Filistinli akademisyen: Güvenlik meseleleri çözüme zorladı
Türkiye ile İsrail arasında altı yıl önce kopan ilişkilerin onarılmasına yönelik çalışmalarda sona gelindi. İki ülkenin önümüzdeki günlerde bir anlaşma imzalayarak aralarındaki anlaşmazlığa son verecekleri belirtiliyor. Uzmanlara göre bu anlaşmanın Ortadoğu’daki dengeler üzerinde önemli etkisi olabilir.
Türkiye ile İsrail ilişkileri 7 yıl önce Davos’ta dönemin Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ile İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres’in katıldığı bir panelde, Erdoğan’ın Peres’e dönerek, “Siz insan öldürmeyi iyi biliyorsunuz” diye tepki gösterip paneli terketmesiyle kopma noktasına gelmişti. Sonrasında Mayıs 2010’da İsrail güvenlik güçlerinin Türkiye’den Gazze’ye yardım götüren bir gemiye baskın yapıp 9 kişiyi öldürmesiyle tamamen kopmuş her iki ülke karşılıklı olarak büyük elçilerini geri çekmişti.
Türkiye’nin Rusya ile yaşadığı sorunlar ve ABD’nin de İran’a yönelik amborgoyu kaldırması her iki ülkeyi yeniden birbirine yaklaştırdı.
Türkiye-İsrail ilişkilerinde gelinen durumu K24’e değerlendiren Filistin asıllı İstanbul Kültür Üniversitesi Öğretim Üyesi Muhammed Ammash’a göre, her iki ülkeyi birbirine yakınlaştıran ana neden bölgedeki güvenlik meseleleri:
“Mavi Marmara olayından sonra her iki ülke arasında ilişkilerin düzeltilmesine yönelik sayısız girişim oldu. Ancak bölgedeki gelişmeler her iki ülkeyi birbirine mecbur hale getirdi.”
Tarafların tüm konularda anlaşma sağladığını belirten Ammash, şunları söyledi:
“Anlaşma için Türkiye’nin 3 şartı vardı. 9 kişinin öldürülmesiyle ilgili İsrail’in özür dilemesi, ölenlerin ailelerine tazminat ödenmesi ve Gazze’ye yönelik ablukanın hafifletilmesi. İlk ikisinde anlaşma daha önce sağlanmıştı. Aldığımız bilgilere göre ambargo konusunda da anlaşmaya varıldı.”
Anlaşma uyarınca İsrail Gazze’ye yönelik ablukayı hafifletecek. Türkiye’nin Gazze’ye insani yardım yapmasına ve hastane okul gibi bazı alt yapı yatırımların yapılmasına izin verecek. Ancak yardımlar Gazze limanından değil Aşkod limanından İsrail’in denetiminde yapılacak.
"Filistin sorununun çözümü için umut olabilir"
Türkiye’nin de İsrail’in şartlarını önemli ölçüde kabul ettiğini belirten Ammash, “İsrail’in öncelikli şartlarından biri Türkiye’de bulunan Hamas yöneticilerinden Salih El Aruri’nin sınırdışı edilmesiydi o gerçekleşti. İsrail’in bir diğer talebi Türkiye’nin NATO’daki ambargosunu kaldırmasıydı Türkiye onu da yaptı, İsrail Brüksel’de ofis açtı” diye konuştu.
Ammash’a göre Doğu Akdeniz’deki petrol ve doğalgaz yataklarının da iki ülkenin yakınlaşmasında etkisi var:
“Şüphesiz her iki ülkeyi birbirine mecbur kılan şey Ortadoğu’daki güvenlik meseleleri. IŞİD tehdidi. İran’ın bölgedeki etkinliğini arttırma çabaları ve Suriye’deki iç karışıklıklar. Ancak bu enerji meselesi de önemli. Türkiye oradaki enerji havzalarına dahil olmak istiyor. İsrail de çıkarılacak petrol ve doğalgazı Türkiye üzerinden Avrupa’ya ihraç etmek istiyor.”
Ammaş, Türkiye-İsrail anlaşmasının, Filistin sorununun çözümü için de umut olduğunu dile getirdi. Ammash, şöyle konuştu: “Filistin meselesi konusunda Türkiye’nin oynayabileceği çok rol var. Özellikle Filistin’deki partiler arasındaki anlaşmazlıkların giderilmesi onların çözüm politikaları gütmeleri konusunda rol oynayabilir.”
K24-İSTANBUL