'de toplam 85 milletvekili ile temsil ediliyor" diyen Arınç, şöyle devam etti:

"Manzara o kadar acı ki; buralarda seçmen kalmamış. Hem seçmen kütükleri geçersizleşmiş hem de seçim yapmak hukuken ve fiilen imkânsız hale gelmiş. Belki de seçime gidilirken Yüksek Seçim Kurulu nüfus sayımı ile bu illerin kaç milletvekili ile temsil edileceğini yeniden hesaplayacaktır. Belki de tarihimizin en acı felaketini yaşadığımız bugünlerde, ülke bir an evvel seçim stresinden kurtulmalıdır. Buna vatandaşımızın da bürokrasinin de siyasetin de ihtiyacı var. Daha açık ve net ifade etmek gerekirse; ne mayısta ne de haziranda seçim olmaz, olamaz. 

Devlet bürokrasisinin vatandaşlarımızın yaralama merhem olmasına odaklanması için seçimlerin ivedilikle ertelenmesi lazım. Bu bir tercih değil zarurettir. Anayasanın 78. maddesini ileri sürerek seçimlerin sadece savaş sebebiyle ertelenmesinin mümkün olduğunu söyleyenlere tek cevap yeterli olacaktır: Evet, bu hüküm var ama anayasalar kutsal metinler değillerdir, hukuki metinlerdir. Yasama organı her zaman anayasa maddesini ilga edebilir, değiştirebilir ve yenisini koyabilir."

“GENEL VE YEREL SEÇİM BİRLEŞTİRİLEBİLİR”

Deprem nedeniyle seçimlerin ertelenmesi için Anayasa'ya değişiklik yapılmasını teklif eden Arınç, "7062 Sayılı Yüksek Seçim Kurulu'nun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'unun 6. maddesine göre YSK toplanarak mevcut durum karşısında seçimlerin 2023 Mayıs veya Haziran aylarında yapılmasının mümkün olmadığına karar verebilir ve bu kararı gereği yapılmak üzere yasama organına bildirebilir. Tıpkı milletimizin farklı kesimlerinin el ele verdiği gibi iktidar ve muhalefetin de el ele vererek milletimizin tüm yaralarını saracaklarını ve elbette demokrasi gereği seçimlerin de gönül huzuruyla yapılacağını düşünüyorum" dedi.

Bülent Arınç önerilerini ise şu şekilde sıraladı:

“- Birinci tercihim; Milletvekili ve Cumhurbaşkanlığı Seçimleri ile 2024 yılı Mahalli İdareler Seçimleri birleştirilebilir. Bunun geçmişte örnekleri vardır. Bu yöntemle halka fazladan tercih hakkı verilecektir.

- İkinci tercihim Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekilli Seçimleri'nin ötelenerek Kasım 2023'de yapılmasıdır.

- Üçüncü tercihim ise ilk iki seçenekte anlaşılamadığı takdirde tüm siyasi partilerin mutabık kalacağı başka bir tarih üzerinde anlaşma sağlanmasıdır.

Arınç "Sonuç itibariyle ne olursa olsun bu zaruret hali dolayısıyla seçimler bir defaya mahsus olmak üzere tehir edilmelidir. Seçimleri ertelemeye yönelik teklifim kabul görürse ayrıntılı olarak başka düşüncelerimi de ifade edebileceğim" ifadeleriyle açıklamasını sonlandırdı.”