Kürtlerin anadil talebi var

İSTANBUL (K24)

Konsensus Araştırma Şirketi Başkanı Murat Sarı, yapmış oldukları anketlere göre, Kürtlerin kendi anadillerinde konuşma talebinde bulunduklarını söyledi.

Konsensus Araştırma Şirketi Başkanı Sarı, Türkiye’de olası bir erken seçimde iktidarın Kürt oylarını alması için mevcut durumdan farklı bir yol izlemeyeceğini, güvenlikçi politikaların devam edeceğini belirtti. 

Türkiye’de bu yıl içerisinde bir erken seçim beklediğini ancak kesin bir şey söyleyemeyeceğini belirten Sarı, partilerin yine Cumhur ve Millet ittifakları adı altında seçimlere katılacaklarını ifade etti.

K24’ün sorularını yanıtlayan Konsensus Araştırma Başkanı Murat Sarı, parti ve ittifakların durumu ile Türkiye’deki seçimlere Kürt oylarının etkisini değerlendirdi.

Yapmış olduğunuz çalışmalar doğrultusunda seçmen, yakın zamanda Türkiye’de bir erken seçim bekliyor mu?

Seçmenin yüzde 20’si Türkiye’de bir erken seçim bekliyor. Yüzde 78’i de beklemiyor. Ama ben seçimin olacağını tahmin ediyorum. Buna rağmen kesin şeyler söyleyemiyorum.

Neye göre seçim bekliyorsunuz?

Bugünkü durumlar seçimin olması için yeterli gerekçeler. Türkiye’de sağlık alanındaki değerler, ekonomi, adalet, hukuk sistemi ve toplumsal ahlak gibi birtakım durumları yan yana koyduğumuz zaman erken seçim koşulları oluşmuş vaziyette. Ayrıca iktidarda olan partilerin oy oranları büyük oranda değişmediği için daha kötüye gidebileceğini düşünerek erken seçim bekliyorum. Ekonomik trendler bu şekilde devam ederse iktidarın oy kaybetmesi siyasetin bir gereğidir. Bundan dolayı bir erken seçim bekliyorum. Bireysel fikrim olarak da bir erken seçimin yapılmasını doğru bulmuyorum.

Neden?

Çünkü bu kadar şeyin içerisinde Türkiye bir erken seçimi kaldırabilecek ekonomik altyapıya sahip değil.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan; Saadet Partisi, Demokrat Parti ve HÜDAPAR gibi partilerle görüştü. Bu bir erken seçim yatırımı mı? 

Seçim sathı mahalline girildiği zaman birçok şey değişebilir. Bunun en iyi örneği İstanbul seçimleri oldu. CHP adayı Ekrem İmamoğlu çok düşük bir farkla kazanmıştı. Üstelik İmamoğlu 20 puan geride başlamıştı. Ama şu an 3-4 puan önde gidiyor. Bu puan karşı tarafa kaybettirebilecek bir puan. Erdoğan’ın şu an muhalefet yapan fakat iktidara çok uzak olmayan partilerle görüşmesini normal karşılıyorum. Sonuçta kamuoyuna mesaj veriyor. CHP ve HDP ile görüşmüyor. Saadet ve HÜDAPAR’la görüşüyor. Diğerlerine nazaran kendi siyaset ideolojisine yakın partilerle görüşüyor. Bunları kendi etrafında toplamayı seçiyor.

Yani bunlar ittifak mesajları mı?

İttifak mesajları değil bunlar. Seçimde ne olur ne biter Türkiye’de bu son dakikaya kadar belli olmaz. Bu, ‘Muhalefette olmalarına rağmen bunlarla da görüşüyorum’ mesajlarıdır.

Millet İttifakı’nda işler nasıl, bir çatlak söz konusu mu sizce?

