Hamaney referandum çağrılarına kapıları kapattı

İran lideri Ali Hamaney, devlet politikaları hakkında halk referandumu yapılmasına karşı bir kez daha kapıları kapattı.

HABER MERKEZİ

İran lideri Ali Hamaney, İran anayasasını değiştirmeye karşı çıkmasından bir ay geçmeden, devlet politikaları hakkında halk referandumu yapılmasına karşı bir kez daha kapıları kapattı.

İran’da başörtüsünü düzgün takmadığı gerekçesiyle Ahlak Polisi tarafından gözaltına alındıktan sonra yaşamını yitiren Jina Emini adlı Kürt genç kızın ölümüyle ateşlenen rejim karşıtı protestoların ardından  ‘İslam Cumhuriyeti’ yönetim biçimi de dahil olmak üzere iç ve dış politikalar için bir referandum düzenlenmesi yönünde çağrılar hız kazanmıştı.

Şarkul Avsat’ın haberine göre, bu tür politikalarda son söz sahibi olan Hamaney, İran'daki bazı üniversitelerin öğrencilerinden oluşan destekçi kitlesiyle yaptığı görüşmede kendisine referandumla ilgili yöneltilen soruya bunun söz konusu olmadığını söyleyerek cevap verdi.

Hamaney “Ülkenin meseleleri hakkında referandum yapılabilir mi? Dünyanın neresinde oluyor bu? Referanduma katılması gereken insanlar bu meseleleri analiz edebilir mi? Bu nasıl bir mantık?” diye sordu.

AP’nin aktardığına göre Hamaney sözlerini şöyle sürdürdü:

“Tek başına herhangi bir konu söz konusu olduğunda ülke, bununla ilgili bir referandum yapılabilene kadar altı ay boyunca tartışma, münakaşa ve kutuplaşma içinde olur.”

84 yaşındaki Hamaney, salı akşamı bir Ramazan programında üniversite öğrencilerinden oluşan bir kalabalığa hitap etti.

Hamaney hitabında, eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin son açıklamalarına atıfta bulundu.

Ruhani, geçtiğimiz şubat ayında iç ve dış politika ile ekonomi konusunda referandum yapılmasını önermiş ve aynı zamanda ‘bağımsız ve şeffaf’ bir şekilde yasama seçimlerinin yapılmasını talep etmişti. Seçimlerin rejim için bir sınama olacağını ve dünyanın gözünün üzerlerinde olacağını söylemişti.

Ruhani ülkedeki ‘dönüşümün’, İran Anayasası’nın siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel konuların halk referandumuna sunulmasını öngören 59’uncu maddesinin uygulanmasına bağlı olduğunu belirtmişti. Eski Cumhurbaşkanı “İnsanların onlarca sorusu olabilir ancak bir referandumda kendilerinden dış politika, iç politika ve ekonomi alanında üç soruya cevap vermelerini isteyebiliriz” ifadelerini kullanmıştı.

Ruhani'nin İran anayasasının işlemeyen maddelerini faaliyete geçirme yönündeki çağrısı, geçtiğimiz şubat ayında İran anayasasının asıl ruhuna dönerek reformlar yapılması çağrısında bulunan müttefiki, reformist eski Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi'nin çağrısının üstü kapalı bir şekilde tekrarı olarak geldi.

Hatemi söz konusu açıklamasında ‘denenen yol ve yaklaşımda reform talep etmenin çıkmaz bir yola girdiğini’ belirtmişti. Hatemi, iktidardaki müesses nizamdan reform ve hatalardan kaçınma konusunda herhangi bir sinyal gelmemesinden ve ‘halkın mevcut siyasi rejimden duyduğu umutsuzluktan’ ötürü üzgün olduğunu söylemişti.

İran devriminin 43’üncü yıl dönümü münasebetiyle yaptığı açıklamada Hatemi ‘gerek yapı gerek tutum gerekse davranış açısından olsun, öz-reformun krizlerden çıkmak için daha az maliyetli ve daha verimli bir yol olduğunu’ söylemişti.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre referandum talebinde bulunanlar sadece reformist ve ılımlı akımın liderlerinden ibaret değil. Ülkenin en önde gelen Sünni din adamlarından biri olarak görülen Zahidan Cuma İmamı Abdulhamid İsmailzehi, halkın çoğunluğunun desteğini alacak bir yönetim biçiminin seçilmesi için pek çok kez referandum çağrısında bulundu. İsmailzehi “Referandum, ülkedeki mevcut sorunlardan çıkış yoludur” ifadelerini kullandı.

Şah rejimini deviren Şubat 1979’daki devrimden sonra İran, aynı yılın mart ayı sonunda İslam Cumhuriyeti’nin kurulması ve yeni bir anayasanın kabul edilmesi konusunda bir halk referandumu düzenledi. Yetkililer tarafından açıklanan sonuçlara göre, katılımcıların yüzde 98,2'si lehte oy kullandı. Siyasi partilerin boykot ve protestolarına rağmen aynı yılın aralık ayı sonlarında anayasa onaylandı.

İran daha sonra, 1989 yılında yaşamını yitiren Humeyni'nin yerine Hamaney'in geçmesinden kısa bir süre sonra, Temmuz 1989'da anayasada değişiklik yapılmasına ilişkin bir referandum dışında herhangi bir referanduma tanık olmadı. Değişiklik, Dini Lider’in yetkilerini genişletmenin yanı sıra dini bir merci olması şartının kaldırılmasına ve Fıkıh Alimleri Şurası’nın feshedilmesiyle ‘Velayet-i Fakih’in, ‘Mutlak Velayet-i Fakih’e dönüştürülmesine olanak sağladı.