ئەنفال و جینۆساید، مێژوویەکا ڕەش و هێزەکا هەردەمی

ئەڤروو 42 سال دەربازدبن لسەر دەستپێکرنا ئێک ژ دڕندانەترین کردارێن مێژوویا مودێرنا روژهەلاتا ناڤەراستدا کو ڕژێما بەعسا عیراقێ پیادەکری کو ئەو ژی پروسەیا ئەنفالا دژی بارزانیان بوویە. زێدەتر ژ 8 هزار بارزانی ب بارهەلگرێن سەربازی هاتنە ڤەگوهاستن، ڤەگوهاستنەکا بێ ڤەگەریان، ب چ تاوان؟ بێگومان ب تاوانا کوردبوونێ. ئەڤ چەندا هەنێ ئاژاوەیەکا شەڕی نەبوو کو بارزانی ئەنفال کرین، بەلکو پاکتاویا نەتەوەیی و رێکخراوی و سیستەماتیکیا رژێما بەعس بو بەرامبەر بارزانیان و پرسا کورد ب گشتی. 

ئەڤی بابەتە هەم ب دل ئێشی و هەم ب تووڕەیی لێ ب هێزا ڤان جانگوریان دنڤیسم. چونکە ئەڤ کارەساتە بتنێ مێژووی نینە، بەلکو ئامادەبوونەکا هەردەمی یا سیاسی، سەربازی و هزریە. چونکە ئەو ئەو ئەنفال و جینوسایدێن وی دەمی رویداین هێشتا بەردەوامن بەرامبەر کوردان لێ ب فورم و شێوازێن نوی. حکومەتێن ئێک دویف ئێکێن عیراقێ ب هەمان روحیەتا کەرب و کینێ و ژناڤبرنێ حکومەتان دگوهرن، سەروکان دگوهرن، سەروکوەزیرانان دگوهرن لێ چ دەمەکێ سیاسەت و رێرەوا دژە کوردی ناگوهرن. ناسیونالیزما عەرەبی و سیبەرا وێ یا تاری بتنێ ئەڤ چەندە نەبوویە کو هەلمەتا ئەنفالێ بریە پێش ب تنێ حەزا دیکتاتورەکێ نەبوویە بو دەسهەلاتێ، بەلکو قەناعەتەکا ئایدلووژی بوو، ناسیونالیزمەکا عەرەبیا ڕادیکال بوو، کو هەموو ناسناما وان لسەر ئێنکاربوونا گەلێن دیکە ب تایبەتی گەلێ کورد هاتبوو بنیاتنان. 

دەڤەرا بارزان ئێکەم دەڤەربوو لێ دوماهی دەڤەر نەبوو، ب درێژاهیا دەهەیا ٨٠ێ زێدەتر ژ ١٨٠ هزار کوردێن سیڤیلێن بێ گونەه هاتنە ئەنفالکرن و شەهیدکرن د روودانەکا مەزنتر ژ ئاستێ جینوسایدێ. سەدام حسێنێ دیکتاتور ب دوماهی هات، لێ ڕەق و کینەیا عەرەبیزمێ بتنێ زمانێ خو گوهارت، لێ د مەبەست و ڕێرەوا خو هەر بەردەوامە. نها ل شوینا بومبەیان، کیمیابارانکرنێ، خنکاندنا ئابووری و گەمارویێن سیاسی بەرامبەر کوردان بکاردئینن. پشتی دەربازبوونا ٤٢ سالان بسەر ئەنفالا بارزانیێن بێ گونەه، ل شوینا قەرەبووکرنا کەسوکارێن وان و هەمی زیانپێکەفتیێن سەردەمێ ڕژێما بەعس، موچێ کوردان ب دەهان هزار شەهید و ئەنفالکریان ڤە دهێتە برین، ئەڤە جورەکێ دیێ شەرە، شەرەکێ ئابووری و دەروونیە، لێ ژ بو هەمان ئامانج ئەو ژی ملکەچکرنا گەلێ کوردە. 