Millet İttifakı 2-3 puan almış. Şu ana kadar iyi gitti. Ben İYİ Parti’nin de CHP’nin de Demokrat ve Saadet partilerinin de bu ittifaktan ayrılacağını düşünmüyorum. Bir de HDP var. HDP’nin yaklaşık yüzde 11-12 oy oranı var. Baktığınız zaman yüzde 50’lik bir çoğunluk iktidarda. Muhalefette de yüzde 50 oranında bir çoğunluk var. Böyle yarı yarıya çok önceden kestirilemeyecek şekilde bir rakam var. Geçtiğimiz seçimde MHP+AK Parti yüzde 53.6 almıştı. Öbür tarafta Millet İttifakı yüzde 30 küsür almıştı, 10 civarı da HDP’nin oyu vardı. HDP ile Millet İttifakı’nın oyları yüzde 47 civarına ulaşıyor.

HDP’nin Millet İttifakı’na desteği sürer mi?

Bence HDP, milletvekilli ve cumhurbaşkanlığı seçimlerine kendi adaylarıyla girecektir. Bir destek olmayacaktır özellikle İYİ Parti işin içinde olursa.

Şu an bir seçim olsa mevcut konjonktürde Kürtlerin tercihi kimden yana olur? 

Kürtlerin yüzde 60’ı HDP’yi tercih ediyor. Bu İstanbul ve Diyarbakır arasında değişiyor. Diyarbakır’da yüzde 70’lere çıkıyor, bu oran İstanbul’da yüzde 40’lardadır. Yüzde 35 civarı da AK Parti’yi tercih ediyor. Geri kalan kesimlerin oyları da çeşitli partiler arasında paylaşılıyor.

Yapmış olduğunuz anket çalışmalarında Kürtlerin hükümetten neyi talep ettikleri karşınıza çıkıyor?

Kürtler Selahattin Demirtaş’ın serbest bırakılmasını istiyorlar. Bu çok önemli bir şey.

İktidar buna hazır mı peki?

İktidarın buna çok hazır olduğunu düşünmüyorum. Bu kritik noktalardan birisi. Sonuçta yargılanıyor. Cumhurbaşkanlığı seçiminde yüzde 10 oranında oy almış bir cumhurbaşkanı adayından bahsediyoruz.

Kürtler sadece Demirtaş’ın serbest bırakılmasını mı istiyorlar?

Kendi anadilini konuşmak isteyenlerin talebi de var. Kürt seçmenin böyle beklentisi var. Bunun dışında ekonomik şartlardan şikâyetçi olanlar var, gelir dağılımının ortadan kaldırılmasını isteyenler var. Bunu Türk seçmen de istiyor.

Türkiye’de Cumhur ve Millet ittifaklarının dışında yeni partilerle birlikte başka ittifaklar da kurulur mu sizce?

Türkiye’de üçüncü ittifak konusu çok yüksek, fakat İYİ Parti ile CHP’nin arası açılması ve siyasetten yollarının ayrılması gerekiyor. Yoksa diğer partilerin birleşmesi bile yüzde 10 barajını geçemeyecektir. Yüzde 5’i belki zorlarlar ama sonuç olarak barajı geçemeyecekler. Üçüncü ittifakı kurabilmek için AK Parti’nin, MHP’nin, CHP’nin veya İYİ Parti’den birinin içlerinde yer alması gerekiyor. Yoksa işleri zor.

Peki, Millet İttifakı’nın dağılması ihtimali var mı?

Yok, çok uğraşıldı buna rağmen bir ayrılık olmadığına göre bundan sonra çok düşük ihtimal. Onların yapışkanı parlamenter sistem ve daha fazla demokrasi daha fazla hukuk, daha fazla adalet daha fazla özgülük isteğidir. İYİ Parti ile CHP’nin birisi sol birisi sağ olmasına rağmen ayrılmaları zor. Sonuç olarak önümüzdeki seçimlerin bu ittifaklarla girileceğini düşünüyorum.    

Yeni partiler hangi ittifaka ve partilere daha yakın duruyorlar?

Muhalefet yapıyorlar, Millet İttifakı’na daha yakın duruyorlar. Ali Babacan’ın Deva Partisi, Ahmet Davutoğlu’nun Gelecek Partisi muhalefet kanadında duruyorlar. Mustafa Sarıgül’ün partisi ortada duruyor, ne iktidara ne de muhalefete muhalefet yapıyor. Şimdi Muharrem İnce de bir parti kuracakmış, muhtemelen o da muhalefet yapacak. Sonuca baktığımız zaman yeni kurulan partiler bugünkü durumdan memnun olmadıkları için kuruldular.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ne durumdadır? Erdoğan’ın zoruyla mı gidiyor yoksa AK Parti ve MHP’den ciddi bir destek alıyor mu? İnsanlar bu konuda ne düşünüyor?    

