K24 ÖZEL - Kürtler ne okuyor?

Cesim İlhan

Kürt yayınevleri, 2015’te çatışma ve şiddet ortamının başlamasından bugüne duraklama evresini yaşıyor.

2013’te başlayan ve 2015’in ortalarına kadar devam eden “çözüm süreci”nde Kürt yayınevleri ve kitapçıları Kürtçe kitap satışlarında büyük bir ivme yakalamıştı.

Olağanüstü hal (OHAL) ile birlikte bazı kuruluşların kapatılması da Kürtçe kitapların satışında %75 oranında azalmaya sebep olduğu belirtiliyor. 

Tüm bu yaşananlarla birlikte son 3 yılda Kürt yayınevlerinde en çok satılan kitapların başında Kürt tarihi, araştırma kitapları ve romanlar yer alıyor.

Ayrıca Kürtçe’yi yeni öğrenmeye başlayanlar da Kürtçe sözlüklere ilgi duyuyor.

Şiir kitaplarının ise tarih, araştırma ve Kürtçe sözlüklere oranla daha az satıldığı belirtiliyor. 

Yayınevi sahipleri ile yazarların önerisi ise, acil olarak Kürt Yayıncılar Birliği’nin kurulması, bir dağıtım şirketi ve kitabevleri zinciri...

Nubihar Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Süleyman Çevik, son üç yılda Kürtçe piyasasında durgunluk yaşandığını söyledi. Kürtçe kitaplarının eskisi gibi rağbet görmediğini vurgulayan Çevik, sebebini şöyle açıkladı:

“Çözüm sürecinin başlamasıyla Kürt yayıncılığında olumlu bir seyir oluştu, ama sürecin bitmesiyle başlayan çatışmalar, hendek savaşlarının başlaması ve son olarak OHAL’in ilan edilmesi Kürtçe kitap piyasasını olumsuz etkiledi.  Ayrıca bu süreçte soruşturmaların başlaması, bazı öğretmenlerin görevlerinden alınması insanları Kürtçe’den uzaklaştırdı.” 

Dilbilimci Sami Tan da, OHAL’in Kürtçe kitapları ve Kürtlerle ilgili bütün kitaplara olan talebi olumsuz etkilediğini söyledi.

Tan, “Eskiden insanlar Kürtçe kitapları çantalarında taşıyordu. Bu süreçte okurlar yanlarında Kürtçe kitap taşımıyor. Kürtçe’ye yönelik çalışmalar burada ‘kırmızıçizgi’ haline gelmiş.

Kürtçe’nin gelişmesi için de bütün Kürt yayınevlerinin biraraya gelmesi lazım” dedi.   

Avesta Yayınevi çalışanı Kıymet Koçkan da, ülkedeki çatışmaların ve OHAL’in etkisiyle yaşanan ekonomik krizden dolayı kitaplara olan talebin azaldığını söyledi.

Pirtukakurdi.com Koordinatörü Bawer Berşev ise, Kürtçe kitap satışlarından çok fazla azalma olmadığını ifade etti. 

Berşey, Kürt kitaplarının online satışlarının her zaman arttığını belirterek en çok talebin İstanbul, İzmir ve Avrupa’dan olduğunu söyledi. Berşey Kürtçe sözlüklere olan taleplerin de arttığını aktardı.  

EN ÇOK SATILANLAR

Nubihar yayınlarında; Melayê Cizîrî, Feqiyê Teyran, Baba Tahirê Uryan, Ehmedê Xanî gibi birçok Kürt şairin çalışmalarından oluşan klasikler rağbet görüyor. Klasiklerin yanısıra Kürt tarihi, Şerefname, Çil Hedîs, Pêxemberê Ummetê, Nimêj Dikim, Rîsale-i Nur Tercümeleri, Riyazüs Salihin tercümesi de ilgi gören diğer eserler...

Avesta Yayınları'nda kitap satışlarından bir durgunluk yaşanıyor. Buna rağmen en çok Kürt tarihi ve araştırmaları ve romanlar rağbet görüyor. Yayınevinde en çok satılan kitaplar ise, Bahtiyar Eli, Fırat Ceweri, Celadet Ali Bedirhan, Mehmet Dicle’nin kitapları… 

Hivda İletişim’de ise en çok satılanlar, Mucahit Bilici’nin Bir İsme Tutunmak, Baba Merdûx Rûhanî’nin Kürt Meşhurları, Hüseyin Siyabend Aytemur’un Risale-i Nur Külliyatı’nda Yapılan Tahrifatlar, Şükrü Aslan’ın Kur’an’a Göre Hadis ve Mezheplerin Konumu yer alıyor. 

Aram Yayınevinin satışında da durgunluk yaşanıyor. Her yıl yaklaşık olarak 40 kitap basan yayınevi, şuan yüzde ellinin altına düşmüş durumda.

AVA Yayınlarından ise Feqiye Teyran, Mem û Zin gibi klasik Kürtçe eserler ve romanların daha çok okunduğu kaydedildi.

Perakende satış yapan Medya Kitapevi’nde de en çok Mehmed Uzun’un kitapları satılıyor. Sonrasında da Kürdistan Tarihi ile ilgili kitaplar ve Kürtçe sözlükler ilk sırada yer alıyor.

Pirtukakurdi’de en çok satılan ilk 10 kitap ise şöyle;

1 – Renas Jiyan – Janya

2 – Erebê Şemo – Şivanê Kurmanca

3 – Bextiyar Elî – Hinara Dawî ya Dinya yê

4 – Selim Temo – Keştîya Bayê

5 – Selahattin Demirtaş – Seher (Kurmancî)

6 – Kürt Enstitüsü – Hînker 1

7 – Jan Dost – Kobanê

8 – Zana Farqînî – Ferhenga Navîncî

9 – Rênas Jîyan – Diêşiya

10 – Sîdar Jîr - Handa