پاوان ته‌ته‌ر نێروه‌یی
نووسەر
"باجا خەیانەتێ، باندور و ڕێگری"
هه‌ر ژ ده‌ستپێکا شوره‌شێن ئێک دویف ئێکێن کوردان ل دژی ده‌سهه‌لاتێن دارگیرکه‌ر ل هه‌رچوار پارچه‌یێن کوردستانێ هه‌می ده‌ما ڕژێمێن سه‌رکوتکه‌ر ل ناڤەندا ڤان وه‌لاتێن کو کوردستان لسه‌ر هاتیه دابه‌شکرن هه‌ولا فره‌چه‌شنکرنا دژبه‌ریا ڤان شوره‌شان کریه.
بو نمونه نها ل باژارێن باکوریێ کوردستانێ هێزێن ب ناڤێ پاراستنا گوندان هه‌ر ژ نیڤا سالێن ۸۰ێان هاتینه دامه‌زردان کو ب شێوه‌یه‌کێ راسته‌وخوو سه‌ر ب ده‌زگایێ ئیستخباراتێن ڤی وەلاتی ڤە بوینە. ل باشوڕێ کوردستانێ کو جاشایه‌تی هه‌می ده‌مه‌کێ وه‌کو چه‌که‌ک د ده‌ستێن ڕژێما به‌عسدا دهاته بکارئینان ئه‌ڤه ژی ب هاریکاریا چه‌نده‌ها سه‌روکهوزێن کوردان دهاته پیاده‌کرن. لێ جیاواز لسه‌ر ده‌مێ حکومه‌تا به‌عس کو د چاڤێن هه‌می کورداندا جاشایه‌تی لوتکه‌یا بێرێزیا مروڤی و نه‌ته‌وه‌یی بوویه، لێ نها ژبه‌ر شێواندنا میدیایی و بکارئینانا وێ یا بێ سنۆر ئه‌ڤ وێنه‌یه ب شێوه‌یه‌کێ دی هاتیه نه‌خشاندن لێ هه‌ر لسه‌ر ناڤه‌روکا جاران.
حکومه‌تێن ئێک دویف ئێکێن پشتی روخانا رژێما به‌عس هه‌می هه‌وله‌ک دایه کو هه‌رێما کوردستانێ چو ده‌مه‌کێ خودان ده‌سهه‌لاته‌کا مه‌زنا سیاسی، ئابووری و سه‌ربازی نه‌بیت، و ئه‌ڤ چه‌ندا ناڤهاتی چو ده‌مه‌کێ په‌یوه‌ندی ب ره‌وشا داراییا عیراقێ نه‌بوویه چونکه ئه‌و ده‌مێ نوری مالکی سه‌روکوه‌زیرێ عیراقێ ل سالا ۲۰۱۳ێ بریارا برینا بودجه‌یا هه‌رێما کوردستانێ دا وی ده‌می نرخێ په‌ترولێ دناڤبه‌را ۱۳۰-۱٤۰ دولاران بوویه و عیراق د سه‌رده‌مێ خویێ زێرین یێ ب ده‌ستڤه‌ئینانا بودجه‌یا وه‌لاتی ده‌رباز دبوو. و نها هەمان سیاسەت یا بەردەوامە کو هەر جار و ب پەیداکرنا پرسگرێکەکا دروستکری هەولا برینا موچەیێ هاوولاتیێن هەرێما کوردستانێ ددەن کو ئەڤ چەندا هەنێ چ کێمتر نینە ژ جینوسایدێن بەرێ.
پشتی سه‌رهه‌لدانا داعشێ و تایبه‌تی گرتنا موسل کو دووه‌م مه‌زنترین باژاڕێ عیراقێه و دویریا وێ نێزیکه‌ی ۷۰ کیلومه‌ترن بو پایته‌ختێ کوردستانێ بو ئێکه‌م جار هه‌ڕه‌شه‌یه‌کا راسته‌وخوو دروستبوو لسه‌ر هەرێما کوردستانێ. دوباره‌بوونا ڤێ مه‌ترسیا راسته‌خوو پشتی هێرشا حه‌شدا شه‌عبی دهێت کو پشتی خه‌یانه‌تا گروپێ ۱٦ێ ئوکتوبه‌رێ و بده‌ستڤه‌دانا که‌رکوک و چه‌ند ناوچه‌یێن دیێن ئاخا هه‌رێما کوردستانێ دروستبوویی. لێ پێشمه‌رگه‌یێ کوردستانێ ب سه‌رکردایه‌تیا راسته‌وخوویا جه‌نابێ سه‌روک بارزانی شیا مه‌ترسیێن داعشێ ل سالێن ۲۰۱٤ێ و تاکو بداوی هاتنا ڤێ رێکخراوێ و هێرشا حه‌شدا شه‌عبی ل سالا ۲۰۱۷ێ ب داستانا پڕدێ جواب بده‌ت. ئه‌ڤ به‌رگیریا بهێزا پێشمه‌رگه‌یی کو هاتیه کرن بێ هێوایه‌تیه‌ک دایه حکومه‌تا ناوه‌ندیا عیراقێ و تایبه‌تی وان که‌سان کو ل ئیرانێ نه‌خشه‌یا بێهێزکرنا حکومه‌تا هه‌رێمێ دادرێژن.
