رێبوار تاڵەبانی: هەر هەڵبژاردنێک لە کەرکووک بکرێت نابێت دانی پێدا بنرێت
K24 - هەولێر
راوێژکاری سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان بۆ کاروباری ناوچە کوردستانییەکان دەڵێت، کورد هەر 16 کورسییەکەی ئەنجوومەنی پارێزگای کەرکووک بەدەسبهێنێت هیچ بەهایەکی نییە و گۆڕانکاری دروست ناکات. ئاماژە بەوەش دەدات، تا ئەو کاتەی بارودۆخی شاری کەرکووک ئاسایی نەبێتەوە، هەر هەڵبژاردنێک لە شارەکە ئەنجام بدرێت، "نابێت دانی پێدا بنرێت".
ئەمڕۆ سێشەممە 18ـی تەممووزی 2023، رێبوار تاڵەبانی، سەرۆکی پێشووی ئەنجوومەنی پارێزگای کەرکووک و راوێژکاری مەسرور بارزانی، سەرۆکوزیرانی هەرێمی کوردستان بۆ کاروباری ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم؛ لەبارەی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکان لە کەرکووک، بارودۆخی شارەکە و جێبەجێکردنی ماددەی 140؛ میوانی گەشتێکی هەواڵەکانی کوردستان24 بوو.
بەشداریکردنی حزبە کوردستانییەکان لە هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکانی عێراق
بڕیارە رۆژی دووشەممە 18ـی کانوونی یەکەمی 2023، هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکانی عێراق (جگە لە پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان) بەڕێوەبچێت. کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق رۆژی 1ـی تەممووز تا 31ـی تەممووز دیاریکردووە بۆ تۆمارکردنی حزب و هاوپەیمانییە سیاسییەکان.
راوێژکاری سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان رەخنە لە حزبە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستان دەگرێت و دەڵێت، "لە دوای رووداوەکانی 16ـی ئۆکتۆبەرەوە و دوای تێپەڕبوونی پێنج ساڵ و لە کاتێکدا چەند مانگێکی کەم بۆ هەڵبژادنی ئەنجوومەنی پارێزگاکان ماوە؛ تازە کورد کەوتووەتە خۆی و حزبە کوردستانییەکان کۆبوونەوە دەکەن و دەڵێن 'یەک لیستی باشە'. بە داخەوە نازانم کورد بۆچی بەردەوام دوای رووداوە و پێش رووداو ناکەوێت؟ هیچ پلان و ستراتیژییەتی نییە، ئەمە هەمووی کەموکورتییە، لەوانەیە ئەم قسانەم بۆ حزبە کوردستانییەکان ناخۆشبن، بەڵام بۆ ئەوەی دووبارە نەبێتەوە، دەیانکەم".
رێبوار تاڵەبانی پێیوایە لایەنە سیاسییە عێراقییەکان دەمێکە هەوڵدەدەن "ناسنامەی کوردستانییەتی کەرکووک نەهێڵن" لە کاتێکدا تازە بە تازە حزبە کوردستانییەکان بانگەشە بۆ یەکریزی و یەک لیستی دەکەن و دەڵێت، "یەکریزی بەردەوام باشبووە، هەرکاتێک کورد یەکریز ىووە، بەردەوام مافەکانی بەدەستهێناوە و، هەر کاتێکیش ئاگای لە خۆی نەبووە، فێڵی لێ کراوە و دەستکەوتەکانی لێ سەندراونەتەوە".
بوونی میلیشیا لە کەرکووک و بەڕێوەچوونی پڕۆسەی هەڵبژاردن
له‌دواى رووداوەکانی 16ى ئۆكتۆبه‌ره‌وه بارودۆخى شاری کەرکووک خراپ بووه و كێشه و گرفته‌كان زیادیان كردووه و دیارده‌ى چه‌كدارى و سه‌ربازیى تێدا په‌یدا بووه. ئه‌مه‌ش خزمه‌ت به هاووڵاتییانی شاره‌كەی نەکردووە و ئارامى و خۆشگوزه‌رانیى تێدا نەهێشتووە. هاووڵاتییان داوا دەکەن بارودۆخه‌كه‌ى بگه‌ڕێته‌وه بۆ پێش رووداوەکانی 16ى ئۆكتۆبه‌ر، چونکە وەکو خۆیان دەڵێن، "ئێستا ژیان تێیدا زه‌حمه‌ت و قورسه."
پڕۆسەی دەنگدان و هەڵبژاردن، وەکو ئەوەی رێبوار تاڵەبانی ئاماژەی پێ دەدات، "بارودۆخێکی ئاسایی و ئازادی دەوێت و ئێستا لە کەرکووک هەردووکی نییە، لە جیاتی ئەوە لەشکەرکێشی و میلیشات لە شارەکە هەیە، ئەمە بێجگە لەوەی ماددەی 140ـی دەستووری عێراق جیبەجێنەکراوە".
ئاماژە بەوەش دەدات، هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکانی عێراق یان هەر هەڵبژاردنێکی دیکە لە کەرکووک بکرێت "بەبێ ئاساییکردنەوەی بارودۆخی کەرکووک، نابێت دانی پێدا بنرێت" و دەشڵێت، "لەم کاتەدا کورد هەر 16 کورسییەکەی ئەنجوومەنی پارێزگای کەركووک بەدەستبهێنێت، هیچ بەهایەکییان نییە، چونکە کەسێک حوکمی شارەکە دەکات کە نە عێراقییە و نە کەرکووکی".
