لەبارەی بودجەوە سوودانی لەگەڵ پەرلەمانی عێراق کۆبووەوە
K24 – هەولێر:
سەرۆکوەزیرانی عێراق سەرۆکایەتی کۆبوونەوەیەکی کرد بە ئامادەبوونی هەردوو جێگرانی سەرۆکی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق و لیژنەی دارایی ئەنجوومەنی نوێنەران و وەزیرانی دەرەوە، نەوت و پلاندانان بۆ تاوتوێکردنی پرۆژەیاسای بودجە.
لە کۆبوونەوەکەدا گفتوگۆ لەبارەی ماددەکانی پرۆژەیاسای بودجەی گشتی کرا کە ئێستا لەلایەن ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراقەوە تاوتوێدەکرێت بە مەبەستی پەسەندکردنی، بە گوێرەی راگەیەندراوی نووسینگەی راگەیاندنی سەرۆکوەزیرانی عێراق لە کۆبوونەوەکەدا جەخت لە گرنگی داڕشتنی بودجە کراوە بۆ یەکمجار کە پرۆژەکانی بۆ ماوەی سێ ساڵ لەخۆدەگریت کە ئەمەش رەنگدانەوەی لەسەر ئاسانکاری و خێرایی لە جێبەجێکردنی پرۆژەکانی ژێرخان و خزمەتگوزارییەکان دەبێت.
لە کۆبوونەوەکەدا، ئەندامانی لیژنەی دارایی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق چەند تێبینییەکیان لەبارەی ماددەکانی پرۆژەیاسای بودجە خستەڕوو کە بەپێی راگەیەندراوەکە لەلایەن سەرۆکوەزیرانی عێراقەوە قبوڵکراوە بە ئامانجی زیاتر دەوڵەمەندکردنی پرۆژەیاساکە.
لەلایەن خۆیەوە، محەممەد شیاع سوودانی ئاماژەی بە پلانی کابینکەی کرد بۆ گەشەپێدان و ئابووری و چاکسازییە داراییەکان کە هاوکاردەبێت کە دابینکردنی هەلی کاری راستەقینە و چالاکردنی کەرتی تایبەت. لەگەڵ ئەوەشدا، سوودانی دووپاتیکردەوە کە حکومەتەکەی دەیەوێت عێراق ئازادبکات لە پشتبەستن تەنیا بە سەرچاوەی داهاتی نەوت و هەمەچەشنکردنی سەرچاوەکانی داهات لەرێگەی چالاککردنی کەرتەکانی کشتوکاڵ و پیشەسازی.
ئەمڕۆ شەممە (15ـی نیسان/ئێپڕڵی 2023)، موحسین مەندەلاوی، جێگری سەرۆکی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق، رایگەیاند، سەرۆکایەتی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق راپۆرتی لیژنەی دارایی سەبارەت بە پرۆژەیاسای بودجە بەدەستگەیشتووە و لە دانیشتنی سبەی یەکشەممەدا، خوێندنەوەی دووەم بۆ پڕۆژەیاسای بودجە دەکەن.
درەنگانی شەوی چوارشەممە (5ـی نیسان/ئێپڕڵی 2023)، بە ئامادەبوونی 235 پەرلەمانتار پەرلەمانی عێراق خوێندنەوەی یەکەمی بۆ پڕۆژەیاسای بودجەی ساڵەکانی 2023 و 2024 و 2025 کرد.
قەبارەی بودجەکە بە گشتی زیاتر لە 198 ترلیۆن دینارە، لەو بڕەش پشکی هەرێمی کوردستان %12.67ـە، هەروەها کورتهێنان لە بودجە 63 ترلیۆن دینارە، تێکڕای داهاتی عێراق 134 ترلیۆن دینارە.
رۆژی (13ـی ئادار/مارسی 2023)، ئەنجوومەنی وه‌زیرانی عێراق ره‌شنووسی پڕۆژه‌یاسای بودجه‌ی گشتی په‌سه‌ندكرد، کە زیاتر لە 198 ترلیۆن دینارە و ئاماژەبەوەشکراوە، وەک بەشێک لە رێککەوتنی نێوان هەولێر و بەغدا، حکومەتی هەرێمی کوردستان رۆژانە دەبێت 400 هەزار بەرمیل نەوت بفرۆشێت.
دوای رەوانەکردنی پڕۆژەیاسای بودجە بۆ ئەنجومەنی نوێنەران، باسم عەوادی گوتەبێژی حکومەتی عێراق، لە لێدوانێکدا بۆ ئاژانسی هەواڵیی فەرمی عێراق رایگەیاند، نرخی فرۆشتنی یەک بەرمیل نەوت بە 70 دۆلار دیاریی کراوە و گوتی: "لە بودجەی گشتیی ئەمساڵدا، بڕی نەوتی هەناردەکراو، رۆژانە بە سێ ملیۆن و 500 هەزار بەرمیل دیاریی کراوە، لەو ژمارەیە 400 هەزار بەرمیل لەڕێگه‌ی هەرێمی کوردستانەوە هەناردە دەکرێت".
باسی لەوەش کردووە، داهاتی فرۆشتنی نەوت لە بودجەی گشتییدا، بە 117 تریلیۆن و 252 ملیار دینار خەملێنراوە و داهاتی نا نەوتیش، 17 تریلیۆن و 301 ملیار دینارە.
گوتەبێژی حکومەتی عێراق ئەوەشی خستووەتەڕوو، کۆی خەرجییە پێشنازکراوەکان، 197 تریلیۆن و 828 ملیار دینارە، خەرجی پرۆژەکانی وەبەرهێنان 47 تریلیۆن و 555 ملیار دینارە.