ئه‌ڤ چه‌ندا ناڤهاتی بوویه ئه‌گه‌ڕێ ڤه‌کرنا به‌ڕه‌یه‌کێ نویی ل ڤێ دژبه‌ریا دناڤبه‌را هه‌رێما کوردستانێ و حکومه‌تا عیراقێ ئه‌و ژی به‌ره‌یا جاشایه‌تیێ ب ناڤ و هێزێن نوویه. ئه‌ڤ هه‌ولا حکومه‌تا عیراقی ب سێگوشه‌کرنا به‌ڕه‌یان لدژی حکومه‌تا هه‌رێما کوردستانێ پێکدهێێت ب دامه‌زراندن یان پشتگیریکرنا وان هێز و یان بناڤ هێزێن دژبه‌ڕێن حکومه‌تا هه‌رێما کوردستانێنه، و ئه‌ڤ چه‌ندا ناڤهاتی ڤه‌دگه‌ریته‌ڤه بو دوو ئه‌گه‌ران:
ئه‌گه‌ڕێ ئێکێ بو سستکرنا فۆکوسا هه‌رێما کوردستانێ لسه‌ر دارێشتنا ستراتیژیه‌تا چه‌وانیا مامه‌له‌کرنا دگه‌ل حکومه‌تا فیدرالی، چونکه ڤه‌کرنا به‌ره‌یه‌کێ نوی د ناڤخوویا هه‌رێما کوردستانێ وه‌کو ئه‌ڤ به‌ره‌یێن دژبه‌ر کو پێکهاتینه ژ هێزێن ب ناڤ سیاسیێن په‌رله‌مانی یان مه‌ده‌نی کو د به‌رگێ خویێ راسه‌قینه‌دا ئامرازێ پیاده‌کرنا سیاسه‌ته‌کا بێگانه‌نه د هه‌رێما کوردستانێدا.
ئه‌گه‌رێ دوویێ، دروستکرن و پشتگیریکرنا هنده‌ک هێزێن چه‌کدارینه د ناڤا سنورێن هه‌رێما کوردستانێ یان ناوچه‌یێن کوردستانی یێن ده‌رڤه‌یی ئیداره‌یا هه‌رێمێ کو پال به‌ره‌یا سیاسی به‌ره‌یه‌کێ نویێ سه‌ربازی دروستبکه‌ت. ئه‌ڤ به‌ره‌یێن نوی کو پێکدهێن ژ هێزێن سه‌ر ب په‌که‌کێ ڤه ب تایبه‌تی یه‌په‌شێ ل شنگالێ کو بوویه هێزه‌کا پڕاوپڕ ژ ده‌رده‌سه‌ریێ بو خه‌لکێ ناوچێ و به‌ربه‌سته‌کا مه‌زن بو ئاڤه‌دانکرن و ڤه‌گه‌راندنا ئاواره‌یان بو جهێن خو. هه‌روه‌سا خاڵا ژ هه‌میان ب ژانتڕ ئه‌وه کو د دروستبوونا هه‌ر گرژی و پێکدادانا سه‌ربازی دێ حکومه‌تا عیراقێ ڤان هێزێن ناڤهاتی بکارئینت و دڤێ ره‌وشێدا کوشتنا ئه‌ندامه‌کێ هێزێن چه‌کدارێن هەرێما کوردستانێ لێ بکه‌ڤیت یان یه‌په‌شه یان حه‌شدا کوردی ل ده‌ف حکومه‌تا عیراقێ دێ وه‌ک ئێک بیت چونکه هه‌رسێ لا ب نه‌ته‌وه کوردن. جهێ گومانێ نینه کو هه‌ر گرژیه‌کا سه‌ربازی یان سیاسی دێ حکومه‌تا عیراقێ دناڤا قادا نیڤده‌ووله‌تیدا گرێده‌ته ب پرسه‌کا ناڤخوویا کوردان و بێ به‌ریا خو لڤێ چه‌ندێ دیارکه‌ت و ئه‌ڤ چه‌ندا ناڤهاتی دێ د به‌رژه‌وه‌ندیا حکومه‌تا عیراقێ بیت.
باندوورا ناوچه‌یی وه‌ها بالا ده‌ستبوویه دناڤا هنده‌ک هێزێن سیاسیێن هه‌رێما کوردستانێ کو چو سنوره‌ک بو رێزگرتنا نه‌ته‌وه‌یی، یاسایی و کومه‌لایه‌تی نه‌هێلایه. جهێ گومانێ نینه کو ئه‌ڤ کریارێن هه‌نێ بتنێ ده‌ستکه‌فتیێن کورتمه‌ودا د بازنه‌یه‌کا ته‌سک و بچوکن، چونکه هه‌بوونا سیخور و که‌سێن تێکده‌ر چ ده‌مه‌کێ جهێ وان د کومه‌لگه‌هه‌کا مودێرن وه‌که هه‌بوونه‌کا ته‌ندروست ناهێته ته‌ماشه‌کرن. له‌ورا ڤیابیت حکومه‌تا هه‌رێما کوردستانێ هه‌می وان چه‌مک و هوکارێن کو دبنه ئه‌گه‌رێ دروستبوونا گرژیێن سیاسی کو د زوربه‌یی جاراندا گرژیێن سه‌ربازی ل پاش خو دهێلیت ده‌ستنیشان بکه‌ت و کاربکه‌ت کو پارالێل دگه‌ل کارێ حکومی هه‌موارا یاسایا پاراستنا ئاسایێشا نیشتیمانی بکه‌ت بو بهێزبوونا بیرا نه‌ته‌وه‌یی دناڤا کومه‌لگه‌هێدا. چونکه چ د پرسێن گرێدایی ب ئێکبوونا به‌رامبه‌ر هه‌ر هێزه‌کا ده‌ره‌کی یان پاراستنا هزڕا سه‌قامگیریێ بتنێ هاوولاتیێ کورد داینه‌مویا ڤێ چه‌ندا ناڤهاتیه و نویژه‌نکرنا ڤێ داینه‌موویێ د سات و ده‌مێن هوسا هه‌ستیاردا وه‌که کارته‌کا سه‌رکه‌فتنێ دێ هێتە ته‌ماشه‌کرن.