K24 ÖZEL - Kürt ekonomisinde kritik 2 gün

Cesim İlhan

Rusya ile Kürdistan arasındaki ekonomik ve enerji işbirliği devam ederken, 24-25 Mayıs’ta, Moskova’da gerçekleşecek Uluslararası Ekonomi Forumu’nun önemli olduğu vurgulandı.

Rusya ile Kürdistan arasında 2017 yılının Şubat ayında 3 yılı kapsayan 1 milyar 500 milyon dolarlık stratejik anlaşma yenilendi.

9 Mayıs’ta Başbakan Neçirvan Barzani’nin Rusya’yı ziyaret etmesinden sonra, Rosneft yetkilileri tarafından yapılan açıklamada, Rusya’nın Kürdistan’daki enerji altyapısını geliştirmek için ortak bir şirket kurma kararı aldıklarını ve enerji konusundaki işbirliğini arttırarak stratejik ortak olmayı istediklerini açıklamıştı.

Ayrıca Kürdistan’ın Rusya ile 2017 yılının Ekim ayında 5 petrol bloğunun geliştirilmesi için de anlaşma imzalamıştı.

K24’e konuşan ekonomist ve akademisyenler, bu ilişkilerin Kürtler tarafından iyi değerlendirilmesi gerektiği görüşünde.

BP VE EXXON MOBİL

Ekovizyon Dergisi Genel Yayın Yönetmeni ve Ekonomist Adnan Ateş, Rusya’nın Kürdistan ile ilişkilerinin geliştirilmesinin, her iki taraf için de olumlu olacağını belirterek, şunları söyledi:

“Rus petrol şirketi Rosneft’in Kürdistan Bölgesi ile geçen yıl yaptığı petrol anlaşmasının bu sene yenilenmesi, oldubittiye getirilen Kerkük operasyonuna rağmen bir güven tazelemedir. Rus petrol şirketi Rosneft ilişkilerin devamlılığı için önemli bir rol üstlenmekte.

Ruslar, Saddam sonrası Bağdat'a rağmen Kürtler ile sıcak ilişkiler geliştirmeye özen gösteriyor. Kürtler ekonomik gelir modellerini geliştirmeyi daha fazla önemsiyor. Rusya ile ilişkiler bu modellemenin en büyük ayağı. Taraflar bu ilişkiyi BP ve Exxon Mobil’e rağmen ticari anlaşmalar yaparak taçlandırdı. Kürtler, Kerkük operasyonunda oynanan oyunu ve 1927 yılından bu yana Kerkük'te BP'nin rolünü elbette farkındalar.”

RUSLAR’IN KÜRT STRATEJİSİ

Dr. İkbal Dürre ise, Rusya’nın Kürdistan’a yönelik projelerinin yeni olmadığını ve ekonomik anlamda referandum öncesi çok önemli bir dönemde Erbil’e destek verdiğini söyledi. Rusya’nın Kürdistan’a stratejik olarak baktığını vurgulayan Dürre, şunları belirtti:

“Kürdistan’a yatırım Rusya açısından çok önemli. Şimdi Rojava Kürtleri ile Rusya arasına bir kara kedi girdi. Rusya Rojava’da Kürtlerin güçlenmesini ‘ABD’nin güçlenmesi’ şeklinde algılıyor. Afrin operasyonunda sonra Rusya ile Rojava Kürtleri arasında bir mesafe oluştu. Bundan dolayı Kürdistan’daki Kürtler ile ilişkilerini geliştirmek istiyor.

Ruslar, Kürtleri tamamen kaybetmek istemedikleri için Güney Kürdistan ile son gelişmelerle bir sinyal verdi. Rusya için Kürtleri kaybetmek, Ortadoğu’yu kaybetmek gibi bir şeydir. Bunun da farkındadır. Dolayısıyla Rojava ile ilişkilerin bozulmasıyla, Rusya’nın Kürdistan ile yeni geliştirdiği ilişkiler daha da önem kazanmış oldu. Başbakan Neçirvan Barzani’nin Rusya’ya davet edilmesi ok önemlidir.”

ALTERNATİF KÜRDİSTAN GAZI

Dr. İkbal Dürre, Rusya için TANAP gazına ek alternatifin Kürdistan doğalgazı olduğunu söyleyerek şu değerlendirmelerde bulundu:

“Azerbaycan’dan gelen Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi’ndeki (TANAP) gaz miktarı 16 miyar metreküp. Bunun 6 milyarı Türkiye’de kalıyor, geri kalanı Avrupa’ya gidecek. Şimdi bu projeye ek gaz lazım. Bu ek gaz için de çok ciddi bir alternatif, Kürdistan gazıdır.  Kürdistan’daki gazı çıkarmak için de Rus petrol şirketi Rosneft önemli bir rol oynayacak. Dolayısıyla TANAP projesine de Kürdistan üzerinden Rusların girme şansı doğuyor. Rusya açısından Kürdistan’ın önemi daha da öne çıkıyor”.

ROSNEFT JEST YAPTI

Akademisyen Ekrem Önen ise, Kürtler Ortadoğu’da önemli bir aktör olduğu için Rusya’nın ilişkilerini geliştirmek istediğini söyledi. Rusya bölgede güçlü olmak istediği için Kürdistan ile yeni ekonomik ve siyasi ilişkilerini geliştirdiğini ifade eden Önen, şunları söyledi:

“Kürdistan’da sadece Rosneft tek yok, onun dışında Gazprom var, başka petrol şirketleri de var. Özellikle Gazprom ile Rosneft Kürdistan’da çok aktif. Ayrıca Rosneft şirketinin referandum döneminde Kürdistan ile yaptığı anlaşma aslında Kürtlere bir jestti. Bu anlaşma her ne kadar ekonomik olsa da, bence aslında siyasi bir anlaşmaydı. Zaten Rusya çok önceden Kürdistan ile diyalog kurup ilişkilerini geliştirmek istiyordu. Hatta şuan Kürdistan petrolünü dünya pazarlarına en çok sunan Rus şirketleridir. Bu durumda Rusya Ortadoğu’da hem nüfuzunu genişletiyor, hem de ekonomik kazanç elde ediyor.”

24 - 25 MAYIS

Başbakan Neçirvan Barzani’nin hem ekonomik, hem de siyasi ilişkilerin ilerlemesi için Rusya’ya davet edildiğini ifade eden Önen, şöyle devam etti:

“Rusya hep Kürdistan Bölgesi ile ilişkilerini ilerletmek istediğini söylüyor. Başbakan’ın Rusya’ya davet edilmesinin iki sebebi var. Biri siyasi, diğeri ekonomik. Rusya tek başına Kürdistan petrolünü Türkiye üzerinden dünya pazarlarına sunabilir. Çünkü Rusya’nın hem İran ile ilişkileri iyi, hem Türkiye ile hem Irak ile hem de Kürtler ile ilişkileri iyi. Buna Türkiye de karşı çıkamaz.

Kürdistan, Rusya konusunda istikrarlı bir siyaset yürütüyor. 8 Mayıs’ta başbakan Barzani’nin Rusya’ya davet edilmesi ve 24-25 Mayıs’ta yine Rusya’da gerçekleşecek Uluslararası Ekonomi Forumu’na Erbil’den yetkililerin gidecek olması sözkonusu. Bu önemli gelişmeler bir sinyaldir bana göre. Bu sinyal gösteriyor ki Rusya Kürdistan’a uygulanan ambargoya kulak asmıyor.”