"سەرۆک مەسعود بارزانی مەرجەع و هێزی سەقامگیرکار لە ناوچەکە دا"
سەردانەکەی ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا بۆ هەولێر، کە چووە لای جەنابی سەرۆک مەسعود بارزانی، ڕووداوێکی بەرچاوە لە پەیوەندییەکانی تورکیا و کورد بە شێوەیەکی گشتیی و هەرێمی کوردستان بە شێوەیەکی تایبەتی.
هەرچەندە تورکیا لە مێژوودا پەیوەندییەکی ئاڵۆز و زۆرجار گرژی لەگەڵ کوردا هەبووە، بەڵام ئەم کۆبوونەوەیە هێمای ڕێگەیەکی پۆتانسێلی بەرەو پێشەوەیە، نەک هەر دەتوانێت دینامیکی دوولایەنە پێناسە بکاتەوە، بەڵکو کاریگەریی ناوچەیی گەورەتری هەبێت.
کۆبوونەوەکەی هەولێر، لەژێر ئاڵای کوردستاندا، تەنیا ئاماژەیەکی فۆرماڵیزمی دیپلۆماسی نییە، بەڵکو ئاماژەیەکی بەهێزە بۆ دانپێدانانی هەرێمی کوردستان و بەتایبەتیش ڕۆڵی جەنابی سەرۆک مەسعود بارزانی لە سیاسەتی ناوچەکە دا. سەرۆک بارزانی کە کەسایەتییەکی دیاری سیاسەتی گۆڕەپانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە و نەک تەنیا لە چوارچێوەی هەرێم، بەڵکو لە چوارچێوەی فراوانی کوردیشدا بە کارێزما و کەسایەتییەکی کاریگەر دادەنرێت، ئەوە نیشان دەدات کە تورکیا وەک هاوبەشێکی پراگمات لە گەشت کردن بە دیمەنە ئاڵۆزە سیاسی و ئەمنییەکانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست مامەڵەی لە گەڵدا دەکات.
ئەم دیدارە لەکاتێکدا بوو کە تورکیا و هەرێمی کوردستان لەبەردەم چەند پرسێکی گرینگدان، لەوانە ئاسایشی وزە، هاریکاریی ئابووری و کەمترینیان تەحەددیاتی سیاسەتی ئەمنی. ئەردۆغان بە هەڵبژاردنی هەولێر وەک شوێنی گفتوگۆکە، نەک تەنها بەغدا، جەخت لەسەر گرنگی هەرێمی کوردستان دەکاتەوە وەک قەوارەیەکی سەربەخۆ و کاریگەر لەناو عێراقدا، ئەمەش پێگەی هەرێمی کوردستان چ لە ئاستی ناوخۆ و چ لە ئاستی نێودەوڵەتیدا بەهێزتر دەکات.
کاریگەری سەرۆک مەسعود بارزانی لە سنووری ئیداریی هەرێمی کوردستان زیاتر درێژ دەبێتەوە. توانای جەنابیان وەک پردسازێک لە نێوان گرووپە جیاوازەکانی کورد دا مامەڵە دەکات و ڕۆڵی بەرچاوی لە داڕشتنی سیاسەتدا چ لە ناوخۆ و چ لە دەرەوەی هەرێمدا و گۆڕەپانی سیاسیی عێراق زۆر گرنگە. ئەم کۆبوونەوەیە لەگەڵ ئەردۆغان دەتوانێت سەردەمێکی نوێی باشتربوونی پەیوەندییەکان دەست پێ بکات کە تێیدا ڕێککەوتنە ئابووریی و سیاسییەکان دروست بکرێن. ئەم ڕێککەوتنانە نەک هەر ئابووریی هەرێمی کوردستان بەهێزتر دەکات، بەڵکو لە ڕێگەی کەمکردنەوەی گرژییەکان و بەرەوپێشبردنی هاوکارییەکان یارمەتیدەر دەبن بۆ سەقامگیری هەرێمی کوردستان.
جگە لەوەش کۆبوونەوەکەی هەولێر جەخت لەسەر گرینگی گفتوگۆ و دیپلۆماسی دەکرێتەوە. لە ناوچەیەکدا کە بە ململانێ و نیگەرانییە ئەمنییەکان تایبەتمەندە، پێدەچێت دیالۆگێکی کراوە و بنیاتنەر لە نێوان تورکیا و حکوومەتی هەرێم پێکهاتەیەکی گرینگ بێت بۆ ئاشتی و گەشەسەندنی بەردەوام. ئەمە بۆ ئەردۆغان دەرفەتێکە بۆ هاوسەنگ کردنی پێداویستییەکانی ئاسایشی ناوخۆی تورکیا لەگەڵ خواستە ئابوورییەکانی، بەتایبەتی سەبارەت بە سەرچاوەکانی وزە و ڕێڕەوی بازرگانی.
