K24 ÖZEL - Kürt illeri neden sonuncu?

İhsan Yalın - DİYARBAKIR

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu’nun (TESK) açıkladığı rakamlara göre esnaf ve sanatkar sayısının en az olduğu illerin başında Kürt illeri geliyor; neden olarak ise huzur ve istikrar ortamının olmaması gösteriliyor.

TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken, önceki gün yaptığı yazılı açıklamada Türkiye’de esnaf ve sanatkâr sayısının nisan sonu itibarıyla bir önceki aya göre 9 bin 818 arttığını belirtmişti.

Palandöken, "Esnaf ve sanatkar sayısı 1 milyon 716 bin 827 oldu. Kadın esnaf ve sanatkâr sayısı bir önceki aya göre 2 bin 816 artışla, 273 bin 576 olarak kayıtlara geçti" ifadelerini kullanmıştı.

Nüfus yoğunluğuna göre en fazla esnaf ve sanatkârın olduğu ilin 37 bin 282 ile Muğla olduğunun altını çizen Palandöken, şunları kaydetmişti:

“Öte yandan nüfusa göre esnaf ve sanatkar sayısının en az olduğu iller ise, 3 bin 973 ile Şırnak, 5 bin 483 ile Batman, 17 bin 543 ile Diyarbakır, 6 bin 285 ile Ağrı ve 4 bin 138 ile Siirt olarak kayıtlara geçti.”

K24’e konuşan Diyarbakır Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği Başkanı ve Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu Yönetim Kurulu Üyesi Alican Ebedinoğlu, söz konusu tablonun nedenleri, atılması gereken adımları ve mevcut durumu değerlendirdi.

NEDENLERİ

Alican Ebedinoğlu, Bölgemizde esnaf sayısında ciddi bir artış yok. 2015-2016 yıllarında bölgede yaşanan olayların etkisiyle 2017 verilerimize göre ciddi bir kapanma sayısıyla karşı karşıya kaldık. Sadece Diyarbakır’da bin 200’ün üzerinde esnaf kepenk kapatmak zorunda kalmıştı. Bunda yaşanan olayların etkisi çok büyük” dedi ve ekledi:

“Ama bildiğiniz gibi bölgenin ekonomisi, istihdamı küçük işletmeler üzerine. Dolayısıyla desteklenmesi gereken bir kesim olduğunu yıllardır ifade etmeye çalışıyoruz. Bölgenin kalkınması için onlarca teşvik paketi açıldı ama bu paketlerin sanayinin kalkınması ve istihdam açısından bir etkisinin olmadığını söyleyebilirim.

Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi’nde çalışan sayısı sadece 5 bin kişi. Batı illerindeki bir fabrikanın çalışan sayısı kadar. Oysa küçük işletmelere baktığımız zaman Diyarbakır ve ilçelerinde -bölge de aynı durumda zaten- 80 bin üzerinde kişi esnaf ve sanatkarın yanında istihdam edilmektedir. Bu önemli bir rakam.

Hükümetin bu açıdan ekonomiyle ilgili politikasının yanlış olduğunu ifade ettik. Huzur ve güven ortamının olmadığı bir yere siz büyük sanayiciyi getirmezsiniz. Belki de tarihin en büyük teşvik paketi bölgeye geliyor ama buna rağmen sanayici gelmiyor. Neden? Huzur ve güven ortamı sağlıklı bir şekilde sağlanmadığı için. Oysa biz diyoruz ki kalıcı bir şekilde mevcut esnaf ve sanatkar desteklenirse istihdama ciddi katkısı olacaktır. Ciddi bir genç nüfuzumuz var, eğer bu genç nüfusa girişimcilikle ilgili teşvik verilirse bölgede esnaf sayısında da artış yaşanır.” 

ÇÖZÜM NE?

Ebedinoğlu, bunu bölgenin “kaderi” olarak değerlendirmemek gerektiği görüşünde:

“Bölge için yeni ekonomik paketlerin açılması lazım. Bölgeler arasında ciddi bir ekonomik dengesizlik var. Bu dengesizliğin ortadan kaldırılması için de küçük işletmelerin desteklenmesi lazım. Bölgedeki esnafın desteklenmesi gerekiyor. Yoksa genç nüfusumuz yaz aylarında batı illerine mevsimlik işçi, inşaat işçisi olarak gitmeye devam eder. Bu konuda her yıl hazırladığımız raporlar var.”

