شرۆڤەکارێکی سیاسی: ئەگەر هەرێمێکی سووننە لە عێراق دابمەزرێت ناکۆکی دەکەوێتە نێوان شیعەکان

K24 - هەولێر

شرۆڤەکارێکی سیاسی باس لەوە دەکات، ئەگەر هەرێمێکی سووننە لە عێراق دابمەزرێت، لە داهاتوودا ناکۆکی دەکەوێتە نێوان شیعەکان و گرووپە چەکدارەکانیان. دەشڵێت، "شیعەکان نایانەوێت هەرێمی کوردستان بمێنێت، چونکە هەرێمێکی سەرکەوتووە".

ئەمڕۆ دووشەممە، 19-02-2024، فەرهاد دزەیی، شرۆڤەکاری سیاسی بە کوردستان24ـی راگەیاند، "ئێران لە دژی فیدراڵییەتی عێراقە؛ ماددەی فیدراڵییەت بەهێزترین ماددەیە لە ماددەکانی دەستوور و پارێزراویشە. ئەگەر ئەو ماددەیە نەمێنێت، واتا دەستوور لەناو دەچێت".

بە گوتەی دزەیی، "لایەنە شیعییەکان کە لەلایەن ئێرانەوە پاڵپشتیی دەکرێن، نایانەوێت هەرێمێکی سووننی لە عێراق دروست بکرێت. ئەگەر سووننەکان هەرێمێکیان دامەزراند، میلیشیاکانی سەر بە ئێران و ئەوانەی لە دەرەوەی یاسان لە باشووری عێراق؛ یەکدی ناهێڵن. بیروباوەڕیان جیاوازە و باوەڕیان بە یەکدی نییە".

وەکو ئەوەی فەرهاد دزەیی ئاماژەی پێ دا، "ئێستا لە عێراق ئارامی و سەقامگیریی نییە. هەر کەسەو بۆخۆی حوکم دەکات و کەس بە کەس نییە. لە دوای ساڵی 2003 شتێک نەماوە بەناوی 'یەکپارچەیی عێراق'.. عێراق پارچە پارچە بووە، ئاسمانەکەی، پارە و مۆڵکەکانی بەدەستی خۆی نییە".

ئەو شرۆڤەکارە سیاسییە باسی لەوەش کرد، "یاساناسانی ناوچەکە هاوڕان لەسەر ئەوەی سیستەمی فیدراڵییەت سەرکەوتووترین سیستەمە لە هەموو جیهان". گوتیشی، "لایەنە شیعییەکانی عێراق نایانەوێت هەرێمی کوردستان بمێنێت، چونکە هەرێمێکی سەرکەوتووە و خۆشیان شکستخواردوون".  

ئەمە لە کاتێکدایە حیزبە شیعییەکان کە سەردەمانێک هاوشانی بزووتنەوەی رزگاریخوازی کورد لە عێراق دژی سیستەمی مەرکەزییەت و خۆسەپاندنی رژێمەکانی پێشوو شەڕیان دەکرد، لەو پێناوەشدا چەندان سەرکردەی باڵایان کوژراوە، بەشێکی دیکەیان لە ئێران و وڵاتانی دیکەی ئەوروپا بوونە بەپەنابەر، ئێستا پێچەوانەی خەباتی رابردوویان هەڵوێست وەردەگرن.

گرنگرتین ئەو حزیبە شیعییانەی دژی مەرکەزییەت و دیکتاتۆریەت لە پێش 2003 خەباتییان کردووە، حزبی دەعوە و ئەنجوومەنی باڵای ئیسلامین. ئەوەی جێگەی سەرنجە بەشێک لەو سەرکردە شیعیانە دوای زیاتر لە 20 ساڵ لەرووخانی بەعس، مەیلیان بەلای مەرکەزییەت و رێگریکردن لە فیدراڵیەتدا دەچێت ئەو سیستمەی  ماددەکانی 166 تا 121ـی دەستووری هەمیشەیی عێراقی بۆ تەرخانکراوە.

دوایین پێشهات سەبارەت بەرەتکردنەوەی فیدراڵی و پەنابردنەوە بۆ مەرکەزییەت لە عێراقدا قسەکانی فایەق زێدان، سەرۆکی ئەنجوومەنی دادوەرییە، کاتێک دەڵێت، دروستکردنی هەرێمی دیکە رەتدەکەنەوە، ئەوەش بەپێچەوانەی ئەو پرەنسیپانە دادەنرێت حیزبە دەسەڵاتدارەکانی ئێستای عێراق لەسەردەمی بەعسدا دژی جەنگاون، کەچی ئێستا خۆیان دیسان پەنای بۆ دەبەنەوە.

چاودێرانی دۆخی عێراق ئاماژە بەوەدەدەن، مێژووی سەلماندوویەتی حوکمی مەرکەزییەت لە وڵاتدا بەمانای پێشێلکردنی مافی کەمینەکان و پەنابردن بۆ پاکتاوکردنیان دێت.