K24 ÖZEL – ABD - İran gerilimi nereye doğru gidiyor?

Cesim İlhan

İran’a yakın silahlı milislerin aralık ayında Kerkük’te ABD üssüne saldırması ve ABD’nin Irak ile Suriye’de Hizbullah Tugayları (Ketayib Hizbullah) örgütüne yönelik askeri operasyon düzenlemesi yeni yıla girilirken iki ülke arasında tırmanan siyasi ve askeri gerilim, dünya gündeminin ilk sırasında yer aldı.

Bazı uzmanlar, ABD ile İran arasında krizin biraz daha sert bir seyirde devam edeceğini düşünüyor.

İran Araştırmaları Merkezi (İRAM) Başkan Vekili Dr. Hakkı Uygur, ABD ile İran arasında uzun süredir devam eden bir gerginlik olduğunu, mayıs ayında körfezdeki tanker saldırılarının da iki ülke arasındaki krizin derinleşmesine sebep olduğunu söyledi.

K24’e konuşan Dr. Uygur, son gelişmeleri değerlendirdi:

“ABD ile İran arasında epeydir devam eden bir gerginlik vardı. Mayıs ayından İran petrolünü alan alıcılara yönelik ABD’nin muafiyeti vardı. Bundan sonra iki ülke arasında gerginlik daha arttı. Körfezde bazı tankerlere saldırı oldu, ABD’nin İHA’sı düşürüldü, Suudi Arabistan petrolüne saldırı oldu. Yine bunlarla eş zamanlı olarak Irak’ta ABD üslerine taciz saldırıları çoğalmıştı. ABD bundan sürekli İran’ı ve İran’a yakın grupları suçladı. En son geçtiğimiz hafta Kerkük’te ABD üssüne bir saldırı oldu ve ilk defa bir ABD vatandaşı öldü. ABD daha önce ‘Eğer bir Amerikalı hayatını kaybederse ciddi tepki vereceğiz’ diyerek kırmızı çizgiyi belirlemişti. Görünen o ki ABD bu tehdidini hayata geçirdi ve bu işte sorumlu tuttuğu İran’a yakın Ketayib Hizbullah’a yönelik ciddi bir saldırı düzenledi. Irak’ta da buna yönelik tepkiler var. Bunlar gerginliğin arttığını gösteriyor.”

“KARŞILIKLI SALDIRILAR OLUR”

“Bundan sonra iki ülke arasında gerginlik artar mı?” sorusuna Uygur, şu yanıtı verdi:

“Bunu tarafların bunda sonraki adımları belirleyecek. Trump İran’ı tehditti. Sonra ‘Ben savaş istemiyorum İran’ın da istememesi lazım’ dedi. Ama ben, gerginlik kontrollü bir şekilde devam eder diye düşünüyorum. ABD ile İran arasındaki yeni krizin kontrolden çıkmasını şimdilik beklemiyorum. Eğer kontrolden çıkarsa İran’a yakın gruplar ABD’nin üslerine yine saldırabilirler, ABD de onları tekrar vurabilir. Bu böyle karşılıklı vuruşmalar bir müddet sonra tüm Irak ve Suriye’yi kapsayan geniş çatışmalara sürükleyebilir. Irak’ta 2007 olduğu gibi ABD askeri ciddi bir şekilde hedef olurlar. ABD bunlara karşılık verir. Tabi İran’ın buna nasıl cevap vereceği de önemli. Bu körfeze yansır mı? Gerginliğin büyümesi ya da azalmasına bağlı.”

“ABD İLE İRAN MÜCADELESİ SÜRECEK”

Anka Enstitüsü'nden Uluslararası İlişkiler Uzmanı Dr. Yeşim Demir, Suriye ve Irak üzerinden uzun süreden beri ABD ile İran’ın mücadelesinin söz konusu olduğunu söyledi.

