İran ve Irak KDP’lerin kuruluşları Kürdistan’da bir milattır
İran ve Irak KDP’lerin kuruluşunun arkasında uzun bir milli mücadele ve örgütlenme geleneği var. İran ve Irak KDP’lerin Kürdistan’daki kuruluşunun arka planında genel anlamda, Şeyh Ubeydullah Nehri, Bedirxanlar, Simko Ağa, Şeyh Ebdulselam Barzani ve sonrası Barzanilerin milli hareketleri, Azadi örgütünün öncülük ettiği1925 Kürdistan Milli Hareketi, Koçgiri milli hareketi, Bitlisli Mele Selim milli hareketi, İhsan Nuri Paşa’nın öncülük ettiği Ağrı Milli Hareketi ve Şeyh Mehmud Berzenci milli hareketleri vardır.
Irak KDP’nin kuruluşunun arka planında bir de İran KDP ve Kürdistan Mehabad Cumhuriyeti var.
Her iki parti, İkinci Dünya Savaşı sonrasında demokrasinin sistem ve yaşam biçimi olarak yükseldiği ve benimsendiği koşullarda kuruldular. Her iki parti de demokrasiyi benimsedi. Sosyalist örgüt modelini değil, toplumsal kitlesel demokratik parti modelini benimsediler. Sosyalizmi değil toplumsal-nasyonalist ideolojiyi benimsediler.
İran ve Irak KDP’nin kurucularının benimsedikleri parti modeli ve kabul ettikleri ideoloji, ulusal kurtuluş ve bağımsızlık mücadelesine uygun bir parti modeli ve ideolojiydi. Bundan dolayı da kısa sürede kitlesel bir karakter kazandılar, halkın desteğini alabildiler.
Bu nedenle iki KDP’nin kuruluşunu bir milat olarak değerlendirmek yanlış olmaz.
*****
İran Kürdistan Demokrat Partisi, 1975 yılında İran’ın çok özel koşullarında kuruldu. İran KDP, İran’ın, İngilizler, ABD, Sovyetler Birliği tarafından işgal edildiği koşullarda, Sovyetler Birliği’nin etkisiyle kurulan ama Sovyetler Birliği parti modelini (Lenisist-Stalinist) ve ideolojisini (komünizm) benimsemeyen bir partidir. İran KDP, demokratik parti modelini ve toplumsal-nasyonalist bir ideoloji benimseyen bir partidir. Bu da Sovyetler Birliği’nin baskı ve telkinlerine rağmen, bağımsız kurulabilen ve bağımsızlığını koruyan bir parti oldu. Bundan dolayıdır ki Sovyetler Birliği’nin ısrarlı isteği olan Kürdistan’ın Azerbaycan devletinin özerk ve otonom bölgesi olması isteğini reddetti. Bağımsız Kürdistan devletinin kuruluşuna öncülük etti.
Ama bu da partiye ve liderlerine pahalıya mal oldu. İran’da üç süper güç (ABD, İngiltere, Sovyetler) anlaşınca, Kürdistan Mehabad Cumhuriyeti’nin yıkılmasına, liderlerinin hukuk dışı yargılamalar sonucu idam edilmelerine göz yumdular.
İran KDP, bize devlet geleneği bıraktı. Bu Kürtler için bir milattır. 1979’da İran’da iktidar ve rejim değişikliği olduğu zaman, Kürdistan’da defacto egemenlik sistemi kurmak, giderek İran devleti ile savaşa tutuşmak bu geleneğin öğrettikleridir.
İran KDP’nin kuruluşunun 76. yılında şehit ve idam edilen liderleri, Kürdistan Devleti sorumluları, Kürdistan’ın ilk cumhurbaşkanı Qazi Mihemed’in kişiliğinde tüm Kürdistan şehitlerinin önünde saygıyla eğiliyor ve onları içtenlikle hatırlıyorum.
******
Ben, Irak KDP’yi, İran KDP’nin ikiz kardeşi gibi telakki ediyorum. Bunda haklıyım da. Çünkü her iki parti de Kürdistan’da milli çıkarları en üst düzeyde temsil ettiler. Kürdistan’ın bağımsızlığını kendileri için amaç olarak seçtiler. Kürt milletini ve Kürdistan’ı sevdiler. Kürt milletini ve Kürdistan’ı korumak için ellerinden geleni yaptılar.
Irak KDP, 16 Ağustos 1946’da kuruldu. Parti kurulduğu gün, bir hoş tarihi rastlantı olsa gerek, Kürdistan Başkanı Mesud Barzani de dünyaya geliyor. Mesud Barzani yaşının elverdiği günden itibaren yaşamını parti yaşamı ve milli mücadele ile bütünleştiriyor. Bu günlere kadar hem parti ve hem de Mesud Barzani Kürt milleti için bir fırsata dönüştü. Irak KDP, kurulduğu günden itibaren milli mücadelesini değişik tarzlarda, ağırlıkla illegal olmak üzere, legalde de yürüttü. Yine silahlı mücadele ağırlıklı olmak üzere, silahsız mücadele yürüttüğü dönemler de olmuştur. Irak KDP, her dönemde, her aşamada, her şartta bir dava partisi olduğunu ortaya koymuştur. Her zaman sonuca kilitlenmiştir. Çoğu zaman da mücadelesinden sonuç almıştır.