Orada çok ciddi bir durum söz konusu. Vatandaşların yüzde 56’sı parlamenter sisteme geri dönüş istiyor. Bu önemli bir şey. Fakat bugünkü sistemden memnun musunuz diye sorduğumuzda yarısı da bu sistemden memnum olduğunu söylüyor. Bazıları da parlamenter sistemi istiyor ama bugünkü sitemden memnun olduğunu da söyleyenler var. Garip bir durum.

Bundan önceki seçimleri göz önüne aldığımız zaman, bugün bir seçim olursa hangi ittifak ve hangi partinin oylarında artış ya da azalma olur?

Bugünkü durum çok ortada. İki sene geçmiş. Cumhur İttifakı 2-3 puan kaybetmiş. Partilerin değişkeni ittifakların içerisinde olur. Yani oylar AK Parti’den MHP’ye gidiyor, İYİ Parti’den CHP’ye gidiyor. Oy kaymaları parti içerisinde oluyor ve başka ittifaka gitmiyor.

Türkiye’de seçim sonuçlarının Kürt oylarının belirlediğini düşünüyor musunuz?

Yok, pek o kadar diyemeyiz. TBMM yapısında Kürt oyları veya HDP önemli rol oynuyor ama seçim sonuçlarını sadece Kürt oyları belirliyor ya da Kürtler anahtar diyemeyiz. Bütün siyasi partiler anahtar. İYİ Parti olmasa Millet İttifakı bu kadar başarılı olamaz. Türkiye’de yüzde 11 civarında Kürt seçmen var. Yüzde 90 da Kürt olmayan seçmen var. Son İstanbul seçimlerinde çok önemli rol oynadılar. Ama Türkiye genelinde anahtar değiller.

Olası bir erken seçimde iktidar Kürt seçmenleri tarafına çekmek için Kürt meselesine yönelik bir adım atar mı?

Bence bugünkü durumdan çok farklı olmayacaktır. İktidar bugün Kürtlere nasıl yaklaşıyorsa önümüzdeki süreçte de bu devam edecektir. Çünkü öbür tarafta olmazsa olmazı MHP var. Burada MHP’nin çok kalın kırmızı çizgileri var. Kürtçe eğitim MHP’nin hayatta kabul edebileceği bir şey değil. MHP’nin kabul etmediği bir durumu AK Parti’nin uygulaması çok zor. Bugün uygulanan güvenlikçi politikalar devam eder. Sonuçta bugünkü politikayı götürecekler. Çok olmasa Kürtlerin bir kısmı da MHP’ye oy veriyor. Özellikle Orta Anadolu’daki Kürtler…

AK Parti ile MHP arasında bir çatlak var mı?

Bu aşamada böyle bir şey olacağını düşünmüyorum. Ama sonuçta ikisi de birer siyasi partidir ve bir yerde anlaşamayabilirler. Siyasette kesin konuşmak ya da kesin söylemlerde bulunmak çok zor.

Kamuoyunda, ‘AK Parti ile MHP her ne kadar yeni seçim yok deseler de erken seçimin zeminini hazırlıyor’ yaklaşımları var. Siz de öyle düşünüyor musunuz?

Olabilir. Dünyadaki değişim söz konusu. Dünyada hiç değişmeyeceğini düşündüğümüz liderler ve siyasetçilerin değiştiğini görüyoruz. Türkiye’de de böyle bir durumun olma olasılığı var. Çünkü 20 senelik iktidar yıpranmışlığı var. Bu da önemli bir şey. Devlet Bahçeli 2019 seçimlerinde ‘Erken seçim yok’ dedi, birkaç hafta sonra ‘Seçime gidelim’ dedi. Muhalefetin çalışmaları çok etkin gidiyor bu arada.