K24’e konuşan Dr. Yeşim Demir, şunları ifade etti:

“ABD ile İran’ın uzantıları olan vekil örgütler arasında çatışmalar söz konusuydu. ABD’nin son saldırısından bir hafta önce Irak’ta askeri varlığını ele geçirme bahanesiyle Kerkük’te Haşdi Şabi saldırılar düzenlemişti. Son saldırılar ABD’nin buna bir cevabı olarak değerlendirilebilir. Olayların büyümesinin nedenlerinden birisi de ABD’nin daha önce Haşdi Şabi’ye yönelik saldırılarda İran’a bağlı Kudüs Tugayı’ndan bir albayın öldürüldüğü iddia ediliyor. Bunun intikamını almak için İran Haşdi Şabi’yi kışkırtarak ABD Büyükelçiliğine yönelik bir saldırı ya da protesto düzenledi.”

Son olayların iki ülke arasındaki sorunların süreceğine işaret ettiğini vurgulayan Demir, “İki ülke arasında daha önce var olan mücadele bundan sonraki süreçte İran’ın vekil milisleri ile ABD askeri arasında devam edecektir. Çünkü İran’ın vekil silahlı grupları ABD’nin bölgedeki varlığını hep sıkıntıya sokmak istemiştir. Bu böyle de devam edecektir. Son gelişmeler iki ülke arasında sorunları devam edeceğini gösteriyor. Bu da Irak’ın istikrarının daha da bozulması anlamına gelmektedir. Sosyopolitik açıdan zaten burada bir sorun vardı ve bu daha da artacağa benziyor” şeklinde konuştu.

KERKÜK VE KETAYİB HİZBULLAH’A YÖNELİK SALDIRI

Geçtiğimiz hafta İran destekli Ketayib Hizbullah örgütü, ABD askerlerinin bulunduğu Kerkük'teki K1 Askeri Üssü'ne bir saldırı düzenlemiş, saldırı sonucu 1 ABD’li sözleşmeli sivil personel hayatını kaybederken, 4 asker de yaralanmıştı.

Bunun üzerine ABD Savunma Bakanlığı, Hizbullah Tugaylarına ait Irak ve Suriye'deki 5 hedefi vurduklarını duyurmuştu. ABD’nin saldırısı sonucu 28 kişi öldü, 48 kişi de yaralandı.

ABD’nin saldırısını protesto etmek isteyen Haşdi Şabi yalıları, dün sabah saatlerinde Bağdat'taki ABD Büyükelçiliği önünde toplandı.

ABD karşıtı sloganlar atan protestocular, Bağdat'ta hükümet binalarının bulunduğu korunaklı Yeşil Bölge'deki ABD elçiliğinin duvarını ateşe verdi, ardından kapısını kırarak elçiliğe girdi.

Protestolar bugün de devam ederken Haşdi Şabi örgütü, milislerine büyükelçiliğin önünden çekilmeleri çağrısında bulundu.

TRUMP İRAN’I TEHDİT ETTİ, HAMANEY CEVAP VERDİ

Yeşil Bölge'deki ABD Büyükelçiliği’nin duvarının ateşe verilmesinden sonra, ABD Başkanı Donald Trump, yaptığı açıklamada, Irak'taki bir Amerikan tesisine yapılacak herhangi bir saldırıdan İran'ı sorumlu tutacağını kaydederek, "O durumda çok büyük bir bedel ödeyecekler. Bu bir uyarı değil, tehdittir" uyarısı yapmıştı.

İran lideri Hamaney de yaptığı açıklamada, "İran, savaş peşinde değil ancak milletimizin menfaatlerine, onuruna ve ilerlemesine yönelik tehditlere tereddütsüz sert bir darbe indireceğiz" cevabını verdi.

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Abbas Musevi de dün yaptığı açıklamada, ABD’nin Bağdat Büyükelçiliği binasına saldırıyla uzaktan veya yakından hiçbir ilişkilerinin olmadığını savundu.