Birçok sorunun askıya alındığı Irak'ı 2024'te neler bekliyor?

HABER MERKEZİ 

Askıya alınan sorunlara rağmen Kürt, Şii ve Sünni tarafların katılımıyla Muhammed Şiya Sudani’nin kabinesini oluşturan Irak için 2023 pek kolay geçti denemez ancak, ülkeyi 2024’te de bekleyen birçok sorun varmış gibi duruyor.

Irak’ın 2023’te çözüme kavuşturmadığı sorunlar, Sudani’nin kabinesini önümüzdeki yıl güvenlik, ekonomik ve siyasi alanların yanı sıra ilişkiler ve hükümet yönetimi açısından zorlu bir sınavla karşı karşıya bırakacak.

Söz konusu zorlukların Irak Hükümeti dışında, başta Parlamento ve Yargı olmak üzere tüm başkanlıkları etkilemesi bekleniyor.

Peki Irak’ı 2024’te bekleyen sorunlar neler?

Birinci: Yolsuzluk ve uyuşturucuyla mücadele

Irak üzerindeki tehdidi ve etkisi her geçen yıl artan, hükümetin şu ana kadar yayılmasını engellemede başarısız olduğu yolsuzluk ve uyuşturucu, 2024 yılında da ülke için sorun oluşturmaya devam edecek.

2023 yılında 3 trilyon dinarın ortadan kaybolmasının yanı sıra Irak İstihbarat Teşkilatı tarafından onlarca başka yolsuzluk vakasının ortaya çıkarılmasıyla açılan soruşturma dosyaları, gerek yürütmenin gerekse yargının görevi kötüye kullanması nedeniyle sonuca bağlanmadı.

Bu yıl içerisinde Irak'ta onlarca ton çeşitli uyuşturucu madde imha edilirken, ülkenin güneyinde ilk kez bir uyuşturucu fabrikasına emniyet tarafından el konulması, Irak'ın uyuşturucu ticareti ve kaçakçılığından “üretime” geçmesi endişe yarattı.

Bir bakıma Irak, uyuşturucu kaçakçılığını önlemek için sınırlarını koruma konusunda sorunlar yaşasa da ülke içinde uyuşturucu kaçakçılığı yapan grupları engellemek için birçok zorlukla karşılaşıyor.

İkincisi: Bütçe ve Kürdistan Bölgesi petrolünün yeniden ihracatı

Erbil ile Bağdat arasındaki ilişkiler 4 Nisan’da imzalanan anlaşmayla olumlu yönde ilerlerken, Federal Bütçe Kanunun oluşturulmasıyla Kürdistan Bölgesi’nin bütçedeki payı belli oldu. Ancak, Irak Hükümetinin bütçe kanununa uymayıp, Kürdistan Bölgesi’nin payını göndermemesi, 2024’ün Kürdistan Bölgesi ile Bağdat arasındaki ilişkilerde maaş ve bütçe meselesinin çözme açısından belirleyici bir yıl olmasına neden oluyor.

Öte yandan Kürdistan petrolünün Ceyhan Limanı üzerinden ihraç edilmemesi, Irak’ı da büyük maddi zarara uğrattı. Bu kapsamda, yıl başından sonra Irak Petrol Bakanlığı ile Kürdistan Bölgesi Doğal Kaynaklar Bakanlığı, çözüme varmak amacıyla görüşmelere devam edecek gibi görünüyor.

Üçüncü: Silahlı gruplar ile ABD güçlerinin çatışması

İçerisinde bulunduğumuz yılın son 3 ayında, Irak’taki İran yanlısı silahlı gruplar 7 Ekim’den sonra ABD güçleri ile Uluslararası Koalisyona ait noktalara saldırılarını oldukça arttırdı. İran yanlısı gruplar, ABD güçlerinin bulunduğu Erbil Uluslararası Havalimanı, Herir Havaalanı ve Eyn el-Esed askeri üssünü birçok kez hedef aldı.

Saldırılara karşılık veren ABD ordusu, özellikle Kerkük ve Babil'de söz konusu silahlı grupları defalarca hedef aldı.

Irak Hükümeti resmi olarak silahlı grupların saldırısına karşı olsa bile bu grupları kontrol etme yetkisine sahip değil. ABD ile Uluslararası Koalisyonun baskısı Irak’ı 2024’te bu soruna bir çözüm bulma arayışına itebilir.

Dördüncü: Petrol ve gaz yasası

Irak’ta hükümetin kurulmasından bu yana tartışılan konulardan biri Petrol ve Doğal gaz Yasası oldu. Yasa, şu ana kadar Irak Bakanlar Kurulundan geçemediği için Parlamentoya gönderilmedi.

Söz konu yasanın da 2024 yılında bir karara bağlanıp yürürlüğe girmesi bekleniyor.