مێژوویا هەردەم ل بیر دێ دگەل مەدا ژیت، ئەم وان بارهەلگرێن سەربازی و چەکێ کومەلکوژ ژبیر ناکەین کو ب هزاران ژ باب و کور و برا یێن مە ب کوم بەرەڤ ناڤەراست و باشوورێ عێراقێ ڤەدگوهاستن. وان گوڕێن ب کوم ژبیر ناکەین کو هاتنە پرکرن ژ هزاران گەنجێن خێر ژ خو نەدیتیێن ڤی وەلاتی، د هەماندەما ل بیر ناکەین وی دەمی قادا نیڤدەوولەتی بێدەنگی هەلبژارتی چەوا نها ژی هندەک جاران بەرامبەر وێ زولما بەرامبەر کوردان دهێتەکرن بێ دەنگیێ هەلدبژێرن. لێ ژ هەمیان گرنگتر ئەوە کو ئەم ناراوەستین و دێ د بەردەوام بین. سەرەڕای ئەنفالێ و کیمیابارانکرنا هەلەبجە، سەرەڕایی وان ١٨٠ هزار شەهیدێن بێ گونەه و زیندانیێن تاکو نها نەهاتینە پەیداکرن، کورد نەهاتە شکاندن. گەلێ کورد کەرامەتا خو، ئیرادا خو و خەباتا خو ژ بو ئازادیێ ژ دەست نەدایە. هەر جار و حکومەتەک ل بەغدا هەولا لاوازکرنا مە ددەت لێ هەردەم مە بهێزتر ژ جاران بەرامبەر خو دبینیت. ئەم ب دەستێ خو، ب کولتوورێ خو، ب مێژوویا خو و ب خوڕاگریا خو دێ پاشەروژا خو دروست کەین. گەلێ کورد ب  سەرکردایەتیا سەروک مەسعود بارزانی، ڕێبەرێ مە کو د مێژوویا خودا دژی زولم و زورداریێ راوەستیایە، سەرکردایەتیا بەرخودانا گەلێ کورد دکەت وێ بەرخودانا کو نە ب فیشەکان، نە ب ئابلووقەیان و نە ب خائینان نەچەمیایە و ناچەمیت. 

نە د لاوازیێ دا بەلکو دهێزا خودا عیراق زێدەتر ژ سەددەیەکێیە ل شوینا نیشاندانا ڕێز و لێکتێگەهشتن و هاریکاریا گەلێ کورد، جینوساید و پەراوێزخستن و چەوسانەوە پێشکێشی کوردان کریە. لێ ئەم داخوازا هەڤسووزیێ ناکەین بتنێ داخوازا دادپەروەریێ دکەین، داخوازا دانپێدانێ دکەین، ئەم داخوازا راوەستاندنا ب سیستەماتیککارکرنا شێواندنا مێژوویێ و بەردەوامیا هەمان هزر و بیر دکەین. گەلێ کورد هێشتا دەستێ خو درێژ دکەت لێ نەک بو ملکەچیبوونێ بەلکو ژ بو ئاشتیێ چونکە رێبازا بارزانی ئاشتی و بەرخودانە. لێ ب مخابنیڤە ئەوا ئەڤروو ل بەغدا دهێتە دیتن و کرن بەرامبەر گەلێ کورد سەرەڕای چەندان جینوسایدان بەرامبەر کورد ژوان جینوسایدا بەرامبەر ٨ هزار بارزانیێن بێ گوه، بەغدا نەڤێت دانپێدانێ ب تاوانێن خو بکەت و سیاسەتا خویا رەگەزپەرەستانە بەرامبەر گەلێ کورد بگوهریت. لێ د ئێک تشتا پشتراستین، ٤٢ سال دەرباز دبین لسەر ئانفالا بارزانیان، راستە ئەم ماتەمینیێ بو گیانێ شەهیدێن خو دگێرین لێ د دەربازبوونا هەر سالێ بهێزتر بەرامبەر دوژمنێن گەلێ خو دراوەستین. 

چونکە ئەنفال بتنێ جینوسایدەک نەبوو، بەلکو هەولەکا ب ئەنقەست بوو ژ بو ژناڤبرنا روحا گەلەکێ بێ تاوان. لێ سەرەڕای گوڕێن ب کومەل، شەڤێن بێ دەنگ ل ئوردوگایێن زورە ملێ، زیندانان و دەیان سالێن چەوسانەوەیێ گەلێ کورد هێشتا لسەر پێن خو راوەستیایە، و ب راستگوویی و ئیرادەیەکا پولایین هێشتا د زیندینە. هەبوونا مە کوردان بەرەنگاربوونەوەیا مەیە، پاشەروژا مە بەرسڤا مەیە، چەند جیهانا دەرڤە چاڤان بگریت ئەم دێ ل بیرا وان ل ڤان کردارێن قڕێژ ئینین، بەغدا چەند هەولا بێدەنگکرنا مە بددەت ئەم دێ زێدەتر دەنگێ خو بلندکەین، چونکە ئەم کور و کچێن رێبازا بارزانیە، ئەم رزگاربوویێن ئەنفالێینە و ئەم نەتەوەیەکین کو خو نەچەماندیە و خوناچەمینین. 

ل داویێ؛ بارزانی چو جاران خلاس نەبووینە و خلاس نابین چونکە ئەڤروو ئەم هەمی بارزانینە و ئامادەینە بو هەر قوربانیدانەکێ لسەر رێباز و فەرهەنگا بارزانیێ باب.