Irak KDP, yurt içinde ve yurt dışından milli mücadelesini birlikte ve organik yürütmüştür. Milli efsanevi lider Mustafa Barzani ve arkadaşları Sovyetler Birliği’nde milli çalışmalar yürütürken, partide içeride çalışmalarını sürdürmüş, milli mücadeleyi güçlendirmek için çaba sarf etmiştir.
Bundan dolayıdır ki 1958 yılında Irak’ta darbe ile iktidar değişikliği olduğu zaman, yeni bir anayasanın yapılması için partiye ve Mustafa Barzani’ye ihtiyaç duyulmuştur. Bunun sonucu olarak Mustafa Barzani ve arkadaşları Irak’a davet edildiler. Onlarda milli mücadeleyi yeni bir aşamaya taşımak için geldiler.
Birlikte bir ortak anayasa yapıldı. Anayasa ile yeni bir Irak devleti tanımı yapıldı. Irak’ın iki milletten (Kürtlerden ve Araplardan) oluştuğu hüküm altına alındı. Bu anayasa kabulü, doğal olarak iki bölgeli federal bir Irak devlet yapılanmasını gerekli görüyordu. Bu mücadele de kazanılmış çok stratejik bir mevziydi. Ama ne yazık ki, Arap tarafı anayasayı uygulamaya sokmadı. Arap ırkçı milliyetçi mantığıyla hareket etti. Bunun üzerine, KDP Eylül 1961 yılında milli silahlı mücadeleyi başlattı. 9 yıl süren mücadele sonucunda, dünyanın en barbar ve en kan dökücü diktatörlüğünü anlaşmaya zorladı. Karşılıklı müzakereler sonucu 11 Mart 1970’te Kürdistan’da otonominin kuruluşuna karar verildi. KDP, otonomiyi yönetmeye başladı. Anlaşmada Kerkük’ün statüsünün belirlenmesi referanduma bırakıldı. Ne yazık ki 4 yıl sonunda referandum yerine savaş başladı.
1975 yılında başlayan savaşı KDP başarıyla sürdürürken, İran ve ABD’nin büyük ihanetine uğradı. KDP, Kürtlerin tümden soykırıma tabi tutulmaması için savaşı bıraktı. Otonomi yıkıldı. Bu Kürtler için büyük üzüntü ve acı kaynağı oldu. Sömürgeci devletler Kürtler bir daha ayağa kalkmasın diye Cezayir ortak anlaşmasını yapsalar da KDP, partide önemli görevler yüklenen, otonomide önemli kurumlara başkanlık eden Eylül Devrimi Pêşmergesi Kürdistan Başkanı Mesud Barzani öncülüğünde Mayıs Devrimi başlatıldı.
KDP bu mücadele ile önemli bölgelerde egemenlik kurdu. Bu egemenlik statüsü 1992 yıllında Kürdistan’ın özgürlüğüne yol açtı. KDP ve KYB tek taraflı federal sistem ilan ettiler. Federal sistemin kurumlarını ve en başta da Kürdistan Parlamentosu’nu kurdular. Milletvekili ve Bölge Başkanlığı genel seçimleri yaptılar.
KDP, 2005 yılında federal sistemin anayasa tarafından kabul edilmesinde öncülük etti. Yoksa taraflar, KYB de dahil eyalet sistemi üzerinde anlaşma sağlamışlardı. KDP ve onun lideri Mesud Barzani, eyalet sisteminin Kürdistan’ı parçalayan, bağımsız devlet olmasının önüne geçen bir proje olduğunu ileri sürerek karşı çıktı, karşı çıkışından da sonuç alıcı oldu. KDP, Irak federal devletinin kurucu iradesi oldu.
Irak federal devletinin, federal anayasayı ihlal etmesi, federal sistemi işletmemesi üzerine “Kürdistan Bağımsızlık Referandumunu” yürürlüğe sokuldu. Başta KYB ve tüm siyasi partilerin desteğini alarak, referandumda oldukça olumlu sonuç aldı.
KDP, Irak ve Kürdistan genel seçimlerinden hep birinci parti oldu.
KDP, Kürdistan Bölgesi’nin en önemli güvencesi ve koruyucusudur. KDP olmadan, Kürdistan Bölgesi istikrarlı bir yönetimin olması oldukça zordur. Diğer partilerin yönetme yetenekleri oldukça zayıftır.
KDP, Kürdistan Bölgesi’nin yıkmak isteyen yabancı terörist, işgalci PKK’ya ve diğer yabancı güçlere karşı mücadele eden güçlerin başında gelmektedir.
Bu bağlamda Kürdistan’da halen dönemin ruhuna göre hareket eden, projeci, demokrat, toplumsal bir partidir. Kürt milleti için gerekli bir partidir.
*kurdistan24.net/tr’de yayımlanan yazılar, yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Yazılar K24 Medya’nın kurumsal bakışıyla örtüşmeyebilir. Yazıların tüm hukuki sorumluluğu yazarlarına aittir