Çand

Navdarên Kurd: Alî Harîrî

Hozanê navdar ê edebiyata klasîk a Kurd Alî Harîrî, yekem nivîskarê bi zaravayê kurmancî di dema Islamiyetê de tê hejmartin. Harîrî li Colemergê di sala 1009an de hatiyê dine. Bi wî re jî, di sedsala 11an de, dema dîwanê di helbesta Kurmancî de destpêkiriye.

Kurdistan24 Hewlêr 2017/01/04 15:52

cihan Navdarên Kurd Elî Herîrî Helbestvan

K24 – Navenda Nûçeyan

Hozanê navdar ê edebiyata klasîk a Kurd Ali Harîrî, yekem nivîskarê bi zaravayê kurmancî di dema Islamiyetê de tê hejmartin. Harîrî li Colemergê di sala 1009an de hatiyê dine. Bi wî re jî, di sedsala 11an de, dema dîwanê di helbesta Kurmancî de destpêkiriye.

Harîrî, di zaroktiya xwe de ji bo xwendinê diçe Şamê. Piştî wefata bavê wî bi destê mamê xwe tê perwerdekirin. Di xortaniya xwe de dikeve nav dîwana Şêx Ebû El Mexribî û kamiliya xwe di nav civata alim, nivîskar û fîlosofan de digre.

Ali Harîrî zanyarek pirralî û bibandor bûye. Helbestên wî de demek kurt de di nav civatê de bi gelamperî cîhê xwe girtin e û di civatan de hatine xwendin. Heta roja me ya îro gelek helbestên wî di nav xelkê de tên gotin. Harîrî di helbestên xwe de zimanek sade, xweş, bi aheng bikar aniye. Gava helbestek bi zimanek edebî ya ciwan hatibe nivîsandin, tê gotin: Wekî helbesta Herîrî xweş bû ye.

Bandora helbestvaniya wî li ser gelek helbestvanan hebûye. Yek ji wan Ehmedê Xanî ye. Harîrî di sala 1080an de koça dawî kiriye.

Helbesta Alî Herîrî ya bi nave: Narê Eşqê

NARÊ EŞQÊ

Ger hûn bibînin narê eşq

Tênê li bom zarî diken

Herkes bizanit halê eşq

Bexîlî dijwarî diken

Bexîlê eşq bexîl bibûm

Herdem bi dem zelîl dibûm

Bêrah û bêdelîl dibûm

Her kes bi xemxwarî diken

Hûn bar mekin gel min di zor

Li hesreta werdên di sor

Çavê di reş bisk têne dor

Enya bi nûr tarî diken

Enya bi nûr zulf têne ser

Rengîn dibin şems û qemer

Reşmar ji perd anîne der

Li er´era yarî diken

Xweş ere’ra şemsa di qed

Teşmîn rewa sebr û xîred

Ah û meded, ah û meded

Çeşmên çu gumarî diken

Çavê li rojê bûne kom

Cama meyê anî ji bom

Emro wê kir lazim vexom

Mestî li min carî diken

Mest û şerabê qan divê

Esîr û bendêt vê şevê

Ger wesfêt yarê ez bibêm

Hûn terkî hişyarî diken.

Berhemên Ali Harîrî:

Dîwan

Maqamet

Xebatên li ser Ali Harîrî hatin kirin:

Blau, Joys; Die Wissenschaft von der kurdischen Sprache. In: Kurden Azadi, Freiheit in den Bergen, Schallaburg 1992

Balî, Awe; Antolojiya Helbestvanên Kurd, İstanbul 1992

Kurdo, Qanatê; tarîxa edebyata kurdî I, Stockholm 1983

Kurdo, Qanatê; tarîxa edebyata kurdî II, Stockholm 1985