دەتوانرێت ڕۆڵی سەرۆک مەسعود بارزانی وەک مەرجەعی سیاسی لە کوردستان و پارێزەری خاک و ئاڵا لە ڕێگەی ئەم خاڵانەوە کۆنکرێت بکرێت:
سەرکردایەتی دیپلۆماسی هەرێمی: سەرۆک بارزانی وەک کەسایەتییەکی سەرەکی دەرکەوتووە لە دانووستاندن لەسەر ڕێکخستنە ئەمنییەکان و ڕێککەوتنەکانی هاوکاری لەگەڵ هەردوو حکوومەتی ناوەندی عێراق و وڵاتانی دراوسێ، لەنێویاندا تورکیا. بە مامەڵەکردن وەک پرد دروستکەرێکی دیپلۆماسی، یارمەتی کەمکردنەوەی گرژییەکان و بەرەوپێشبردنی ئاشتی لە ناوچەکەدا دەدات.
بەهێزکردنی ئاسایشی ناوخۆ: لە چوارچێوەی هەرێمی کوردستان و عێراقی فیدراڵدا سەرۆک بارزانی هێزێکی بزوێنەری سەرەکی بووە لە بنیاتنان و چاکسازی کردنی هێزە ئەمنییەکان بۆ ئەوەی بە شێوەیەکی کاریگەر مامەڵە لەگەڵ هەڕەشە ناوخۆییەکانی وەک تیرۆر و ململانێی نەتەوەیی و گڕژیە مەزهەبیەکان بکەن. ئەمەش لە پاراستنی ڕێکوپێکی و پاراستنی مافی دانیشتوان لە ناوچەکەدا زۆر گرینگ بووە.
دانووستانەکان لەسەر ئۆتۆنۆمی و مافەکان: سەرۆک بارزانی لەڕێگەی سەرکردایەتییەکەیەوە چالاکانە کاری بۆ پرسی کورد کردووە بۆ بەدەستهێنانی ئۆتۆنۆمی سیاسی و مافەکانی زیاتر، ئەمەش ڕاستەوخۆ یارمەتیدەرە بۆ ئەوەی کەشێکی سیاسی سەقامگیرتر و پارێزراوتر پەیدا بێت بو هەرێمی کوردستان.
نێوەندگیری نێوان گرووپە کوردییەکان: سەرۆک بارزانی ڕۆڵی گرنگی هەبووە لە نێوەندگیری نێوان کوتلە جیاوازە کوردییەکان لە عێراق و لەو دیو سنوورەکانەوە بۆ تورکیا و سووریا، ئەمەش ڕۆڵێکی گرنگی هەبووە لە دروست کردنی ڕێککەوتن و کەمکردنەوەی دووبەرەکی ناوخۆیی کە ڕەنگە ببێتە هۆی مەترسی ئەمنی.
تۆڕی هاوکاری نێودەوڵەتی: جەنابی سەرۆک بارزانی چالاکانە کاری کردووە بۆ بەهێزکردنی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکانی هەرێمی کوردستان و بەو هۆیەوە ئاسایشی هەرێم لەڕێگەی هاوپەیمانی ستراتیجی و پەیوەندییە ئابوورییەکانەوە زیاد بکات، کە هاوکات هاوکاریکردن لە سەر سەرچاوەکانی وزە و پڕۆژەی ژێرخانی لەخۆدەگرێت کە بەشدارن لە سەقامگیری ناوچەکە.
سەرۆک مەسعود بارزانی لە ڕێگەی ئەم دەستپێشخەرییانەوە بەشداریی کردووە لە دروستکردنی کەشێکی سیاسیی ئەمن و سەقامگیرتر لە ناوچەکە و لە نێو کورد لە تورکیا و باکوری کوردستان، ئەمەش ڕۆڵی وەک کەسایەتی و مەرجەعی سەرەکی و دروستکەری ئاسایش لە ناوچەکەدا بەهێزتر کردووە.
لە کۆتاییدا دەڵێین کۆبوونەوەی نێوان ئەردۆغان و جەنابی سەرۆک بارزانی لە هەولێر لە ژێر ئاڵای کوردستاندا ڕووداوێکی گرینگی ڕەمزی و پراکتیکی گەورەیە. ئاماژە بۆ کرانەوەیەکی نوێ لە سیاسەتی تورکیا بەرامبەر بە کورد دەکات و دەتوانێت قۆناغێکی هاوکاری بەهێزتر و باشترکردنی پەیوەندییەکان دەست پێبکات کە دەتوانێت کاریگەریی دوور مەودای هەبێت بۆ هەردوو دینامیکی ناوخۆیی و ناوچەیی. تورکیا و حکوومەتی هەرێمی کوردستان بە وەبەرهێنان لەو پەیوەندییەدا دەتوانن پێکەوە کار بکەن بەرەو ئایندەیەکی سەقامگیرتر و خۆشگوزەرانتر لە ناوچەکەدا.