پیتەر گالبرێت: دروستبوونی دەوڵەتی کوردستان ئاسایش و سەقامگیری بۆ ناوچەکە بەدی دێنێت

K24 – هەولێر:

سیاسەتمەدار و دیپلۆماتکارێکی ئەمەریکی رایگەیاند، دروستبوونی دەوڵەتی کوردستان ئاسایش و سەقامگیری بۆ ناوچەکە بەدیدێنێت و دەڵێت، کوردستان و عێراق ببنە دوو دراوسێی باش لە بەرژەوەندی هەموو رۆژهەڵاتی ناوەڕاستە.

رۆژی دووشەممە (20ـی تشرینی دووەمی 2023) پیتەر گالبرێت، یەکەم باڵیۆزی ئەمەریکا لە کرواتیا و سیاسەتمەدار و دیپلۆماتکاری ئەمەریکی لە پەراوێزی کۆڕبەندی مێپس بۆ کوردستان24 گوتی: سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان لە گوتارەکەیدا لە کۆڕبەندەکە چەند بابەتێکی گرنگی ئاماژە پێدا، وەک ئەوەی  کۆڕبەندەکە پەیوەندی بە ئاشتی و ئاسایشی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەیە لە کاتێکدا چەندین ململانێ لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا هەن.

گالبرێت گوتیشی، سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان، ئاماژەی بەوە کرد پشتیوانی لە خەڵکی فەڵەستین دەکەن، هاوکات چارەسەری دوو دەوڵەتی بۆ ئەو کێشەیە دەربڕی، لەگەڵ ئەوەش ئاماژەی بەوە کرد ئەگەر خەڵکی فەڵەستین شایەنی دەوڵەتە، پرسیاری ئەوەی کرد ئایا کورد شایەنی دەوڵەت نییە؟

ئەو دیپلۆماتکارە ئەمەریکییە باسی لەوەشکرد، خەڵکی کوردستان 92.3٪ دەنگیان بە سەربەخۆییدا لە ریفراندۆم، کە پرۆسەیەکی تەواو ئازاد و دادپەروەرانە بووە، ئەو بابەتە لەسەر دەوڵەتی فەڵەستین و دەوڵەتی کوردستان بە هەمان شێوە جێبەجێ دەکرێت، چارەسەری کێشەی ئەو دوو وڵاتە، دروستکردنی دەوڵەتە.

گالبرێت جەختی کردەوە، دڵنیام کە چارەسەرێکی دوو دەوڵەتی لە نێوان عێراق و هەرێمی کوردستانیش هەیە لەو سنوورەدا، بە دروستبوونی ئەو دوو دەوڵەتە پەیوەندییەکان زۆر باشتر و ئاساییتر دەبن، ئەمە زۆر باش دەبێت بۆ ئاسایشی ناوچەکە بەگشتی.

لەبارەی مافی گەلی کوردستانیش گالبرێت پێی وابوو، هەندێ کەس دەیانەوێت بەهانە بۆ حەماس بهێننەوە کە زیاتر لە 1200 ئیسرائیلی کوشتووە بەڵام هەرگیز پاساوێک نییە بۆ کۆمەڵکوژی خەڵکێک لە فێستیڤاڵێکی میوزیکدا لە ئیسرائیل، ئەوە تاوانێکە قسەی لەسەر ناکرێت، ئەوەی ئیسرائیل لە داگیرکاری دەیکات لە فەڵەستین نزیکەی پەنجا بۆ  شەست ساڵە کارێکی قێزەوەنە، بەڵام کوردیش نزیکەی حەفتا ساڵە لەماوەی جیاوازدا بۆ ئەوە رووبەڕووی رژێمەکان بوونەوە، بەڵام خەڵکیان کۆمەڵکوژ نەکرد و کاری تیرۆریستیان نەکرد، ئەوەش هەڵوێستێکی جوانە.

گالبرێت بە مافی کوردستانی دەزانێت وڵاتی هەبێت وەکو وڵاتانی دیکە، گوتی: خەڵکی هەرێمی کوردستان لە عێراق هەموو ئەو مافانەیان هەیە کە خەڵکی فەڵەستینیش هەیانە، 22 وڵاتی عەرەبی هەیە و فەڵەستین دەبێتە وڵاتی 23ـیەمینی عەرەبی و کورد تا ئێستا هیچ دەوڵەتێکی نییە، ئەگەر باسی دادپەروەری بکرێت، خەڵکی کوردستان شایەنی وڵاتێکە و بە شێوەیەکی دیموکراسیش دەنگیان بۆ وڵاتی خۆیانداوە، بۆیە بەشێک لە هۆکارەکە ئەمەریکا و وڵاتانی دیکەی زلهێزن هەمیشە ئەو جیهانەی هەیە دەیانەوێت بەو شێوەیە بمێنێتەوە و گۆڕانکاری روونەدات، بەڵام راستییەکە ئەوەیە کە راستییەکان دەگۆڕێن و قەبوڵ ناکرێن .

گالبرێت باسی کێشەی شکستی چەسپاندنی دەستووری کرد و گوتی: پانێلێکمان هەبووە سەبارەت بە پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و بەغدا، یەکێک لە کێشەکان لە دەستووری عێراقدا ئەوەیە پێویستە هەموو هەرێم و ناوچە و شارەکان هەمان بەشە  بوودجەیان  لە نەوتی عێراقدا هەبێت بە گوێرەی ژمارەی دانیشتووان ، بەغدا ناتوانێ بڕیار بدات چۆن ئەو پارە و بودجەیە خەرج دەکرێت، هەرێمی کوردستان بڕیار دەدات لە چی خەرجی دەکات، بۆ رێگاوبان یاخود مووچە و قوتابخانەکان، بەڵام ئەوە تەواو پشتگوێخراوە و بەغدا دەنگ دەدات لەبارەی مووچەوە.

گالبرێت روونیکردەوە، عێراق مافی ئەوەی نییە دەستکاری ئەوە بکات، لەسەریەتی داهاتی عێراق لە بواری نەوت و گاز دابەش بکات، پێویستە دادگای باڵاش ببێت بە دادگایەکی راستگۆ و ئەوەی دەیکات دەستووری نییە، وەک دادگاکە خۆی دەستووری نییە، وەکو لادانی سەرۆکی پەرلەمان، مافی دادگای فیدراڵی نییە دەنگ بدات لەسەر ئەنجوومەنی پارێزگاکانی کوردستان و یاسای نەوتی کوردستان، هەموو ئەوانە نادەستوورین، ئەوە پرسیارێکی لای خەڵکی کوردستان دروستکردووە کە ئایا دەتوانن لە عێراق بمێننەوە .

گالبرێت پێی وابوو کێشەی کورد ئەگەر لە عێراق چارەسەر نەکرێت، ئەگەر رێز لە مافەکانیان نەگیرێت بۆ سەربەخۆیی، هیچ ئاشتییەک بەرقەرار نابێت .

ئەمڕۆ دووشەممە 20/11/2023، بە ئامادەبوونی نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان و مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان و ژمارەیەکی زۆر لە کەسایەتیی سیاسی و لێکۆڵەر و توێژەر و ئەکادیمیی ناسراوی هەرێمی کوردستان و عێراق و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەوروپا و باکووری ئەمەریکا، کۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ناسراو بە MEPS لە زانکۆی ئەمەریکی کوردستان لە دهۆک دەستپیپێکرد و سبه‌ش به‌رده‌وام ده‌بێت.

کارزان حەیدەر