گەشتەکەی مەسرور بارزانی بۆ ئەمەریکا و ڕۆڵی کوردستان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی نوێدا

کاتێک ڕێزدار مەسرور بارزانی سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان دەگاتە ئەمەریکا، تەنیا وەکو میوانێک پێشوازی لێ ناکرێت، بەڵکو وەک سەروک وەزیرانی یەکێک لە سەقامگیرترین ناوچە کە پێگەیەکی ستراتیجیی پەیوەندیدار لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستێکدا کە لە گۆڕانکارییەکی بەردەوامدایە. ئەمە تەنیا گەشتێکی سادە نییە بەڵکو پەیامێکە بو وڵاتانی ناوچەکە کە ئیتر هەرێمی کوردستان هاوبەشێکی متمانە پێکراوە کە دەبێت گوێ لێ بگیرێت.

ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستێک لە گوڕانکاریدا، پەنجەرەی دەرفەت

ئێمە لە خاڵی وەرچەرخانێکی مێژووییداین. شەڕی دڕندانەی نێوان ئیسرائیل و حەماس برینێکی قواڵی لە ناوچەکەدا دروست کردووە، لە هەمان کاتدا هاوسەنگی هێز لە ناوچەکەدا گۆڕیوە. سەرکردایەتی حزبوڵلا شکستی هێنا و ڕژێمی بەشار ئەسەد کە لە مێژە هێمای دڕندەیی و چەقبەستوویی بوو، داڕما. بۆشایییەکی نوێ سەری هەڵداوە، کە نەک هەر پرسی خاکە بەڵکو پرسێکی سیاسی و ئایدیۆلۆجی و ستراتیجییە.

هەر لەم بۆشاییەدایە کە هەرێمی کوردستان دەتوانێت ڕۆڵی هەبێت نەک وەک قوربانی، بەڵکو وەک ئەڵتەرناتیڤ. حکوومەتی هەرێم بە سەرکردایەتیی سیاسی و ئەزموونی سەربازی و گەشەسەندنی توانا دیپلۆماسییەکان، شتێکی جیاواز لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا پێشکەش دەکات، ئەویش بەردەوامی ئاسایش، لێبووردەیی و توانای پاراستنە.

لە پێشمەرگەوە بۆ هاوبەشی، قورسایی ستراتیژی هەرێمی کوردستان

شایەنی ئەوەیە کە وڵاتانی دراوسێ و تەواوی جیهان بیر بخەینەوە کە حکوومەتی هەرێم لە ڕاستیدا چی بەدەست هێناوە. کاتێک موسڵ لە ساڵی 2014 کەوتە دەست داعش، ئەوە پێشمەرگە بوو کە وەک دیوارێک بەرانبەر ئەم ڕێکخراوە تیروریستیە وەستا. کاتێک دوو ملیۆن ئاوارەی ناوخۆ پێویستیان بە پاراستن بوو، ئەوە هەولێر و دهۆک بوو سنوورەکانیان کردەوە. کاتێک جیهان دوودڵ بوو، هەرێمی کوردستان هەڵسوکەوتی هەبوو و بووە پەناگەیەکی ئارام.

بەڵام ئەمە ساتێکی گۆشەگیر نەبوو، خاڵی وەرچەرخان بوو. لەو شوێنانەی کە سەردەمانێک حکوومەتی هەرێم ئۆتۆنۆمییەکی سنووردار لە ڕووی ناوچەییەوە لەناو عێراقدا بوو، ئێستا پەرەی سەندووە بۆ ئەکتەرێکی ستراتیجیی تەواو. حکوومەتی هەرێم تەنیا خاکی کۆنترۆڵ ناکات بەڵکو پەیوەندییە دیپلۆماسییەکان و دابینکردنی وزە و یەکێک لە هێمنترین دانیشتوانی ناوچەکە پێک دەهێنێت کە بونەتە نمونەی جوانی.

گەشتەکەی ڕێزدار مەسرور بارزانی، دیپلۆماسی بە کردەوە

هەر لەم ڕوانگەیەوە پێویستە سەردانەکەی ڕێزدار مەسرور بارزانی بۆ ئەمەریکا لێک بدرێتەوە. سەردانێکی تەنیا سیمبولیک نییە، بەڵکو نوێنەرایەتییەکی دیپلۆماسییە کە ئامانجی ئەوەیە حکوومەتی هەرێم وەک ئەکتەرێکی پێویست لە نەزمی نوێی ناوچەییدا پێگەی خۆی بخات و لە چەند خالێک شروڤە بکرێت.

•پەیوەندی بە ئاسایشەوە هەیە، کە هەرێمی کوردستان ناوەندێکی لۆجستی پێشکەش دەکات بۆ بوونی ئەمەریکا و ڕۆژئاوا لە عێراق و سوریا و ئێران. 

•پەیوەندی بە وزەوە هەیە کە نەوت و گاز و بۆرییەکانی حکوومەتی هەرێم ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە دابینکردنی وزەی داهاتووی ئەورووپا.

