İŞTE CEVAP - Kürtleri 12 Mayıs’ta ne bekliyor?

K24 Anket ve Araştırmalar Merkezi Dışilişkiler Sorumlusu Dr. Nahro Zagros, “Irak seçimlerinde bazı büyük Kürt partileri oylarını arttıracak, bazılarının oyları ise epey azalacak” dedi.

Soran Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve K24 Anket ve Araştırmalar Merkezi Dış ilişkiler Sorumlusu Dr. Zagros ile yaklaşmakta olan Irak seçimleri hakkında konuştuk.

Dr. Nahro Zagros’a göre, tartışmalı bölgeler için PDK ve YNK gibi siyasette tecrübeli olan partiler birlikte bir güç olabilirse, Irak Anayasası’nın 140’ıncı maddenin uygulanmasını sağlayabilirler. Söz konusu madde, Irak ile Kürdistan arasında karara varılamayan “tartışmalı bölgeler”i kapsıyor. 140’ncı madde, o bölgelerde nüfus sayımı ve referandum öngörüyor.

Başbakanın da seçileceği Irak parlamento seçimlerine iki haftadan az bir süre kaldı. Erbil ve diğer Kürdistan şehirleri seçimi nasıl karşılıyor? 

Yaşanan son kötü olaylara rağmen durum iyi.  Ortam sakinleşmiş durumda. Kürdistan partileri de seçimlere katılacak. Eğer ittifak kurarlarsa yaklaşık 55-65 arası sandalye elde edebilirler. Böylece Irak Parlamentosu içindeki en güçlü grup olur. O durumda nasıl bir denklem oluşur, bilemiyorum. Birinci ihtimal, Kürtler ve Şiilerin, Haydar Abadi başkanlığında ortak hükümet kurması. İkinci ihtimal, diğer Şii gruplarla ittifak kurması. Üçüncü ihtimal ise Kürtlerin kurulacak hükümette yer almaması.

Kürdistan’daki siyasi durum biraz değişti. Kürdistan’da yeni siyasi hareketler de kuruldu. Onlar da parlamentoya girmek istiyorlar. 2 hafta önceye kadar Kürdistan Demokrat Partisi (KDP), Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ve Değişim Hareketi’nin (Goran) durumları iyi görünmüyordu. Son verilere göre KDP rakiplerine göre çok ileride.

Bölgedeki partiler, bu seçim için hazır mı? En etkili propagandayı kim yapıyor?

Medya gücüne sahip olan partiler güçlü propaganda yapabiliyor. KDP, KYB, Goran gibi partiler medya kuruluşları sayesinde seslerini birçok kişiye ulaştırabiliyorlar. Seçim dinamiği değiştirildi. 2-3 hafta önce KDP dışındaki partiler aktifti. Fakat Goran’ın ve kendisine yakınlığı ile bilinen NRT televizyonunun etkinliklerinin azaldığını görüyoruz.

Kürtlerin bir önceki seçimde vekil sayıları 5 artarak 62’ye ulaşmıştı. Bu seçimde Kürt vekil sayısında artış bekleniyor mu?

Bilmiyoruz çünkü Kürdistan’ın bazı bölgeleri Haşdi Şabi tarafından işgal edildi. Örneğin; KDP’nin seçime katılmayacağı Kerkük, Diyala ve diğer bölgeler. Yani durum eskisi gibi değil; Kürtlerin 62 ya da 65 sandalye çıkarıp çıkarmayacağını tam kestiremiyoruz.

Azalması muhtemel mi?

Evet, muhtemelen azalacak. Çünkü Kerkük ve Diyala’da seçimler olağanüstü şartlarda gerçekleşecek. Irak Hükümeti ve Haşdi Şabi Kürtleri zor şartlara maruz bırakıyor. Çok sayıda Kürt Kerkük, Tuzhurmatu ve Diyala’dan göçetti, Geri dönüp oy kullanamıyorlar. Bu durum Kürt oylarını ve Kürt seçmeni olumsuz bir biçimde etkiler.

KDP işgal altındaki Kerkük’te seçimi boykot edeceğini açıkladı. Sizce Kerkük’te durum ne olacak? Bir önceki seçimde şehirde birinci olan KYB, oradaki oylarını korumaya devam edebilecek mi?

Şu anda Kerkük’ün durumu ve seçim ayrı şeyler. Irak Hükümeti’nin ve Haşdi Şabi, Kerkük’ün idaresini barışçıl bir şekilde sağlayamadı. Kerkük’te yaşayan Kürtler ve diğer uluslar perişan durumda. Güvenlik durumu da iyi değil, her gün ölüm haberleri geliyor. DAİŞ hala Kerkük ve çevresinde varlığını koruyor. Ne Irak Hükümeti, ne de Haşdi Şabi Kerkük’ü yönetemiyor. Peşmerge Güçleri’nin bölgede bulunduğu üç senede DAİŞ şehre yaklaşamadı, asayiş açısından da bir problem çıkmadı. Kerkük halkı da evlerinde güvendeydi. Bugün durum kötü, eğer böyle devam ederse Irak Hükümeti, Kürt güçlerinin Kerkük’ü yönetmesine mecbur kalacak.