ESNAFA SİCİL AFFI ŞART!

Esnafın belini doğrultması için sicil affına işaret eden Ebedinoğlu, bunun mutlak surette hayata geçirilmesi gerektiğinin altını çiziyor:

“Yaşanan olaylardan dolayı birçok esnaf aylarca kepenk açamadı. Bankalara çek ve senetlerini ödeyemedikleri için de sicillerine işlendi. Biz hükümetten şunu istedik: Mutlak surette sicil affının çıkartılması gerekiyor. 2017 Ocak ayında sicil affı çıkartıldı ancak istediğimiz şekilde çıkmadı. Biz şöyle istemiştik: Sicil affı çıkarsa, uygulamayan bankalar üzerinde bir yaptırım uygulansın. Maalesef yasa çıktı ama yaptırım olmadığı için tüm bankalar bunu uygulamıyor. Uygulanmadığı için de verilen kredi desteklerinden esnaf faydalanamıyor. Bu da bölgede en önemli yaralardan bir tanesi.”

BÖLGELER ARASINDA EŞİTSİZLİK VAR

Alican Ebedinoğlu, bölge esnafının bankadan kredi çekmesinin oldukça zor olduğunu belirtti. İşte o sürecin uygulama safhaları:

“En büyük sıkıntı kredi alamamaları. Bir esnaftan 100 bin liralık kredi için dört memur kefil isteniyor. Teminatlarımız ikiye hatta üçe karşılık bir şeklinde bankalarda değerlendiriliyor. Küçük esnaf bildiğiniz gibi kredilerle kendini büyütebilir, geliştirebilir. Bu en büyük sıkıntı.

Örnek verecek olursak, 2017 yılı itibariyle Denizli esnafı yaklaşık 60 trilyon kredi kullanmışken, Diyarbakır’da esnaf 12 trilyon kredi kullanabilmiş. Oysa nüfus bakımından hemen hemen birbirimize yakınız. Bu büyük bir etken. Özellikle süper ve hipermarketlerin artışı, zincir marketlerin sokak aralarına kadar yayılması esnafı bitirme noktasına getirdi. 2015 ile 2017 yılları arasında bin 600 tane bakkal ve market kapanmak zorunda kaldı. Çünkü büyük marketlerle rekabet etme şansları yok.”

KADIN ESNAF SAYISINDA ARTIŞ

Ebedinoğlu, bütün bu olumsuzlukların yanında kadın esnaf sayısındaki artışı, önemli bir not olarak gösteriyor:

“Geçmiş yıllara oranla bir artış var. Özellikle biz birlik olarak 2 bin 200 girişimciye eğitim verdik. İŞKUR ve KOSGEB desteğiyle birlikte. Bunların 426 tanesi KOSGEB’den destek aldı. 50 bin lira hibe ve 100 bin lira kredi desteği aldılar. Bunların en az yüzde 30’unu kadın girişimcilerimiz oluşturuyor. Geçmiş yıllara göre kadın girişimci sayısında yüzde 10’luk bir artış var.”

SUR ESNAFININ DURUMU

Son olarak yaşanan hendek çatışmaları sırasında ciddi kayıp yaşayan Sur esnafının durumu hakkında bilgi veren Ebedinoğlu, “yaraların yavaş yavaş sarıldığını” anlattı:

“Geçen seneye göre bir hareketlilik var. Özellikle bahar aylarıyla birlikte hizmet sektöründe canlanma oluyor çünkü turizm sezonu açılıyor. Hem yerli hem yabancı turistleri artık sabah saatlerinde Suriçi’nde görebiliyoruz. Yavaş yavaş Sur esnafının yaraları sarıldı. Birçok mağdur esnafımızın kredi alabilmesi için ciddi mücadele ettik. Yaklaşık 400 Sur ensafı faizsiz kredi alabildi, çoğunluk faydalanamadı. Sur’da şu an kayıtlı 2 bini üzerinde esnafımız var.”