‘Bu fotoğraf montaj mı?’ sorusuna son…

Hozan Adar

Sosyal medya ve gelişen teknoloji, hayatımızı çok farklı bir biçimde etkilemeye başladı. Sosyal medyayla birlikte bütün kullanım alışkanlıklarımız değişmeye başladı. Artık gazete okumak, televizyon izlemek yerine tek bir kanaldan istediğimiz bilgiye erişebiliyoruz. Gündemi çok hızlı bir şekilde takip edebiliyor, dünyadaki bütün gelişmelere anlık olarak ulaşabiliyoruz. 

Ancak bu kadar geniş bir iletişim ağında doğru bilgilerin yanısıra bilgi kirliliği de fazlasıyla dolaşıma girmiş durumda. Gazeteciler için de büyük önem taşıyan bilginin doğruluğu, meslekleri açısından hayati önem taşıyor.

K24, bu bilgi kirliliğiyle savaşmanın ve doğru bilgiye ulaşmanın yollarını araştırdı.

Fotoğraf ve diğer görsel materyalin doğrulanması

Görsellerin doğru olup olmadığını, ne zaman ve nerede çekildiğini öğrenmek mümkün. Ayrıca “fotoğraf montajlanmış mı?” gibi bilgilere de aşağıdaki araçlar sayesinde görseller hakkında birçok bilgiye ulaşılabiliyor.

Google Searchby Image: Bu araç Google “görseller”dekifotoğraflar içinde resim tarama hızı, fotoğrafın benzerlerinin görüntülenmesini daha önceden hangi adreslerden paylaşıldığını göstermeye yarayan bir araçtır.         

Jeffrey’sExif Viewer: Bu da bir diğer EXIF bulma motoru. Fotoğrafların konum, tarih, hangi cihazla çekildiği gibi bilgilere erişebileceğiniz başka bir yöntem olarak bulunmaktadır.

Foto Forensics: EXIF bilgilerini bulmakla birlikte aynı zamanda kısaltılan görsellerin hata seviyelerini ortaya çıkarıyor. Montajlanmış bir görselleri anlayabilmek adına güzel bir yöntem olarak öne çıkıyor.

Findexif.com: Fotoğrafın (EXIF) bilgilerini çıkarıyor. Yani fotoğrafın çekildiği tarih, yer, boyut, ekipman bilgileri ve çekim ayarlarına kadar bir çok bilgiyi barındıran bölümdür.

Yer ve konum içeren materyalin doğrulanması

Gerçekleşen bir olayın nerede olduğundan emin olamıyorsanız yer ve konuma göre aşağıdaki araçlardan arama yapabilirsiniz.

Flickr: Konum bilgisi sağlanmış fotoğrafları aratın.

Google Maps: Online haritalama uygulaması. Dünyanın her yerinden yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleri sağlıyor. Hava durumundan, yeryüzü özelliklerine kadar birçok konuda bilgi sağlayabilir.

Google Translate: Farklı dillerde yazılmış ipuçlarını ortaya çıkarmak için kullanılabilir.

Panoramio: Google Maps aracılığıyla belli konumlara eklenmiş milyonlarca fotoğrafın yüklendiği paylaşım sitesi.

Wikimapia: Google Maps’in kitle kaynaklı versiyonu.

Wolfram Alpha: Bilişsel cevaplama motoru. Bir insana sorar gibi soru sorduğunuzda size sorunuzla alakalı cevapları listeliyor.

WHOIS: Bir web sitesi domainini satın alan kişinin adı, konumu ve iletişim bilgilerini tespit ediyor.

İnternet dünyasındaki diğer kullanışlı araçlar

Ban.jo: Bütün sosyal medya platformlarında yer alan görsel ve etkinlikleri karşılıklı doğrulama ile bir araya getiren araç.

Geofeedia: Belli bir bölgeden o anda herhangi bir sosyal medya hesabına yüklenen görsellerin veya gönderilen iletileri görmenize yarayan araç. İstediğiniz bölgeyi harita üzerinden seçerek gerçek zamanlı sosyal medya takibi yapılabiliyor.

HuriSearch: 5 binin üzerinde insan hakları temelli web sitesinde arama yaparak güvenilir kaynaklar bulmanıza yardımcı oluyor.

PeopleBrowsr: Kitle takibi yapabileceğiniz ve sosyal medyadaki kişilerin doğruluk skorlarını elde edebileceğiniz bir araç.

Snopes.com: Farklı kaynaklardan doğrulama yaparak internet söylentilerini listeleyen web sitesi.

Verily platform: Kullanıcılara spesifik sorular sormasını sağlayan ve kullanıcı üretimi içeriğin sağlamlaştırmasına çalışan platform.

YouTubeFaceBlur: Fişlenme, şiddete veya tehdide maruz kalma ihtimaline karşı, Youtube’a yüklediğiniz videolarda gözüken kişilerin yüzlerini mozaikleyebildiğiniz bir Youtube aracı.

Bu araştırma Avrupa Gazetecilik Merkezi’nin (EJC) yayımladığı  “VerificationHandbook”  kitabından da yararlanılarak derlenmiştir.