راوێژکاری سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان ئەوەشی خستەڕوو، لە خاڵێکی کارنامەی کابینەی محەممەد شیاع سوودانیدا هاتووە، پێویستە هێزە چەکدارەکان لەنێو شارەکاندا نەمێننەوە، کەچی تا ئێستا لەنێو شاری کەرکووکدا بوونیان هەیە و "ئەگەر بارودۆخی کەرکووک ئاسایی بووەوە و هەڵبژاردن ئەنجامدرا، ئەوکات هەڵبژاردنەکە گرنگ دەبێت و ئاییندەی ناسنامەی کوردستانییەتی کەرکووک دیاریدەکات".
ئەنجامی هەڵبژادن کاریگەری لەسەر بارودۆخی کەرکووک نابێت
دوایین هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگای کەرکووک لە ساڵی 2005 ئەنجام درا. حزبە کوردستانییەکان بە یەک لیست، کە ناوی لێندرابوو "لیستی برایەتی" بەشدارییان لە هەڵبژاردنەکەدا کرد و توانییان لە کۆی 41 کورسی، 26 کورسی بەدەستبهێنن. حزبە تورکمانییەکان توانییان 9 کورسی و عەرەبەکانیش توانییان شەش کورسی بەدەسبهێنن. بۆ ئەم هەڵبژاردنە ژمارەی کورسییەکان لە 41 کورسییەوە بۆ 16 کورسی کەمکراوەتەوە.
لەبارەی ئەوەی ئەگەر کورد زۆرینەی کورسییەکانی ئەنجوومەنی پارێزگای کەرکووک بەدەسبهێنێت، پۆستی کارگێری پێ دەدرێت و کاریگەری لەسەر بارودۆخی شارەکە دەبێت؟ رێبوار تاڵەبانی گوتی، "هەتا بارودۆخی کەرکووک نادەستووری و نایاسایی بێت، هیچ ژمارەی کورسییەکان هیچ بەهایەکی نییە، چونکە ئێمە ئەو ئەزموونەمان هەیە. لە زۆرێک لە پارێزگاکانی عێراقی وەکو دیالە، نەینەوا، ئەنبار، فەلووجە و تکریت ئەنجوومەنی پارێزگاکان بڕیاردەدەن، بەڵام بەهۆی بوونی میلیشیا کار بە بڕیارەکان ناکرێت و حوکم بەدەست میلیشیاکاندایە. نابێت پڕۆسەی هەڵبژاردن لە پارێزگایەک بکرێت و چەکدار حوکمی پارێزگاکە بکات و پێویستە چەکدار دووربێت لە پڕۆسەی سیاسی".
لە درێژەی قسەکانیدا سەرۆکی پێشووی ئەنجوومەنی پارێزگای کەرکووک رایگەیاند، "خەڵک کێشەیەکی لە کەرکووک هەیە، ئێمە دووانمان هەیە" بۆیە بە پێویستی دەزانێت، بارودۆخی شارەکە دوو جار ئاسایی ببێتەوە، جارێکیان بۆ پێش رووداوەکانی 16ـی ئۆکتۆبەر و جارێکیشیان بۆ پێش ساڵی 1968، "چونکە ئێمە دوو ئاساییکردنەوەمان لە کەرکووک لەدەستداوە. لە ماوەی پێنج ساڵی رابردوودا گۆڕانکارییەکی زۆر لە دیموگرافییای شارەکەدا کراوە و کورد 130 بەڕێوەبەری لەدەستداوە."
دەبێت بەدواداچوون بۆ قسەکانی شاخەوان عەبدوڵڵا بکرێت
بەگوتەی رێبوار تاڵەبانی، هاووڵاتییانی کەرکووک "تێگەیشتوون لەوەی پڕۆسەی هەڵبژاردن، رێککەوتنێکی سیاسییە و بەرژەوەندیەکی کۆمەڵێک حزبی سیاسییە و دەیانەوێت ئەو کێکەی لە عێراق هەیە لەنێوان خۆیاندا دابەش بکەن، بۆیە بۆ خۆمان ماندوو بکەین و بڕۆین دەنگ بدەین؟ شتێک نەماوەی بەناوی نەتەوە، ناسنامەی کوردستانی و مافی دەنگدان".
23 ملیۆن و 367 هه‌زار و 81 كه‌س دەتوانن بەشداریی لە هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکاندا بکەن. بەگوێرەی دوایین ئامار، تا ئێستا 270 حزب و لایه‌نی سیاسی ناوی خۆیان بۆ هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجوومه‌نی پارێزگاكان تۆماركردووه و هاوکات 15 حزبی دیكه‌ش ئاماده‌یی خۆیان بۆ به‌شداریکردن له هه‌ڵبژاردنەکەدا نیشانداوه. و تاوەکو ئێستا لایەنە سیاسییە کوردستانییەکان لەسەر ئەوە رێکنەکەوتوون کە لە پارێزگا کێشەلەسەرەکان بەتایبەتی کەرکووک، بە یەک لیستی هاوبەش بەشداریی هەڵبژاردنەکە بکەن.
وەکو ئەوەی رێبوار تاڵەبانی باسی دەکات، کاتێک هەمواری یاسای هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکانی عێراق کرا، شاخەوان عەبدوڵڵا، جێگری دووەمی سەرۆکی پەرلەمانی عێراق گوتوویەتی، "بڕیارمانداوە هەر کەسێک خەڵکی رەسەنی کەرکووک نەبێت، نابێت دەنگ بدات. ئێستا دەبێت بەدواداچوون بۆ قسەکانی ناوبراو بکرێت، چونکە ئەوەی ئێستا روودەدات، پێچەوانەی ئەو قسەیەیە، ئێستا خەڵکێک بۆ ئەندامێتی ئەنجوومەنی پارێزگا دەنگ دەدات، کە خەڵکی رەسەنی شاری کەرکووک نییە".