کێ براوەیە لە سیاسەت؟

K24 – هه‌ولێر:

سیاسەت کۆمەڵێک بیروباوەڕ و رێسایە بۆ بەڕێوەبردنی کاروباری خەڵک، یان رێکخستنی پەیوەندی نێوان دەسەڵات و کومەڵگە و دابەشکردنەوەی داهاتەکانە، ئەمانە و گەلێک پێناسەی تریش بۆسیاسەت هەن، بەڵام کورتیەکەی کردەیەکە لە پێناو چاکە و بەرژەوەندی گشتی، هەر کات سیاسەت لەوە کەوت گوزارشت لە بەرژەوه‌ندی گشتی بکات، دەبێتە کردارێکی دژە مرۆڤایەتی و چیتر پێی ناگوترێت سیاسەت، بەڵکو دەبێتە کارێکی چەتە گەریانە بۆ دەست بەسەرداگرتنی داهاتی خەڵک.

هیچ سیاسیەک دووچاری هەڵە نابێت گەر نیازی خزمەتی بەرژەوەندی گشتی بێت، هەموو ئەو سیاسیانەی هەڵەیان کردووە، لە بەرژەوەندی خەڵک لایانداوە، دواجار خۆیان و کۆمەڵگەکەشیان رووبەڕووی کێشەی گەورە کردووه‌تەوە، ئەوکاتە مرۆڤی سیاسی هەڵە دەکات، کاتێک دەیەوێت سنوورێک لە نێوان بەرژەوەندی خۆی و بەرژەوەندی خەڵک دابنێت، لە رۆژئاوا بۆ ئەوەی مرۆڤ بەلای بەرژەوەندی خۆیدا نەشکێتەوە، کۆمەڵێک یاساو دەزگای لێپێچینەوەی داناوە و کەس ناتوانێت بەسەریاندا باز بدات، وەک ئەوەی دەبینین لە ئەمه‌ریکا مانگی داهاتوو سەرۆکی وڵات دۆناڵد تره‌مپ دادگای دەکرێت لەسەر بەکارهێنانی دەسەڵات بۆ بەرژەوەندی تایبەتی، چونکە ئەو مافەی نییە سیاسەت بکاتە ئامرازێک بۆ بەرژەوەندی خۆی، بەڵکو پێویستە لەسەری خزمەتی بەرژەوەندییە گشتییەکان بکات، بە درێژای مێژووش هەموو ئەو دەسەڵاتدارانەی سیاسەتیان لە پێناوی خۆکردووە هیچ سوودێکییان لێ نەبینیوە و یان کەوتوونەتە بەر نەفرەتی خەڵک یان نەفرەتی مێژوو، ئەو بڕە داهاتەی بۆخۆشیان پچڕیوە دواجار نەبووه‌تە هۆی ئاسوودەییان. براوە لە سیاسەت ئەو کەس ولایەنەیە کە دەتوانێ تا سەرهیچ جیاوازیەک لە نێوان بەرژەوەندی خۆی و خەڵک نەکات، بۆیە مرۆڤ بیری لەوە کردوە سیستەمێک یان ئامرازێک دابنێ بۆ رێگرتن لە دەسەڵاتدارێک کە نەتوانێ سیاسەت لە پێناوی بەرژەوەندی خۆی بەکاربهێنێ، سەرەنجام سیستەمی دیموکراتی داهێنا بۆ لێ پرسینەوەو لێ پێچینەوە لە سەرۆک و سکرتێر و مەلیکەکان، چونکە بەبێ بوونی ئەم ئامرازە لە مێژوودا کەم دەسەڵاتدار هەبووە چ ئاینی و چ دنیایی توانیبێتی لە خۆیەوە کەسێکی دادگەربێ و بیر لە بەرژەوەندی خۆی نەکاتەوە، زۆرتریشیان ئەوانە بوونە کە بە ناوی ئاین و خودا حوکمیان کردووە، بۆیە مرۆڤ دوای ئەزموونێکی زۆر و چەشتنی تاڵاوێکی زۆربە دەستی ئەو دەسەڵاتدارانەوە ئینجا بیری لە داهێنانی سیستەمی دیموکراتی کردووه‌تەوە. کاتێ کە سەرکردە هیچ گوتارێکی پێ نامێنێ بۆ خەڵک و ناشیەوێ دەستبەرداری دەسەڵاتەکەی ببێ، هیچ رێگایەکی تری نامێنێ جگە لەوەی بە زۆرخۆی نەسەپێنی، ئەم رێگایەش پێویستی بە لێدان و گرتن و کوشتن هەیە، وەک چۆن ئەمڕۆ لە عێراق و سوریا روودەدات دەبینین چینی سیاسی هیچ قسە و گوتارێکی پێ نەماوە بۆ خەڵک و توانای چاککردنی باروودۆخیشی نییە، لەهەمانکاتیشدا نایەوێ بڕوات و دەیەوێت بمێنێتەوە، بۆ مانەوەشی پەنای بردووه‌تە بەرکوشتن و رفاندن، لەو باوەڕەدان کە بەم رێگایە دەتوانن بمێننەوە، بەڵام بە پێچەوانەوە ئەم رێگایە تەمەنییان کورتتر دەکاتەوە، ئەگەر مانەوەش تا ماوەیەکی کەم ئەوە سەرەنجام رۆیشتنەکەیان بە ئازار تر دەبێ بە دەستی گەلێکی تینوو بە خوێن، ئەم گەلانە ئەوەندە توندوتیژیان بەرامبەرکراوە لە وە دەرچووە بتوانن تۆزێک لێبوردەبن، چونکە بە درێژایی مێژوو هیچ دەسەڵاتێکی لێبووردەی بە خۆوە نەبینوە.

 یەک تروسکای هیوا مابێت لە عێراق ئەویش سەماحەتی عەلی سیستانییە، بە راستی سیاسییەکی دانا و بە ئەزموونە وێڕای پێگە ئاینیەکەی، كە بتوانێت بەر بەو خوێن رژانە گەورەیە بگرێت، کە بە ڕێوەیە لە عێراق، ئەگەرنا هەموو ئاماژەکان ئەوەمان پێدەڵێن: عێراق بەرەو شەڕی ناوخۆ دەڕوات، سیستانی کەسێکە لەگەڵ بەرژەوەندی خەڵکە بەو سیاسەتە لەسەرخۆیەی دەیەوێت هەم دەوڵەت لە کەوتن بپارێزێ و هەمیش بەرژەوەندی خەڵک بێتەدی لە رێگای کودەتایەکی سپییەوە، تاچەند سەرکەوتوو دەبێت لە بەردەوامی ئەو سیاسەتە، ئەوە رۆژانی داهاتوو ئەو وەڵاممان بۆ روون دەکاتەوە.