Kürtlerin yüksek oy oranıyla çıkması tartışmalı bölgeleri nasıl etkiler?

Irak Anayasası’nda yer alan 140. Madde, çok büyük bir sorun. Bu madde ya Kürt ve Araplar’ın birliği ile kurulan bir Irak’a, ya da bir ayrılığa sebep olacak. Eğer 140. Madde uygulanırsa Kürtler, Bağdat’a yeniden güvenebilir. Eğer bu madde uygulanmazsa Kürtler ve Araplar’ın ayrılmasında önemli bir etken olur. KDP ve KYB gibi siyasette tecrübeli partiler birlikte güç olabilirse, 140. maddenin yerine getirilmesini sağlayabilirler. Eğer siyasete yeni katılan partiler yüksek oy alabilirse - ki benim düşünceme göre alamayacaklar- sorunun çözümüne farklı bir şekilde yaklaşır.

140'ıncı Madde’nin seçimden sonra uygulanması mümkün mü?

Büyük ihtimalle uygulanmayacak çünkü Irak Hükümeti, bunu uygulamak istemiyor. Ve bu da Kürtler ile Irak arasındaki sorunların uzun süreli olarak devam etmesine neden olacaktır.

Sizce bu seçim Irak için, Hamaney rejiminin nufuzundan kurtulmaya yönelik bir adım olacak mı? Irak genelinde oranlar neyi gösteriyor?

Hayır. Öyle birşey olacağına inanmıyorum. Irak’ın birliği Haşdi Şabi’nin varlığına bağlı. Haşdi Şabi’siz bir Irak düşünülemez. Haşdi Şabi de İran’ın etkisi altında. Haşdi Şabi’de para ve silah var. Halk da onlara inanıyor. Haşdi Şabi varlığını koruduğu müddetçe İran hegemonyası bölgede devam edecektir. Benim düşünceme göre seçim sonrasında da Irak Hükümeti’nin kurulmasında İran’ın büyük bir rolü olacak.

Peki oranlar nasıl? Irak geneli için de araştırmalarınız var mı?

Şuana kadar yaptığımız araştırmalar Kürdistan ve Kürt partileri üzerine. Bazı büyük Kürt partilerinin oyu artacak, bazılarınınki epey azalacak. KYB büyük oranda oy kaybedecek. Berhem Salih grubu ve Goran bu düşüşte rol oynayacak. Geçen seçimlerde kazandığı bazı sandalyelerini kaybedecek. Elimizdeki verilere göre KYB yüzde 10-15 arası, KDP 35-40 arası, Goran 7-12 arası, İslami Parti ise 5-8 arası oy alacak. Diğer partiler de Irak’ta anket yapmışlar buna göre Abadi seçimlerde 40 sandalye elde edecek.

Sandık güvenliği var mı? Uluslararası gözlemciler olacak mı?

Evet var. Elektronik sistem kullanılıyor. Her sandıkta sadece daha önceden belirlenmiş isimler oy kullanabilecek. Elektronik sistem tüm Irak’ta kullanılacak. Her sandıkta gözlemciler olacak.

DAİŞ saldırısı devam eden bölgelerde bu güvenlik nasıl sağlanacak?

Sandık kurulan bölgeler güvenli bölgelerdir. Gözlemcilerin denetleyebilmesi için Basra, Bağdat ve Erbil’de büyük merkezler kurulacak.

Çok sayıda göçmen var, onların sandık güvenliği nasıl sağlanacak?

Bu büyük bir sorun. Şimdiye kadar da bu sorun çözülmüş değil, hem Kürdistan’da, hem de Irak’ta. Irak’ın güneyinde, orta bölgelerinde ve Kürdistan’da hala birçok kişi seçmen kartını almış değil. Bu süreç devam ediyor. Seçim gününe kadar bu kişilerin kartlarını alıp alamayacağını bilemiyoruz. Birçok şehirde bu sorun çözülmedi.

Seçime çok az süre kaldı. Çözülebilecek mi?

Çözüleceğini umuyorum. Ama henüz çözülmesi için nasıl bir yol izleneceği belli değil.

Böyle bir durumda Irak seçimlerinin meşru bir şekilde gerçekleşeceğini söyleyebilir miyiz?

Bu büyük bir sorun. Haşdi Şabi kontrolü altındaki bölgelerde seçimin ne şekilde yapılacağını bilmiyoruz.

Biraz da K24 Anket ve Araştırmalar Merkez’nden bahsedelim. Bu merkezi hangi amaçla kurdunuz? Sadece seçim sürecinde mi faal olacak?

Bu merkez sadece seçim için değil, aynı zamanda Ortadoğu’da, özellikle de Kürdistan’da ekonomik, siyasi ve sosyolojik araştırmalar için kuruldu. Bu merkez Irak ve Kürdistan’ın sosyolojisi hakkında akademik ve bilimsel araştırmalar yapan bir merkezdir.

Merkezimiz yeni, şimdilik birçok program ve projemiz var. Ekonomik ve siyasi sorunlar üzerinde çalışacağız. Kürdistan’daki ve Kürdistan dışındaki üniversiteler ile irtibat içinde olacağız. Kürdistan, Irak ve yurtdışında ekonomi ve siyaset alanında çeşitli konferanslar düzenlemek istiyoruz.