Beşinci: Halbusi’nin yerine yeni bir ismin seçilmesi

Irak Yüksek Federal Mahkemesi, Parlamento Başkanı Muhammed el-Halbusi’yi 14 Kasım 2023’te görevden almıştı. Kararın ardından Sünni partiler arasında yaşanan anlaşmazlık nedeniyle yeni bir isim şu ana kadar belirlenmiş değil.

Parlamento başkanlığına gelecek ismin de 2024’te belirlenmesi bekleniyor.

Altıncı: Valilerin atanması ve yerel yönetimlerin oluşturulması

Irak il meclisi seçimlerinin tamamlanmasının ardından siyasi tarafların il meclislerinin oluşturulması konusundaki yoğun görüşmeleri 2024’ün gelmesiyle başlayacak.

Yedinci: Genel nüfus sayımının gerçekleştirilmesi

Irak’ta Bas döneminden bu yana tartışılan konulardan biri olan genel nüfus sayımının 2024’te yapılaması planlanıyor ancak sürecin yürütülüp yürütülmeyeceği, Irak'taki güvenlik, ekonomik ve siyasi duruma bağlı. Dolayısıyla bu da Irak Hükümetinin çalışmalarının önündeki bir başka engel.

Sekizinci: Kalkınma Yolu Projesi

Basra Körfezi'ndeki Büyük Faw Limanı'ndan başlayıp Irak'ın kuzeyine doğru devam ederek Türkiye'ye ulaşacak projenin 1200 kilometre uzunluğunda demir yolu ve kara yolu altyapısını içermesi planlanıyor.

Bu projenin Basra, Bağdat ve Musul'u de içeren bir güzergahı takip ederek Türkiye'deki demir yolu ağına bağlanması hedefleniyor.

2024 yılında başlayacak projenin 2028’de tamamlanması ön görülüyor.

Dokuzuncu: Bütçe açığının kapatılması

Irak Hükümeti 2023’ün ortalarında Irak Bütçe Yasası’nı 48 milyar dolarlık açıkla onayladı. Pterol varil fiyatı bütçede belirlenen 70 doların üstünde olsa da dinar kurundaki istikrarsızlık, dünya genelindeki fiyat artışları, Kürdistan Bölgesi petrolünün ihracatının durması ve diğer giderler, Irak'ı bütçe açığıyla 2024’te yeni bir ekonomik kriz tehdidiyle karşı karşıya bırakacak gibi görünüyor.

Onuncu: Dinar-dolar kurundaki istikrarsızlık

Dinar-dolar kurunda yaşanan 2023 boyunca devam etti. Irak'ta birkaç gündür dolar kuru düşse de yıllar sonra ilk kez 2023'te 100 doların değeri 160 bin dinarı aştı. Bu yıl, ABD’nin yaptırımları nedeniyle 14'ten fazla Irak bankasının dolarla işlem yapması da yasaklandı.

Irak Hükümetinin, kurdaki istikrarsızlığı kontrol altına almak amacıyla attığı adımlardan biri de ülke içinde dolar kullanımını kısıtlamak oldu. Önümüzdeki yıl ülke içerisindeki tüm işlemlerde dinar kullanılması kararlaştırıldı.

2024’te söz konusu kararın uygulanıp uygulanmayacağı merak konusu.

On birinci: Kuraklık ve iklim değişikliği etkileri

Irak’ın komşu ülkeleri ile yaşadığı su sorunu hala devam etmekte. İklim değişikliğinin Irak'ın orta ve güneyinde devam eden etkisi, bu bölgelerin nüfusu için 2023 yılında büyük bir tehdit oluşturarak onları büyük şehirlere göç etmeye zorladı.

Irak Su Kaynakları Bakanlığının açıklamamasına göre Irak'ta yüksek sıcaklıklar nedeniyle her yıl yaklaşık 8 milyar metreküp su buharlaşıyor.

2023’ün Irak için zor geçtiği belirtilirken, Fırat Nehri için tehlike çanlarının çalındığı aktarılmıştı.

On ikinci: Şengal Anlaşması’nın uygulanması ve Irak’ın istikrarının sağlanması

Şengal’in terör örgütü DAİŞ’ten kurtarılmasından 5 yıl sonra Irak ve Kürdistan Bölgesi başbakanları tarafından 9 Ekim 2020’de Şengal Anlaşması imzalandı. Ancak Irak Hükümeti, 3 yıl geçmesine rağmen anlaşmayı hala uygulayamadı.

Önümüzdeki yıl anlaşmanın uygulanıp uygulanmayacağı merak konusu.

Irak ve Kürdistan Bölgesi topraklarına komşu ülkeler tarafından farklı gerekçelerle yapılan saldırıların 2024’te Irak için sorun oluşturacak konulardan biri olacağı tahmin ediliyor.