•پەیوەندی بە دیپلۆماسییەوە هەیە کە حکوومەتی هەرێم دەتوانێت وەک ناوبژیوان و خاڵی پەیوەندی نێوان ئەو ئەکتەرانە مامەڵە بکات کە بە شێوەیەکی ئاسایی قسە لەگەڵ یەکتر ناکەن. بەغدا و واشنتۆن، ئەنقەرە و تاران، دەوڵەتانی کەنداوی عەرەبی و ڕۆژئاوا.

بەڵام لە سەرووی هەمووشیانەوە پەیوەندی بە ناسینەوە هەیە. نەک لە شێوەی سیمبۆلیزمدا، بەڵکو لە شێوەی هاوکاریی پراکتیکی و پشتیوانی دامەزراوەیی و گشتگیری جیۆستراتیجی.

ئەمە بۆ کوردستان چی دەگەیەنێت؟

بۆ گەلی کورد ئەمە بە مانای گۆڕانکارییە، لە مانەوەی بەرگیریەکی لوکالیەوە بۆ گەشەسەندنی ستراتیجی. ئێمە چیتر گەلێک نین کە داوای یارمەتی بکەین. ئێمە گەلێکین کە چارەسەر پێشکەش دەکەین.

ڕێزدار مەسرور بارزانی تەنیا نوێنەرایەتی دەسەڵاتی جێبەجێکاری حکوومەتی هەرێم ناکات بەلکو نوێنەرایەتی جۆرێکی نوێی شوناسی سیاسی کوردی دەکات. جیهانی، پیشەیی، پراگماتیک بەڵام ڕەگ و ڕیشەی لە خەباتی مێژووییدا هەیە. ئەمە سەرکردایەتییەکە کە دەزانێت شەرعیەتی ئایندە بە دروشمەوە بەدەست ناهێنرێت، بەڵکو لەڕێگەی ئەنجامەوە بەدەست دێت.

هەروەها بە مانای بەرپرسیارییەتی دێت، چونکە لەگەڵ کاریگەری زیاتردا داواکاری گەورەتر دێتە ئاراوە. پێویستە سەرکردایەتیی کورد بە وریاییەوە ئەم پایتەختە دیپلۆماسییە بەڕێوەببات. پێویستی بە شەفافیەت و چەسپاندنی دیموکراسی ناوخۆیی و ستراتیژییەکی ڕوون هەیە بەرامبەر بە جیهانی دەرەوە و هەم لە گەلەکەی خۆی. گەشتەکەی سەروکوەزیران مەسرور بارزانی نەک تەنیا تاقیکردنەوەی پێگەی نێودەوڵەتی حکوومەتی هەرێمە بەڵکو بۆ پێگەیشتنی سیاسی ناوخۆیی هەرێمی کوردستانە.

ئایندەی جیۆپۆلەتیکی، کوردستان وەک پردێک، نەک بەربەستێک

ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی نوێ بە مانا کلاسیکییەکەی، جێگەی دەوڵەتان بە شێوەی فورمی پێشوو نابێت. ناوچەیەک دەبێت لە تۆڕ و ناوچەی کاریگەری و هاوپەیمانی ناهاوسەنگ. لەم واقیعەدا هەرێم کوردستان بە تەواوی دەگونجێت، حکوومەتی هەرێم بە سیاسەتی کەمینەیی و ئازادی ئایینی و ئامادەیی نێودەوڵەتی و شەڕی دژی تیرۆر و تۆڕی دیپلۆماسی دەتوانێت ببێتە ڕێک ئەوەی کە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست پێویستی پێیەتی: پردێک لە نێوان گەلان، لە نێوان ئایدۆلۆجیاکان، نێوان ڕیالپۆلیتیک و بەهاکان.

بەڵام ئەمە پێویستی بەوەیە کە بوێرین بیری گەورە بکەینەوە. کە بوێرین لە دەرەوەی سنوورەکانی عێراق مامەڵە بکەین. کە ئێمە بوێرین خۆمان نەک وەک هەرێمێکی ئۆتۆنۆم لە وڵاتێکی شکاودا ببینین، بەڵکو وەک کاتالیستێک لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستێکی تازە لەدایکبوودا مامەلە بکەین.

لە نێوان وێرانەکانی کۆن و بلۆکی نوێ

گەشتەکەی ڕێزدار مەسرور بارزانی بۆ ئەمەریکا لە سایەی قەیراندا ڕوو نادات، بەڵکو لە ژێر ڕۆشنایی دەرفەتدا ڕوو دەدات. ساتێکە کە هەرێمی کوردستان دەتوانێت دیدگایەک دابڕێژێت، نەک تەنیا بۆ داهاتووی خۆی، بەڵکو بۆ گۆڕینی سەرجەم ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست.

ڕەنگە ئەمە ئەوە بێت کە جیهان پێویستە لێی تێ بگات: کە لە ناوچەیەکدا کە سەرکردەکان دەڕووخێن، ڕژێمەکان دەڕووخێن و سنوورەکان تەحەداییان لەسەر دەکرێت، یەک گەل دەمێنێتەوە بە دەستی کراوە و چاوی کراوە و دڵێکی کراوە ئەویش گەلی کورد بە شانازییەوە مێژووی خۆی هەڵگرتووە. ئێستا کاتی ئەوە هاتووە داهاتووش بە هەمان شێوە هەڵبگرین.